آزمایش سطح ویتامین B12 میزان این ویتامین را در بدن بررسی می‌کند. مقادیر طبیعی معمولاً بین 200 تا 900 پیکوگرم در هر میلی‌لیتر هستند، اما روش اندازه‌گیری ممکن است بین آزمایشگاه‌ها متفاوت باشد.
ویتامین B12 برای چندین فرآیند مهم بدن، از جمله عملکرد عصبی، تولید DNA و ساخت گلبول‌های قرمز ضروری است. اگر سطح ویتامین B12 فردی خارج از محدوده طبیعی باشد، نیاز به درمان دارد.
چرا آزمایش ویتامین B12 مفید است؟
این آزمایش مقدار ویتامین B12 موجود در بدن را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج آن می‌توانند به پزشک در تشخیص اینکه آیا سطح غیرطبیعی ویتامین B12 باعث بروز علائم شده، کمک کنند.
پزشک ممکن است در صورت مشاهده علائم یا احتمال کمبود این ویتامین، انجام این آزمایش را تجویز کند.
medicalnewstoday
کمبود مشکوک ویتامین B12
در ایالات متحده، حدود 6٪ از بزرگسالان زیر 60 سال دچار کمبود ویتامین B12 هستند و این رقم در افراد بالای 60 سال به 20٪ می‌رسد. علائم کمبود شامل گیجی، زوال عقل، افسردگی، اختلال در حفظ تعادل، ضربان سریع قلب، گزگز یا بی‌حسی در دست و پا، حافظه ضعیف و زخم زبان یا دهان است.
نوزادان مبتلا به کمبود B12 ممکن است دچار تأخیر رشدی شوند یا مشکلات حرکتی داشته باشند و در صورت عدم درمان، ممکن است دچار آسیب مغزی شوند.
کم‌خونی پرنیشیوز
در این نوع کم‌خونی، بدن قادر به جذب ویتامین B12 نیست. معمولاً افراد مسن یا افرادی که فاقد فاکتور درونی (Intrinsic Factor) هستند دچار آن می‌شوند؛ این فاکتور برای جذب B12 در معده ضروری است.
علائم این بیماری شامل سوءهاضمه، خستگی، بی‌اشتهایی، رنگ‌پریدگی پوست، ضعف و کاهش وزن است.
سطوح بالای اسیدفولیک در خون
فولات یا اسیدفولیک زیاد در خون می‌تواند علائم کمبود ویتامین B12 را پنهان کند و حتی علائم عصبی ناشی از آن را تشدید کند. همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به کم‌خونی را افزایش دهد.
به همین دلیل، بررسی هم‌زمان سطح ویتامین B12 و فولات در برخی افراد ضروری است.
علائم سایر بیماری‌ها
سطوح غیرعادی بالا از ویتامین B12 می‌تواند نشانه اولیه بیماری‌هایی مانند بیماری کبد، دیابت یا انواع خاصی از لوسمی باشد. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است از نتایج آزمایش برای کمک به تشخیص استفاده کند.
شناخت دقیق ارتباط بین سطح B12 و بیماری‌ها به پزشک در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک می‌کند.
آزمایش ویتامین B12 چگونه انجام می‌شود؟
معمول‌ترین روش آزمایش، نمونه‌گیری از خون است. هرچند آزمایش‌های خانگی بر پایه ادرار نیز در دسترس هستند. پزشکان اغلب سطح B12 را در یک آزمایش خون کامل بررسی می‌کنند.
معمولاً نیازی به ناشتا بودن نیست، اما اگر پزشک بخواهد سایر اجزای خون را نیز بررسی کند، ممکن است ناشتا بودن لازم باشد.
تداخل دارویی در نتایج
مصرف داروها یا مکمل‌ها می‌تواند بر دقت نتایج تأثیر بگذارد. به همین دلیل، فرد باید پزشک را از تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کند آگاه سازد.
این موضوع به‌ویژه برای افرادی که مکمل‌های ویتامینی یا داروهای گوارشی استفاده می‌کنند اهمیت دارد.
عوامل خطر کمبود ویتامین B12
افرادی که اسید معده پایینی دارند یا دچار مشکلات گوارشی هستند، بیشتر در معرض کمبود ویتامین B12 قرار دارند. اسید معده باعث جدا شدن ویتامین B12 از غذا و جذب بهتر آن می‌شود.
گروه‌های پرخطر شامل افراد مسن، گیاه‌خواران، بیماران دیابتی، افرادی با بیماری‌هایی مانند سلیاک، کسانی که جراحی بای‌پس معده انجام داده‌اند و افرادی که داروهایی مانند کلرامفنیکل، مهارکننده‌های پمپ پروتون یا بلوک‌کننده‌های H2 مصرف می‌کنند هستند.
تفسیر نتایج آزمایش
سطح بالا: مقادیر بیش از 900 پیکوگرم در میلی‌لیتر غیرطبیعی تلقی می‌شوند و می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات کبدی، کلیوی، دیابت یا انواع خاصی از سرطان خون باشند.
سطح پایین: مقادیر کمتر از 200 پیکوگرم در میلی‌لیتر کمبود ویتامین B12، کم‌خونی پرنیشیوز یا پرکاری تیروئید را نشان می‌دهند و معمولاً با علائم عصبی همراه‌اند.
آزمایش‌های تکمیلی
پزشک ممکن است سطح اسید متیل‌مالونیک (MMA) و مواد دیگر را نیز بررسی کند. این آزمایش‌ها می‌توانند کمبود ویتامین B12 را در مراحل اولیه شناسایی کنند.
استفاده از شاخص‌های تکمیلی به پزشک کمک می‌کند تا پیش از بروز علائم شدید، کمبود را تشخیص دهد.
درمان سطح بالای ویتامین B12
هیچ حد بالای مشخصی برای دریافت ویتامین B12 وجود ندارد، زیرا مصرف زیاد آن معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، سطح طبیعی بالا ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای خطرناک باشد.
در چنین مواردی، تمرکز پزشک بر درمان بیماری زمینه‌ای خواهد بود، نه کاهش مستقیم سطح ویتامین B12.
درمان سطح پایین ویتامین B12
افراد با سطح پایین B12 معمولاً نیاز به تزریق منظم این ویتامین دارند. تزریق‌ها در بسیاری موارد مؤثرتر از مکمل‌های خوراکی هستند، به‌ویژه اگر جذب از طریق دستگاه گوارش مختل شده باشد.
در برخی موارد، مصرف دوز بالای مکمل‌های خوراکی نیز می‌تواند سطح B12 را بهبود بخشد.
منابع غذایی ویتامین B12
گرچه کمبود B12 اغلب به دلیل مشکلات جذب یا شرایط پزشکی رخ می‌دهد، اما برخی افراد به دلیل مصرف ناکافی آن در رژیم غذایی دچار کمبود می‌شوند، به‌ویژه گیاه‌خواران و وگان‌ها.
- ماهی و غذاهای دریایی
- گوشت
- تخم‌مرغ
- محصولات لبنی
- جایگزین‌های گیاهی غنی‌شده با B12
- غلات صبحانه غنی‌شده
- مخمر غذایی غنی‌شده
مکمل‌های غذایی می‌توانند کمبودهای غذایی را جبران کنند. همچنین توصیه می‌شود افراد مسن از منابع غذایی غنی‌شده یا مکمل برای تأمین نیازهای روزانه خود استفاده کنند.
مقدار توصیه‌شده روزانه
نوجوانان و بزرگسالان بالای 14 سال روزانه به 2.4 میکروگرم ویتامین B12 نیاز دارند. این مقدار در دوران بارداری به 2.6 و در دوران شیردهی به 2.8 میکروگرم افزایش می‌یابد.
پرسش‌های متداول
اگر سطح ویتامین B12 بالا باشد، به چه معناست؟
سطح بالای طبیعی ویتامین B12 ممکن است نشانه اولیه بیماری‌هایی خطرناک مانند بیماری کبد، دیابت یا انواعی از سرطان خون باشد.
در چنین شرایطی بررسی‌های تکمیلی پزشکی ضروری است تا علت اصلی مشخص شود.
اگر B12 بالا باشد، چه باید کرد؟
باید به پزشک مراجعه کرد، چرا که ممکن است علت سطح بالا یک بیماری زمینه‌ای مانند اختلال عملکرد کبد یا لوسمی باشد.
درمان اصلی بر مدیریت بیماری زمینه‌ای متمرکز است، نه کاهش سطح ویتامین به‌تنهایی.
چه بیماری خودایمنی باعث بالا رفتن سطح B12 می‌شود؟
دیابت می‌تواند منجر به سطح بالای ویتامین B12 شود. با این حال، داروی متفورمین که برای درمان دیابت به‌کار می‌رود ممکن است جذب B12 را کاهش دهد.
در نتیجه، بررسی سطح B12 در بیماران دیابتی باید با دقت بیشتری انجام شود.
آیا لوپوس می‌تواند باعث افزایش B12 شود؟
مطالعه‌ای در سال 2021 نشان داد که افراد مبتلا به لوپوس سیستمیک (SLE) سطح B12 پایین‌تری نسبت به افراد بدون SLE دارند. با این حال، سطح هموسیستئین خون آن‌ها بیشتر است.
هموسیستئین بالا می‌تواند در نتیجه کمبود B12 افزایش یابد و خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را بیشتر کند.
جمع‌بندی
ویتامین B12 یک ریزمغذی حیاتی است که نقش مهمی در سلامت عمومی ایفا می‌کند. آزمایش سطح B12 می‌تواند وضعیت این ویتامین در بدن را مشخص کرده و به تشخیص کمبود یا بیماری‌های زمینه‌ای کمک کند.
رعایت رژیم غذایی متعادل، استفاده از منابع غذایی غنی از ویتامین B12 یا مصرف مکمل‌ها می‌تواند از کمبود این ویتامین پیشگیری کند. در صورت وجود اختلال در جذب، مکمل‌های خوراکی یا تزریقی می‌توانند به حفظ سطح مناسب و جلوگیری از عوارض کمک کنند.
“`