آیا ارتباطی وجود دارد؟
افرادی که به بیماری لوپوس مبتلا هستند، اغلب در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به نارسایی کلیه قرار دارند، که این امر به دلیل واکنش خودایمنی بدن آن‌ها است. داروها می‌توانند با کاهش فعالیت سیستم ایمنی، به پیشگیری از آسیب کلیه کمک کنند.
لوپوس یک بیماری خودایمنی است که در آن بدن به بافت‌های سالم خود حمله می‌کند، که نتیجه آن آسیب به اندام‌ها و ایجاد التهاب است. رایج‌ترین نوع لوپوس، در اصطلاح پزشکی با عنوان «لوپوس اریتماتوز سیستمیک» یا به اختصار SLE شناخته می‌شود.
افراد مبتلا به SLE ممکن است در بخش‌های مختلف بدن دچار التهاب شوند، اما کلیه‌ها یکی از شایع‌ترین اندام‌هایی هستند که تحت تأثیر قرار می‌گیرند. نارسایی کلیه که به آن “نارسایی کلیوی” نیز گفته می‌شود، در میان افراد مبتلا به SLE بسیار رایج است، زیرا التهاب مزمن می‌تواند به‌مرور عملکرد کلیه را تضعیف کند.
در ادامه با جزئیات بیشتری در مورد ارتباط بین لوپوس و نارسایی کلیه، علائمی که باید به آن‌ها توجه کرد، و گزینه‌های درمانی موجود آشنا می‌شویم.
آیا لوپوس می‌تواند موجب نارسایی کلیه شود؟
لوپوس می‌تواند به اندام‌های مختلف بدن از جمله کلیه‌ها آسیب برساند. افراد مبتلا به لوپوس آنتی‌بادی‌های خودایمنی تولید می‌کنند. این مولکول‌های خاص به سیستم ایمنی فرمان می‌دهند که به بافت‌های خودی حمله کند.
اگر پزشکان با انجام نمونه‌برداری از کلیه (بیوپسی کلیه) شواهدی از وجود این آنتی‌بادی‌ها در کلیه‌ها بیابند، ممکن است بیماری «نفریت لوپوسی» را تشخیص دهند. واژه «نفریت» به معنی التهاب کلیه‌ها است.
حدود ۴۰٪ از افراد مبتلا به SLE دچار نفریت لوپوسی می‌شوند. در حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از این افراد، طی ۱۰ سال به مرحله نهایی نارسایی کلیه پیشرفت می‌کنند. مرحله نهایی نارسایی کلیه به این معناست که کلیه‌ها دیگر قادر به انجام عملکرد حیاتی خود برای حمایت از نیازهای بدن نیستند.
حدود ۷ تا ۳۱ درصد از افرادی که برای اولین‌بار به SLE تشخیص داده می‌شوند، از همان ابتدا دارای علائم نفریت لوپوسی هستند.
از دیگر نواحی بدن که به‌طور رایج آنتی‌بادی‌های خودایمنی در آن‌ها یافت می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوست
- مفاصل
- سلول‌های خونی
- مغز
- قلب
- ریه‌ها
علائم نارسایی کلیه چیست؟
نفریت لوپوسی ممکن است موجب ادرار کف‌آلود و همچنین تورم در بدن شود، به دلیل تجمع مایعات اضافی در قسمت‌هایی مانند پاها و ساق پا. این احتباس مایعات اضافی همچنین ممکن است منجر به فشار خون بالا شود.
درگیری کلیوی معمولاً حدود سه تا پنج سال پس از شروع بیماری SLE بروز پیدا می‌کند.
در مراحل اولیه، نارسایی کلیه ممکن است علائم واضحی ایجاد نکند، تا زمانی که بیماری به اندازه‌ای پیشرفت کند که کلیه‌ها دیگر نتوانند نیازهای بدن را تأمین کنند. در این مرحله، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- خستگی
- ضعف
- ورم در پاها، مچ پا یا کف پا
- تنگی نفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- گیجی یا دشواری در تمرکز
- کاهش مقدار ادرار
- خارش مداوم
- بی‌اشتهایی
همچنین ممکن است دیگر علائم معمول لوپوس نیز ظاهر شوند، از جمله:
- درد مفاصل
- درد عضلانی
- تب
- راش پروانه‌ای شکل روی صورت
» برای اطلاعات بیشتر در مورد علائم نارسایی کلیه بیشتر بخوانید.
چگونه نارسایی کلیه تشخیص داده می‌شود؟
اگر قبلاً برای شما بیماری لوپوس تشخیص داده شده است، پایش منظم سلامت کلیه‌ها الزامی است تا از آسیب‌های طولانی‌مدت جلوگیری یا آن‌ها را به حداقل برسانید.
بیوپسی کلیه برای تأیید تشخیص نفریت لوپوسی ضروری است. این روش شامل گرفتن نمونه کوچکی از بافت کلیه با استفاده از یک سوزن بلند و نازک است.
آزمایش‌های پایشی
دو نوع اصلی از آزمایش‌هایی که پزشکان برای پایش پیشرفت بیماری کلیوی در افراد مبتلا به لوپوس استفاده می‌کنند، آزمایش خون و آزمایش ادرار هستند.
در آزمایش خون، پزشک نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) شما را بررسی می‌کند. GFR نشان می‌دهد کلیه‌های شما تا چه حد خون را فیلتر می‌کنند. مقدار کمتر از ۱۵ میلی‌لیتر در دقیقه بر متر مربع (۱۵ mL/min/1.73 m²) به عنوان نشانه‌ای از مرحله نهایی نارسایی کلیه در نظر گرفته می‌شود.
در آزمایش ادرار، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی به دنبال پروتئینی به نام آلبومین می‌گردد. در شرایط طبیعی، کلیه‌ها اجازه نمی‌دهند این پروتئین از خون وارد ادرار شود. وجود آن در ادرار می‌تواند نشانه‌ای باشد از این که عملکرد کلیه‌ها مختل شده است.
چگونه نارسایی کلیه درمان می‌شود؟
درمان اصلی نارسایی کلیه در افراد مبتلا به لوپوس، استفاده از داروهایی است که باعث کاهش التهاب در کلیه‌ها و تضعیف فعالیت سیستم ایمنی می‌شوند.
پزشکان اغلب دسته‌ای از داروها به نام کورتیکواستروئیدها (از جمله پردنیزون) را برای مدیریت علائم تجویز می‌کنند.
اگر به SLE مبتلا هستید، ممکن است داروهای دیگری برای سرکوب فعالیت سیستم ایمنی نیز برای شما تجویز شود، از جمله:
- سیکلوفسفامید
- مایکوفنولات موفتیل
- هیدروکسی کلروکین
درمان عوامل خطر که به پیشرفت بیماری کلیوی منجر می‌شوند، می‌تواند به کند شدن روند آسیب کلیه کمک کند. درمان‌هایی که ممکن است دریافت کنید شامل موارد زیر است:
- درمان با استاتین برای کنترل سطح چربی خون
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین برای فشار خون بالا
- مکمل‌های ویتامین D یا ویتامین E به همراه اسیدهای چرب امگا-۳ برای بهبود شاخص‌های التهابی
چشم‌انداز
نرخ بقای بیماران مبتلا به SLE حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد، ده سال پس از تشخیص است. تشخیص زودهنگام و شروع سریع درمان، معمولاً با چشم‌انداز بهتری همراه است نسبت به زمانی که تشخیص با تأخیر صورت گیرد.
بیماری کلیوی همچنان یکی از علل شایع مرگ در بیماران مبتلا به لوپوس است، به‌ویژه اگر بیماری به موقع تشخیص داده نشود یا درمان مناسب دریافت نشود.
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۴ انجام شد، محققان گزارش دادند که ۶۲ درصد از افراد مبتلا به نفریت لوپوسی با مصرف داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی پاسخ کامل به درمان داشتند، و ۵ درصد دیگر پاسخ نسبی دریافت کردند.
در میان افرادی که به این داروها پاسخ می‌دهند، حدود یک‌سوم ممکن است دچار عود بیماری شوند.
پرسش‌های رایج
چرا لوپوس موجب نارسایی کلیه می‌شود؟
لوپوس می‌تواند به دلیل واکنش خودایمنی که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های خودی حمله می‌کند، باعث نارسایی کلیه شود.
اولین علائم نفریت لوپوسی چیست؟
اولین نشانه‌های نفریت لوپوسی معمولاً عبارتند از:
- ورم در پاها، مچ پا یا کف پا
- تنگی نفس
- خستگی
- فشار خون بالا
نتیجه‌گیری
نارسایی کلیه در میان افراد مبتلا به لوپوس امری رایج است. این وضعیت می‌تواند به دلیل التهاب مزمنی که ساختار داخلی کلیه را تخریب می‌کند و عملکرد آن را مختل می‌سازد، به‌وجود آید.
اگر برای شما تشخیص لوپوس داده شده است، ارتباط منظم با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی برای پایش علائم بیماری کلیوی اهمیت بسیاری دارد. دریافت درمان زودهنگام می‌تواند به کاهش آسیب به کلیه‌ها کمک کند و چشم‌انداز کلی سلامت شما را بهبود ببخشد.