آلومینیوم در ضدتعریق‌ها
معمولاً دئودورانت‌ها (خوشبوکننده‌ها) حاوی آلومینیوم نیستند، اما ضدتعریق‌ها اغلب این عنصر را دارند. ضدتعریق‌ها محصولاتی هستند که برای جلوگیری از تعریق زیر بغل طراحی شده‌اند، در حالی‌که دئودورانت‌ها رشد باکتری‌ها را متوقف کرده و بوی بد بدن را پنهان می‌کنند.
در واقع، وظیفه‌ی اصلی ضدتعریق‌ها، کاهش ترشح عرق از غدد تعریق در ناحیه‌ی زیر بغل است. ماده‌ی مؤثر و فعال در این محصولات، نمک‌های آلومینیومی هستند که با بستن موقتی مجاری تعریق، مانع از خروج عرق به سطح پوست می‌شوند. این نمک‌ها با یون‌های موجود در عرق واکنش داده و ساختاری ژل‌مانند تشکیل می‌دهند که در مجاری تعریق جای می‌گیرد.
با وجود عملکرد مؤثر، نگرانی‌هایی در خصوص ایمنی استفاده از آلومینیوم در ضدتعریق‌ها مطرح شده، به‌ویژه به دلیل ارتباط احتمالی با برخی مشکلات سلامتی مانند سرطان پستان و اختلال در عملکرد هورمونی. این نگرانی‌ها بیشتر در سطح عمومی و رسانه‌ها دیده می‌شود تا در شواهد علمی قوی. با این حال، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) مصرف این محصولات را به‌طور کلی ایمن می‌داند.
بنابراین، اگر شما نسبت به وجود آلومینیوم یا سایر مواد شیمیایی در این محصولات حساس هستید یا نگرانی دارید، می‌توانید به جای آن‌ها از دئودورانت‌های طبیعی استفاده کنید.
آیا همه‌ی ضدتعریق‌ها حاوی آلومینیوم هستند؟
بیشتر ضدتعریق‌ها حاوی نمک‌های آلومینیوم هستند، زیرا این ترکیبات از طریق بستن مجاری تعریق باعث جلوگیری از خروج عرق می‌شوند. بدون وجود آلومینیوم، این محصولات قادر به متوقف کردن تعریق نخواهند بود.
یعنی عملکرد ضدتعریق بودن این محصولات به‌طور مستقیم وابسته به وجود آلومینیوم است. این نمک‌ها معمولاً شامل ترکیباتی مانند آلومینیوم کلرهیدرات یا آلومینیوم زیرکونیوم هستند. این ترکیبات پس از ورود به مجاری تعریق و واکنش با رطوبت محیط (عرق)، توده‌ای ژل‌مانند تشکیل می‌دهند که مانع خروج عرق می‌شود.
در مقابل، دئودورانت‌ها فاقد آلومینیوم هستند. کارکرد اصلی دئودورانت‌ها جلوگیری از تولید بوی بدن است، نه توقف تعریق. آن‌ها معمولاً دارای مواد ضدمیکروبی هستند که رشد باکتری‌هایی را که عامل بوی بدن‌اند، مهار می‌کنند. بیشتر دئودورانت‌ها همچنین دارای مواد معطر افزوده شده هستند که بوی بدن را پوشش می‌دهند یا پنهان می‌سازند.
آلومینیوم و سرطان پستان
از آن‌جا که ضدتعریق‌ها معمولاً در نزدیکی ناحیه پستان استفاده می‌شوند، برخی دانشمندان این فرضیه را مطرح کرده‌اند که آلومینیوم موجود در این محصولات ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.
برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (UNEP) آلومینیوم را به‌عنوان یک ماده مختل‌کننده‌ی غدد درون‌ریز (endocrine disruptor) شناسایی کرده است. این مواد می‌توانند در عملکرد سیستم غدد درون‌ریز بدن اختلال ایجاد کنند، سیستمی که مسئول تنظیم هورمون‌های مختلف بدن از جمله استروژن (هورمون جنسی زنانه) است. نگرانی در این‌جاست که آلومینیوم از طریق پوست ناحیه پستان جذب شده و اثراتی شبیه به استروژن در بدن ایجاد کند. از آن‌جا که استروژن می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی پستان را تحریک کند، این موضوع باعث نگرانی برخی محققان شده است.
با این حال، تاکنون هیچ شواهد علمی قانع‌کننده‌ای وجود ندارد که استفاده‌ی مستقیم از ضدتعریق‌ها خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگی انجام شده‌اند و نتیجه‌گیری عمومی آن‌ها این است که هیچ ارتباط معنادار و مستقیمی بین مصرف ضدتعریق‌های حاوی آلومینیوم و افزایش ریسک سرطان پستان وجود ندارد.
سایر نگرانی‌های مرتبط با سلامت
علاوه بر موضوع سرطان، برخی نگرانی‌های دیگر نیز در مورد مواجهه‌ی بدن با آلومینیوم مطرح شده‌اند، از جمله:
- بیماری کلیوی: آلومینیوم موجود در ضدتعریق‌ها به‌طور کلی به کلیه‌ها آسیبی نمی‌رساند، اما در افرادی که عملکرد کلیوی ضعیفی دارند، ممکن است آلومینیوم به‌اندازه کافی سریع از بدن دفع نشود و در نتیجه در بدن تجمع یابد. بنابراین، افرادی که مبتلا به بیماری کلیوی هستند، بهتر است پیش از استفاده از ضدتعریق‌های حاوی آلومینیوم با پزشک خود مشورت کنند یا به جای آن از دئودورانت استفاده نمایند.
- بیماری استخوان: اگر سطح آلومینیوم در بدن بیش از حد افزایش یابد، ممکن است به ضعیف شدن استخوان‌ها منجر شود یا باعث بیماری‌ای به نام استئومالاسی (نرمی استخوان) گردد. این عارضه عمدتاً در افرادی رخ می‌دهد که دچار بیماری کلیوی پیشرفته هستند و بدن آن‌ها توانایی دفع آلومینیوم را ندارد.
- بیماری آلزایمر: برخی تحقیقات اولیه احتمال داده‌اند که قرارگیری بلندمدت در معرض آلومینیوم ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد. با این حال، در مواجهه‌های روزمره، از جمله استفاده از ضدتعریق‌ها، مقدار جذب آلومینیوم بسیار اندک است و خطر قابل توجهی ندارد.
به طور کلی، مقدار بسیار کمی از آلومینیوم موجود در ضدتعریق‌ها از طریق پوست جذب می‌شود. اما منابع دیگری نیز وجود دارد که می‌توانند باعث ورود آلومینیوم به بدن شوند، از جمله برخی محیط‌های کاری (مانند کارخانه‌های تولید فلزات) و منابع آب آلوده.
هشدار سازمان غذا و دارو (FDA)
سازمان غذا و دارو ایالات متحده، ضدتعریق‌ها را به‌طور کلی بی‌خطر می‌داند. با این حال، این سازمان تولیدکنندگان را موظف کرده است که روی بسته‌بندی محصولات خود هشدار دهند که افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید پیش از استفاده از این محصولات با پزشک مشورت کنند.
این هشدار مخصوص افرادی است که عملکرد کلیوی آن‌ها به ۳۰ درصد یا کمتر رسیده است، یعنی در مراحل ۴ یا ۵ بیماری مزمن کلیه قرار دارند. در این افراد، توانایی بدن برای دفع فلزات سنگین مانند آلومینیوم به‌شدت کاهش می‌یابد.
سایر ترکیبات نگران‌کننده در ضدتعریق‌ها و دئودورانت‌ها
علاوه بر آلومینیوم، ترکیبات شیمیایی دیگری نیز در برخی از این محصولات وجود دارند که ممکن است برای سلامتی مضر باشند، به‌ویژه از نظر ایجاد اختلال در سیستم هورمونی بدن.
برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (UNEP) ترکیباتی مانند آلومینیوم، پارابن‌ها، تریکلوسان و فتالات‌ها را به‌عنوان مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز معرفی کرده است. مطالعات بیشتری لازم است تا مشخص شود که قرار گرفتن در معرض دُز پایین این مواد – مانند آن‌چه در دئودورانت‌ها وجود دارد – چه تأثیری بر سلامت بدن دارد.
- پارابن‌ها: این مواد شیمیایی معمولاً به‌عنوان نگهدارنده (preservative) در محصولات آرایشی و بهداشتی به‌کار می‌روند. وظیفه‌ی آن‌ها جلوگیری از رشد باکتری و کپک و افزایش طول عمر محصول است. اکثر دئودورانت‌ها و ضدتعریق‌های موجود در آمریکا فاقد پارابن هستند، اما برخی محصولات هنوز حاوی آن‌ها هستند. مانند آلومینیوم، پارابن‌ها نیز در بدن عملکردی شبیه به استروژن دارند و ممکن است خطر ابتلا به مشکلات باروری و سرطان پستان را افزایش دهند.
- تریکلوسان: تریکلوسان ترکیبی ضد میکروب است که در بسیاری از محصولات بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود. این ماده با مهار رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها از ایجاد بوی بدن جلوگیری می‌کند. اما تریکلوسان نیز یک مختل‌کننده‌ی غدد درون‌ریز محسوب می‌شود و ممکن است با جذب از طریق پوست، بر تولید هورمون‌ها تأثیر منفی بگذارد. همچنین، استفاده‌ی مداوم از تریکلوسان می‌تواند موجب مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها شود، یعنی شرایطی که در آن باکتری‌ها دیگر به درمان‌های ضدمیکروبی پاسخ نمی‌دهند.
- فتالات‌ها: این مواد شیمیایی معمولاً برای اهداف مختلف به محصولات آرایشی افزوده می‌شوند. در دئودورانت‌ها، از فتالات‌ها برای کمک به چسبندگی بهتر محصول به پوست و افزایش ماندگاری رایحه استفاده می‌شود. فتالات‌ها می‌توانند با تنظیم طبیعی هورمون‌هایی مانند استروژن و تستوسترون در بدن تداخل کنند. این مواد با مشکلاتی مانند ناباروری، آسم، و عوارض بارداری در ارتباط هستند.
- رایحه (Fragrance): رایحه ترکیبی از مواد شیمیایی است که به محصولات آرایشی، از جمله دئودورانت‌ها و ضدتعریق‌ها، عطر می‌بخشد. شرکت‌ها طبق قوانین تجارت، ملزم به افشای جزئیات ترکیبات رایحه‌ی محصولات خود نیستند، بنابراین ماده‌ای که فقط به نام “fragrance” روی برچسب ذکر می‌شود ممکن است شامل ترکیبات مضر پنهان، مانند فتالات‌ها باشد. این ترکیبات می‌توانند واکنش‌های آلرژیک، سردرد، آسم، و اختلال در عملکرد هورمونی ایجاد کنند.
جایگزین‌های ضدتعریق‌های حاوی آلومینیوم
تقریباً هیچ ضدتعریقی بدون آلومینیوم وجود ندارد، زیرا برای جلوگیری از تعریق، حضور این عنصر ضروری است. گزینه‌ی دیگر، استفاده از دئودورانت است که جلوی تعریق را نمی‌گیرد اما بوی بد بدن را مهار کرده و باکتری‌ها را کاهش می‌دهد.
می‌توانید به دنبال محصولات طبیعی و بدون رایحه‌ی مصنوعی باشید. توجه داشته باشید که محصولات با برچسب “unscented” (بی‌بو) ممکن است دارای ترکیبات پوشاننده‌ی بو باشند، بنابراین بهتر است محصولاتی را انتخاب کنید که به‌طور مشخص “بدون رایحه مصنوعی” باشند. مواد طبیعی مانند نشاسته‌ی ذرت، جوش‌شیرین و پودر ریشه‌ی پیکان (arrowroot) می‌توانند رطوبت ناشی از تعریق را جذب کنند. همچنین روغن‌های گیاهی مانند روغن درخت چای خاصیت ضدباکتریایی دارند و به کاهش بوی بدن کمک می‌کنند.
مروری کوتاه
بیشتر ضدتعریق‌ها حاوی آلومینیوم هستند زیرا این عنصر مانع تعریق می‌شود. دئودورانت‌ها معمولاً آلومینیوم ندارند و به‌جای آن از طریق مهار رشد باکتری‌ها و پوشاندن بو عمل می‌کنند. برای بیشتر مردم، آلومینیوم در ضدتعریق‌ها ایمن است. با این حال، اگر بیماری کلیوی دارید، قبل از استفاده از محصولات حاوی آلومینیوم با پزشک خود مشورت کنید.
سایر ترکیباتی که ممکن است در دئودورانت‌ها و ضدتعریق‌ها وجود داشته باشند و اثرات بالقوه‌ی مضری دارند، شامل پارابن‌ها، تریکلوسان، فتالات‌ها و رایحه‌های مصنوعی هستند. اگر نگران این ترکیبات هستید، به دنبال محصولات طبیعی و بدون رایحه‌ی مصنوعی باشید.