عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)، عفونت‌های شایعی هستند که توسط باکتری‌هایی در دستگاه ادراری ایجاد می‌شوند. این باکتری‌ها معمولاً از پوست یا ناحیه رکتوم (مقعد) به دستگاه ادراری منتقل می‌شوند.
اگر شما دچار یک عفونت ادراری باشید، ممکن است هنگام ادرار احساس درد یا سوزش داشته باشید، دفعات ادرار شما افزایش یابد، در ناحیه لگن احساس فشار یا درد داشته باشید، یا حتی در ادرار خود خون مشاهده کنید.
تجربه استرس طولانی‌مدت ممکن است شما را در برابر عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری، آسیب‌پذیرتر کند.
ارتباط میان استرس و عفونت‌های دستگاه ادراری چیست؟
استرس کوتاه‌مدت می‌تواند به‌طور مفید سیستم ایمنی بدن شما را برای پاسخ به یک تهدید فعال کند. اما در مقابل، استرس مزمن و مداوم می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند، بدن را در معرض التهاب قرار دهد و توانایی مقابله با عفونت‌ها را سرکوب نماید.
عفونت‌های دستگاه ادراری زمانی رخ می‌دهند که اجزای این سیستم شامل کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادراری دچار عفونت شوند. بیشتر عفونت‌های ادراری توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شوند که منشأ آن‌ها دستگاه گوارش است. در حالت طبیعی، بدن مکانیزم‌هایی برای محافظت از خود در برابر این باکتری‌های بیماری‌زا دارد، اما اگر سیستم ایمنی ضعیف باشد، توانایی مقابله با عفونت کاهش می‌یابد. پس از آنکه عفونت در دستگاه ادراری تثبیت شود، ممکن است برای درمان آن نیاز به مداخله پزشکی باشد.
علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری، استرس می‌تواند باعث ایجاد التهاب در بدن شود که همین امر موجب می‌شود عفونت ادراری دردناک‌تر، درمان آن دشوارتر و احتمال وقوع مجدد آن بیشتر شود. حتی ممکن است پس از درمان نیز دوباره دچار عفونت شوید.
استرس و علائم مجرای تحتانی ادراری (LUTS)
علائم دستگاه ادراری تحتانی (LUTS) مشابه علائم عفونت ادراری هستند، اما توسط عفونت ایجاد نمی‌شوند. این علائم می‌توانند شامل نشانه‌های مثانه بیش‌فعال مانند نیاز فوری و مکرر به ادرار کردن در طول روز یا شب، و همچنین درد مثانه باشند که به آن التهاب مثانه بینابینی (Interstitial Cystitis) گفته می‌شود.
LUTS همچنین می‌تواند موجب شود که فرد نتواند مثانه خود را به‌طور کامل تخلیه کند یا دچار تغییر در جریان ادرار شود.
مطالعات نشان داده‌اند افرادی که مشکلات روانی دارند، بیشتر مستعد ابتلا به علائم LUTS هستند. همچنین استرس مزمن می‌تواند این علائم را تشدید کند، هرچند که دانشمندان هنوز در حال بررسی دقیق علت این ارتباط هستند.
چگونه استرس را مدیریت کنیم و سلامت دستگاه ادراری را بهبود بخشیم
اگر احساس می‌کنید بین سطح استرس شما و بروز مکرر عفونت‌های ادراری یا علائم LUTS ارتباطی وجود دارد، بهتر است اقدام به کاهش استرس خود کنید تا احتمال ابتلا به عفونت را کاهش دهید. راه‌هایی برای مدیریت استرس عبارتند از:
- تمرین شکرگزاری، ذهن‌آگاهی (mindfulness) یا مدیتیشن
- استراحت‌های منظم، به‌ویژه دوری از کار، اخبار و شبکه‌های اجتماعی در مواقع لازم
- نوشتن افکار و احساسات در دفترچه یادداشت یا ژورنال
- صحبت کردن یا وقت گذراندن با عزیزان
- فعالیت بدنی روزانه، حتی در حد کم
- خواب کافی، حداقل ۷ ساعت در شبانه‌روز
- تغذیه سالم و متنوع
- کاهش مصرف الکل و پرهیز از دخانیات، ویپ و مواد مخدر
- حضور در طبیعت و وقت گذرانی در فضای باز
علاوه بر مدیریت استرس، اقدامات دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به پیشگیری از عفونت‌های ادراری کمک کنند، از جمله:
- ادرار کردن بعد از رابطه جنسی
- نوشیدن مایعات فراوان
- دوش گرفتن به جای نشستن در وان
- کاهش یا پرهیز از استفاده از دوش‌های واژینال، اسپری‌ها و پودرهای بهداشتی در ناحیه تناسلی
- پاک کردن ناحیه تناسلی از جلو به عقب، مخصوصاً در افرادی که واژن دارند
عوامل خطر دیگر برای عفونت‌های دستگاه ادراری
اگرچه همه افراد ممکن است به عفونت ادراری دچار شوند، اما این عفونت‌ها در افرادی که واژن دارند شایع‌تر است، زیرا مجرای ادراری آن‌ها کوتاه‌تر است. عوامل دیگری که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سابقه قبلی عفونت‌های ادراری
- فعالیت جنسی اخیر
- استفاده از اسپرم‌کش
- بارداری یا یائسگی
- سن، به‌ویژه در کودکان خردسال و سالمندان
- رعایت نکردن بهداشت فردی
- بزرگ شدن پروستات یا سایر مشکلات مربوط به ساختار دستگاه ادراری
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر دچار علائمی از عفونت ادراری شده‌اید، مهم است که به یک متخصص بهداشت و درمان مراجعه کنید. ممکن است برخی از عفونت‌ها خودبه‌خود برطرف شوند، اما درمان می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.
درمان همچنین می‌تواند احتمال گسترش عفونت به کلیه‌ها یا قسمت‌های بالاتر دستگاه ادراری را کاهش دهد. این عوارض می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت داشته باشند، بنابراین حتی اگر علائم شما شدید نباشند، مراجعه زودهنگام به پزشک توصیه می‌شود.
علاوه بر این، اگر احساس می‌کنید که استرستان خارج از کنترل شده یا بر زندگی روزمره‌تان اثر منفی گذاشته است، در نظر داشته باشید که از متخصص سلامت روان کمک بگیرید. پزشک عمومی یا مشاور روان‌شناسی می‌توانند در این زمینه شما را راهنمایی کنند.
مروری کوتاه
استرس طولانی‌مدت می‌تواند خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را افزایش دهد و باعث شود که این عفونت دردناک‌تر، مقاوم‌تر نسبت به درمان و مکررتر باشد.
استرس همچنین می‌تواند علائم LUTS را که شبیه عفونت ادراری هستند اما بدون حضور واقعی باکتری ایجاد می‌شوند، بدتر کند.
اقدامات سبک زندگی مانند کاهش استرس و مراجعه به پزشک هنگام بروز علائم عفونت، برای حفظ سلامت دستگاه ادراری ضروری است.