آیا اهدای خون می تواند باعث کم خونی شود؟

بله، افرادی که به‌طور منظم خون اهدا می‌کنند، ممکن است دچار کم‌خونی شوند که شایع‌ترین نوع آن کم‌خونی ناشی از فقر آهن است.
این نوع کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که میزان آهن بدن کاهش یابد و توانایی تولید هموگلوبین کافی در گلبول‌های قرمز مختل شود، که در نتیجه ظرفیت حمل اکسیژن خون کاهش می‌یابد.

سالانه حدود ۵ میلیون نفر در ایالات متحده خون اهدا می‌کنند.
تقریباً ۳۵٪ از اهداکنندگان منظم دچار فقر آهن می‌شوند که این آمار نشان‌دهنده اهمیت بررسی وضعیت آهن بدن در بین اهداکنندگان است.

اهدا خون چگونه باعث کم‌خونی می‌شود؟

به گفته مؤسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI)، یکی از دلایل اصلی کم‌خونی فقر آهن، از دست دادن خون است، و اهدای خون دقیقاً همان چیزی است که منجر به این پدیده می‌شود.
هنگامی که فرد خون اهدا می‌کند، بخشی از آهن موجود در بدن از طریق خون از دست می‌رود، چرا که آهن ماده اصلی در ساخت هموگلوبین گلبول‌های قرمز است.

آهن نقش کلیدی در حفظ سطح کافی هموگلوبین در خون دارد.
هموگلوبین پروتئینی است که درون گلبول‌های قرمز وجود دارد و وظیفه حمل اکسیژن از ریه‌ها به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن را بر عهده دارد.

کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که سطح هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون پایین باشد.
در چنین شرایطی، بدن قادر به تأمین اکسیژن کافی برای عملکرد مطلوب اعضا نیست که می‌تواند منجر به بروز علائم بالینی شود.

آیا می‌توان با وجود کم‌خونی خون اهدا کرد؟

بر اساس اطلاعات مؤسسه ملی سلامت آمریکا، در ایالات متحده فرد پیش از اهدای خون باید حداقل سطح هموگلوبین مشخصی داشته باشد:

• مردان: ۱۳.۰ گرم در دسی‌لیتر
• زنان: ۱۲.۵ گرم در دسی‌لیتر

پزشکان زمانی فرد را دچار کم‌خونی تشخیص می‌دهند که سطح هموگلوبین او پایین‌تر از این مقادیر باشد.
به همین دلیل، افرادی که دچار کم‌خونی هستند مجاز به اهدای خون نیستند زیرا این کار ممکن است وضعیت آن‌ها را تشدید کند.

قبل از اهدای خون، یک متخصص مراقبت‌های سلامت سطح هموگلوبین شما را اندازه‌گیری می‌کند.
اگر این سطح کمتر از حد تعیین‌شده باشد، باید حداقل ۳۰ روز صبر کنید و در این مدت می‌توانید برای افزایش سطح آهن و هموگلوبین خود اقداماتی انجام دهید.

علائم کم‌خونی چیست؟

احتمال دارد که پس از اهدای خون، به‌ویژه اگر سطح آهن بدن پایین باشد، دچار علائم کم‌خونی شوید.
این علائم می‌توانند نشان‌دهنده کاهش توانایی بدن در حمل اکسیژن باشند و باید جدی گرفته شوند.

برخی از این علائم عبارت‌اند از:

• سرگیجه
• خستگی
• رنگ‌پریدگی پوست
• سردی دست‌ها و پاها

اگر پس از اهدای خون هر یک از این علائم را تجربه کردید، باید با پزشک مشورت کنید.
تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت کم‌خونی و بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.

چگونه می‌توان کم‌خونی ناشی از اهدای خون را درمان کرد؟

درمان کم‌خونی بستگی به نوع و شدت آن دارد، اما در بیشتر موارد، کم‌خونی ناشی از اهدای خون به دلیل فقر آهن ایجاد می‌شود.
بدن در اثر اهدای خون مقداری از ذخایر آهن خود را از دست می‌دهد و این موضوع در صورت تکرار می‌تواند منجر به کم‌خونی مزمن شود.

بر اساس منابع معتبر، درمان اولیه برای کم‌خونی فقر آهن مصرف مکمل‌های آهن است.
همچنین، پزشک ممکن است افزایش مصرف غذاهای غنی از آهن را نیز توصیه کند تا ذخایر آهن به‌طور طبیعی بازیابی شوند.

برخی از این غذاها شامل موارد زیر هستند:

• محصولات حیوانی مانند گوشت، ماهی، جگر و بوقلمون
• غذاهای گیاهی نظیر حبوبات، سبزیجات برگ‌تیره و برخی غلات کامل

طبق اعلام NHLBI، بازگرداندن سطح آهن به حالت طبیعی معمولاً ۳ تا ۶ ماه زمان می‌برد.
در طول این دوره، مهم است که فرد از اهدای خون مجدد خودداری کند تا ذخایر آهن بدن به‌طور کامل احیا شوند.

از آن‌جایی که خون‌ریزی عامل اصلی فقر آهن است، باید خطر از دست دادن خون یا خون‌ریزی بیش‌ازحد را به حداقل رساند.
اگر کم‌خونی شدیدتر باشد یا به مکمل‌های خوراکی پاسخ ندهد، ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تری باشد.

درمان‌های دیگر برای موارد شدیدتر کم‌خونی شامل موارد زیر هستند:

• تزریق وریدی (IV) آهن
• داروها و مکمل‌های خاص
• انتقال خون

اگر پس از اهدای خون علائمی مانند سرگیجه یا خستگی را تجربه کردید، با پزشک مشورت کنید.
پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی ارائه دهد و برنامه درمانی مناسبی برای وضعیت شما طراحی کند.