اگر درد و ناراحتی معمول در دوران قاعدگی به اندازه کافی آزاردهنده نباشد، برخی از زنان با مشکلی مواجه هستند که قاعدگی آن‌ها بیش از حد معمول طول می‌کشد — گاهی در تمام چرخه یا بیشتر آن.
شاید شما هم جزو زنانی باشید که خون‌ریزی‌شان ۵، ۶ یا حتی ۷ روز به طول می‌انجامد و مدام با خود فکر می‌کنند چه زمانی این روند تمام می‌شود تا بتوانند دوباره لباس‌های سفید یا مایوی رنگ روشن‌شان را بپوشند!
هرچند در اغلب موارد، خونریزی طولانی قاعدگی می‌تواند طبیعی باشد، اما گاهی این موضوع نشانه‌ای از وجود مشکلات پزشکی نهفته است. به گفته دکتر جکی تیلن (Jackie Thielen)، متخصص داخلی و مدیر کلینیک تخصصی سلامت زنان در کلینیک مایو در جکسون‌ویل فلوریدا، زنانی که با خونریزی بیش از حد یا طولانی‌مدت روبه‌رو هستند باید حتماً با پزشک مشورت کنند.
پزشکان برای توصیف دوره‌هایی که به طور خطرناکی طولانی یا سنگین هستند، از اصطلاح «خونریزی شدید قاعدگی» استفاده می‌کنند. طبق تعریف کلینیک مایو، این نوع خونریزی فقط به معنای قاعدگی طولانی‌تر از حد معمول نیست، بلکه به حدی شدید است که فعالیت‌های روزمره فرد را مختل می‌کند. این وضعیت گاهی در متون پزشکی با واژه «منوراژی» (menorrhagia) نیز شناخته می‌شود، هرچند استفاده از این اصطلاح رایج نیست.
طول طبیعی یک دوره قاعدگی چقدر است؟
طول چرخه قاعدگی از زنی به زن دیگر متفاوت است. این تفاوت‌ها شامل فاصله بین دو دوره قاعدگی (که معمولاً بین ۲۱ تا ۳۵ روز است) و همچنین مدت زمان خود قاعدگی می‌شود.
به طور کلی، یک قاعدگی طبیعی باید شش روز یا کمتر طول بکشد و معمولاً در روزهای ابتدایی سنگین‌تر بوده و به‌تدریج سبک‌تر شود. با این حال، دکتر تیلن تأکید می‌کند که آنچه اهمیت بیشتری دارد، ثبات الگوی قاعدگی در هر فرد است.
او می‌گوید: «اگر همیشه به مدت ۸ یا ۹ روز خونریزی دارید، ممکن است مشکلی وجود نداشته باشد. اما اگر قبلاً فقط ۵ روز خونریزی داشتید و حالا به ۸ یا ۹ روز رسیده، باید توسط پزشک بررسی شوید.» حتی زنانی که در دوران پیش‌یائسگی (پری‌منوپوز) هستند — دورانی که قاعدگی می‌تواند نامنظم شود — در صورت مشاهده تغییر قابل‌توجه در مدت قاعدگی باید معاینه شوند.
بنابراین، قاعدگی طولانی می‌تواند یک تغییر خفیف و قابل‌مدیریت باشد یا نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر در سلامت فرد.
آیا طبیعی است که قاعدگی متوقف نشود؟
برای برخی زنان، ممکن است احساس شود که قاعدگی هیچ‌گاه متوقف نمی‌شود و در تمام طول ماه ادامه دارد — اما در واقع، معمولاً چنین نیست.
از آنجا که فاصله بین دوره‌های قاعدگی از اولین روز خونریزی حساب می‌شود، مثلاً زنی که چرخه‌ای ۲۴ روزه دارد و ۸ روز خونریزی می‌کند، تنها ۱۶ روز بین دوره‌ها بدون خونریزی است. بنابراین ممکن است به نظر برسد که همیشه در حال قاعدگی هستید، در حالی‌که از نظر پزشکی در محدوده طبیعی قرار دارید.
چه عواملی باعث قاعدگی‌های طولانی می‌شوند؟
گرچه قاعدگی نامنظم می‌تواند آزاردهنده باشد، اما اغلب ناشی از تغییرات هورمونی است که معمولاً بی‌خطرند. دختران نوجوان که تازه وارد دوران بلوغ می‌شوند و زنان مسن‌تر که به یائسگی نزدیک می‌شوند، بیشتر در معرض قاعدگی‌های طولانی یا نامنظم هستند.
در بسیاری از موارد، تغییرات سطح هورمون استروژن علت اصلی است. این هورمون باعث ضخیم شدن پوشش داخلی رحم (اندومتر) می‌شود تا در صورت بارداری، بستر مناسبی برای رشد جنین فراهم کند. اما اگر بارداری رخ ندهد، این لایه طی قاعدگی دفع می‌شود.
پزشکان اصطلاح «خونریزی غیرطبیعی رحم ناشی از اختلال تخمک‌گذاری» (AUB-O) را برای مواردی که ناشی از عدم تعادل هورمونی است به کار می‌برند. این موضوع در راهنمای کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا نیز مطرح شده است.
برخی روش‌های پیشگیری از بارداری نیز می‌توانند بر مدت، شدت و نظم قاعدگی تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، دستگاه IUD مسی ممکن است باعث افزایش خونریزی شود. همچنین قرص‌های ضدبارداری که اغلب دوره‌ها را کوتاه‌تر می‌کنند، در برخی موارد می‌توانند تأثیر معکوس داشته باشند. در چنین شرایطی، تغییر نوع قرص یا روش جلوگیری از بارداری ممکن است راه‌حل باشد — البته همیشه باید با پزشک مشورت کرد تا خطرات احتمالی، از جمله بارداری ناخواسته، مورد بررسی قرار گیرد.
چه بیماری‌هایی می‌توانند باعث قاعدگی طولانی شوند؟
تشخیص علت قاعدگی‌های طولانی معمولاً با مراجعه به متخصص زنان یا سایر پزشکان شروع می‌شود. پزشک ممکن است مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را برای تشخیص دقیق انجام دهد.
بسته به سن و سایر علائم، ممکن است آزمایش خون برای بررسی بارداری، سطح هورمون‌ها و عملکرد تیروئید انجام شود. سایر روش‌های تشخیصی شامل تست پاپ اسمیر، نمونه‌برداری از آندومتر، سونوگرافی، لاپاراسکوپی یا روش‌های دیگر هستند.
بیماری‌هایی که می‌توانند باعث قاعدگی غیرطبیعی شوند، عبارت‌اند از:
-
فیبروم رحم (Uterine Fibroids): توده‌های غیرسرطانی در دیواره رحم که می‌توانند کوچک یا بزرگ باشند و باعث خونریزی شدید و دوره‌های طولانی شوند.
-
پولیپ رحم (Uterine Polyps): رشدهای خوش‌خیم و کوچک که روی دیواره داخلی رحم ایجاد می‌شوند و معمولاً گرد یا بیضی‌شکل هستند.
-
اندومتریوز: در این بیماری، بافتی شبیه به آندومتر در خارج از رحم رشد می‌کند که می‌تواند خونریزی شدید و درد قابل‌توجه ایجاد کند.
-
هیپرپلازی آندومتر: ضخیم شدن غیرطبیعی پوشش داخلی رحم، معمولاً به دلیل سطح بالای استروژن.
-
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): اختلال هورمونی که با افزایش هورمون‌های مردانه (آندروژن) همراه است.
-
اختلالات تیروئیدی: چه کم‌کاری و چه پرکاری تیروئید می‌تواند باعث قاعدگی‌های نامنظم، طولانی، سبک یا سنگین شود.
-
عفونت لگنی (PID): عفونت باکتریایی دستگاه تناسلی، اغلب ناشی از بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا.
-
اختلالات انعقادی: اختلالات در لخته شدن خون ممکن است منجر به خونریزی شدید شوند.
-
سرطان آندومتر: هرچند نادر است، اما سرطان پوشش داخلی رحم می‌تواند جدی‌ترین علت قاعدگی‌های طولانی باشد.
درمان قاعدگی‌های طولانی چیست؟
اگر قاعدگی شما بیش از حد طولانی یا سنگین است، خوشبختانه گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارند — اما این درمان‌ها بستگی به علت اصلی مشکل دارند. دکتر تیلن توضیح می‌دهد که در برخی موارد، تنها چیزی که لازم است، اطمینان‌خاطر است. برای مثال، اگر آزمایش‌ها نشان دهند که همه چیز طبیعی است و تنها کمی تغییر در طول دوره‌ها وجود دارد، ممکن است نیازی به درمان خاصی نباشد.
اما اگر علت زمینه‌ای خاصی شناسایی شود، درمان باید متناسب با آن تنظیم گردد:
درمان‌های هورمونی
یکی از رایج‌ترین روش‌های کنترل خونریزی سنگین یا طولانی استفاده از داروهای هورمونی است، مانند:
-
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی: که حاوی استروژن و پروژسترون هستند و می‌توانند دوره‌ها را منظم و خونریزی را کاهش دهند.
-
پروژستین خوراکی یا تزریقی: نوعی هورمون مصنوعی مشابه پروژسترون است که برای تنظیم دوره‌ها استفاده می‌شود.
-
دستگاه IUD هورمونی: مانند میرنا (Mirena)، که به‌طور موضعی پروژستین آزاد می‌کند و می‌تواند خونریزی را به طرز قابل‌توجهی کاهش دهد — یا حتی کاملاً متوقف کند.
درمان‌های غیرهورمونی
اگر فرد به دلایلی نمی‌تواند از هورمون استفاده کند، روش‌های غیرهورمونی نیز وجود دارند، از جمله:
-
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن، که می‌توانند با کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها، میزان خونریزی را کاهش دهند.
-
اسید ترانکسامیک: دارویی که به کاهش خونریزی با افزایش لخته شدن کمک می‌کند و معمولاً فقط در روزهای خونریزی مصرف می‌شود.
جراحی
اگر درمان‌های دارویی مؤثر نباشند یا اگر علت ساختاری مانند فیبروم یا پولیپ وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد:
-
هیستروسکوپی: یک روش کم‌تهاجمی برای برداشتن پولیپ یا فیبروم داخل رحم.
-
آبلیشن آندومتر: در این روش، پوشش داخلی رحم از بین می‌رود تا خونریزی کاهش یابد. این گزینه معمولاً برای زنانی که قصد بارداری ندارند در نظر گرفته می‌شود.
-
هیسترکتومی: برداشتن کامل رحم، که به‌طور کامل به خونریزی پایان می‌دهد. این روش آخرین گزینه و تنها برای موارد شدید یا سرطان است.
عوارض خونریزی طولانی قاعدگی چیست؟
خونریزی شدید یا طولانی می‌تواند فراتر از یک مزاحمت ساده باشد و سلامت عمومی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. از جمله پیامدهای رایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
کم‌خونی (آنمی): به دلیل از دست دادن زیاد خون، سطح هموگلوبین کاهش یافته و منجر به خستگی، ضعف، سرگیجه، رنگ‌پریدگی و تپش قلب می‌شود. گاهی لازم است مکمل آهن یا حتی تزریق خون انجام شود.
-
درد شدید: برخی زنان در طول قاعدگی‌های طولانی درد مزمن لگنی یا کمردرد تجربه می‌کنند که می‌تواند عملکرد روزمره آن‌ها را مختل کند.
-
کاهش کیفیت زندگی: دوره‌های قاعدگی مداوم و طولانی می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب، محدودیت در روابط جنسی، ورزش، کار و سفر شود.
دکتر تیلن تأکید می‌کند: «این یک مشکل کوچک نیست، بلکه تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت روان و جسم زنان دارد.»
آیا یائسگی می‌تواند باعث قاعدگی‌های طولانی شود؟
در دوران پیش‌یائسگی — یعنی سال‌های منتهی به یائسگی — تعادل هورمونی زنان دستخوش تغییرات چشمگیری می‌شود. در این دوران، تخمدان‌ها تولید استروژن و پروژسترون را به‌طور نامنظم انجام می‌دهند که می‌تواند باعث قاعدگی‌های سنگین‌تر، طولانی‌تر یا نزدیک‌تر به هم شود.
به گفته دکتر تیلن، این تغییرات در بسیاری از زنان طبیعی هستند، اما همچنان لازم است از نظر سایر علل بالقوه بررسی شوند. او می‌گوید: «ما نمی‌توانیم هر قاعدگی سنگینی را به پیش‌یائسگی نسبت دهیم. باید مطمئن شویم که فیبروم، پولیپ یا موارد جدی‌تر مانند سرطان وجود ندارد.»
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
به‌طور کلی، اگر تغییری در الگوی قاعدگی خود مشاهده کردید — به‌ویژه اگر خونریزی بیشتر، طولانی‌تر یا دردناک‌تر از معمول است — باید به پزشک مراجعه کنید.
علائمی که نیاز فوری به بررسی دارند عبارت‌اند از:
-
قاعدگی‌ای که بیشتر از ۷ روز طول می‌کشد.
-
نیاز به تعویض پد یا تامپون هر ۱ تا ۲ ساعت به دلیل شدت خونریزی.
-
مشاهده لخته‌های بزرگ در خون قاعدگی.
-
احساس ضعف، تنگی نفس یا سرگیجه.
-
لکه‌بینی یا خونریزی بین دوره‌ها.
-
خونریزی پس از رابطه جنسی.
-
قاعدگی‌های مکرر و بسیار نامنظم.
پزشک پس از معاینه فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی انجام دهد و برنامه درمانی مناسبی برایتان ارائه دهد.