آیا لوپوس می‌تواند باعث افزایش وزن شود؟

لوپوس یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند [1]. تغییرات وزن در افراد مبتلا به لوپوس شایع است و ممکن است به افزایش یا کاهش وزن منجر شود [2]. این تغییرات می‌توانند بر سلامت و پاسخ به درمان تأثیر بگذارند [3,4]. درک علل این تغییرات به مدیریت بهتر بیماری کمک می‌کند. همچنین، کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.

عوامل مرتبط

تغییرات وزن در لوپوس به دلایل مختلفی رخ می‌دهند و از فردی به فرد متفاوت‌اند [5]. داروهای مورد استفاده برای مدیریت لوپوس، مانند استروئیدها، می‌توانند باعث افزایش وزن شوند. علائم و عوارض لوپوس، مانند کاهش اشتها یا مشکلات گوارشی، ممکن است به کاهش وزن منجر شوند [5]. وزن اضافی می‌تواند علائم لوپوس را تشدید کرده و خطر عوارضی مانند بیماری قلبی را افزایش دهد [3]. این عوامل مدیریت وزن را حیاتی می‌کنند.

عوامل مؤثر بر تغییرات وزن

عوارض جانبی داروها

داروهای درمان لوپوس، به‌ویژه کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون، می‌توانند باعث تغییرات وزن شوند [6]. این داروها با کاهش التهاب و کنترل شعله‌ور شدن بیماری، به مدیریت علائم کمک می‌کنند، اما اغلب باعث افزایش وزن می‌شوند. استروئیدها می‌توانند اشتها را افزایش دهند، باعث احتباس مایعات شده و نحوه ذخیره چربی در بدن را تغییر دهند [7]. استفاده طولانی‌مدت از استروئیدها ممکن است به سندرم کوشینگ منجر شود که باعث تجمع چربی در شکم و پشت گردن و ایجاد صورت گرد و پف‌آلود (صورت ماه‌مانند) می‌شود [8,9]. این عوارض جانبی نیاز به نظارت پزشکی دارند.

بیماری‌های مرتبط با لوپوس

لوپوس می‌تواند باعث بیماری کلیوی (نفریت لوپوسی) شود که منجر به ادم (تورم ناشی از تجمع مایعات در بافت‌ها) می‌گردد [10]. ادم ممکن است به‌صورت پف زیر چشم، تورم مچ پا یا انگشتان ظاهر شده و روی ترازو به‌عنوان افزایش وزن دیده شود [11]. مشکلات تیروئیدی، به‌ویژه کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)، در افراد مبتلا به لوپوس شایع‌تر است و می‌تواند متابولیسم را کند کرده و باعث افزایش وزن، خستگی یا پف صورت شود [12,13]. آزمایش خون می‌تواند سطح تیروئید را بررسی کرده و در صورت نیاز درمان دارویی تجویز شود [13]. این شرایط نیاز به تشخیص زودهنگام دارند.

Hiraman / Getty Images

کاهش فعالیت بدنی

خستگی شدید، درد مفصلی و عضلانی از علائم شایع لوپوس هستند که فعالیت بدنی را محدود می‌کنند [14,15]. مفاصل ممکن است سفت، متورم یا دردناک شوند، به‌ویژه صبح‌ها یا پس از نشستن طولانی. این محدودیت‌ها می‌توانند به کاهش تحرک و افزایش وزن منجر شوند [15]. فعالیت‌های ملایم می‌توانند این تأثیر را کاهش دهند.

چالش‌های سلامت روان

زندگی با لوپوس و سازگاری با یک بیماری مزمن می‌تواند استرس را افزایش دهد [16]. استرس باعث تولید بیشتر کورتیزول (هورمون استرس) می‌شود که با تجمع چربی شکمی و افزایش اشتها، به‌ویژه برای غذاهای پرچرب و شیرین، مرتبط است [17]. خوردن احساسی در زمان استرس، اضطراب یا افسردگی می‌تواند به افزایش وزن ناخواسته منجر شود [18]. مدیریت استرس برای کنترل وزن ضروری است.

مشکلات خواب

بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس با مشکلات خواب مواجه‌اند [19]. خواب به تنظیم هورمون‌ها، متابولیسم و اشتها کمک می‌کند [20]. کمبود خواب می‌تواند تعادل هورمون‌های گرسنگی را مختل کرده و به افزایش وزن منجر شود [20]. بهبود کیفیت خواب می‌تواند این اثرات را کاهش دهد.

کاهش اشتها

استرس یا افسردگی گاهی باعث کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن می‌شود [18]. اگر لوپوس سیستم گوارشی را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است اشتها کاهش یافته و کاهش وزن غیرعمدی رخ دهد [5]. کاشکسی، یک نوع کاهش وزن شدید که شامل از دست دادن چربی و بافت عضلانی است، در برخی افراد مبتلا به لوپوس که کلیه‌ها، سلول‌های خونی یا عروق خونی آن‌ها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، رخ می‌دهد [21]. این وضعیت نیاز به توجه پزشکی فوری دارد.

مدیریت

استراتژی‌های مدیریت وزن

کنترل کامل تغییرات وزن در لوپوس همیشه ممکن نیست، اما این استراتژی‌ها می‌توانند به سلامت کلی و کاهش خطر تغییرات وزن کمک کنند [22,23]:

• مشورت با پزشک درباره داروها: در مورد تأثیر داروهای فعلی بر وزن خود با پزشک صحبت کنید. گاهی تغییر دوز یا دارو می‌تواند عوارض مرتبط با وزن را کاهش دهد.
• تمرکز بر غذاهای ضدالتهابی: میوه‌های رنگارنگ، سبزیجات، ماهی‌های چرب و آجیل می‌توانند التهاب را کاهش دهند [24].
• تمرینات مناسب مفاصل: شنا، پیاده‌روی و یوگا برای مفاصل ملایم بوده و به مدیریت وزن کمک می‌کنند [25].
• فعالیت‌های کوتاه‌مدت: اگر ورزش طولانی خسته‌کننده است، جلسات ۵ تا ۱۰ دقیقه‌ای را امتحان کنید.
• اولویت‌بندی کیفیت خواب: ایجاد روال خواب منظم و نگه‌داشتن اتاق خواب خنک و تاریک می‌تواند خواب را بهبود بخشد.
• مدیریت روزانه استرس: مدیتیشن، تنفس عمیق یا کشش ملایم می‌تواند هورمون‌های استرس مرتبط با افزایش وزن را کاهش دهد.
• ایجاد شبکه حمایتی: گروه‌های حمایتی آنلاین یا حضوری می‌توانند انگیزه و نکات عملی برای مدیریت وزن ارائه دهند.
  این استراتژی‌ها سلامت کلی را تقویت می‌کنند. همچنین، تغییرات وزن را مدیریت می‌کنند.

زمان مراجعه به پزشک

علائم هشداردهنده

در صورت مشاهده تغییرات وزن غیرقابل‌توضیح (افزایش یا کاهش وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت)، خستگی یا تورم در پاها یا صورت، فوراً به پزشک مراجعه کنید [5]. این علائم ممکن است نشان‌دهنده تأثیر لوپوس بر اندام‌ها یا نیاز به تنظیم دارو باشند. پیگیری منظم با پزشک برای نظارت بر تغییرات وزن و مدیریت چالش‌هایی مانند عوارض دارویی، درد محدودکننده فعالیت یا خوردن احساسی ضروری است. این همکاری به کنترل وزن و علائم لوپوس کمک می‌کند.

خلاصه

تغییرات وزن در لوپوس

لوپوس می‌تواند به افزایش وزن (به دلیل داروهایی مانند استروئیدها، کاهش فعالیت بدنی، مشکلات کلیوی یا تیروئیدی) یا کاهش وزن (به دلیل کاهش اشتها یا مشکلات گوارشی) منجر شود. مدیریت وزن شامل همکاری با تیم پزشکی، تنظیم رژیم غذایی متعادل و یافتن راه‌هایی برای تحرک بدنی است [5]. این رویکرد سلامت را بهبود می‌بخشد. همچنین، عوارض را کاهش می‌دهد.

نکات کلیدی

• تأثیرات لوپوس بر وزن: داروهای استروئیدی، کاهش فعالیت بدنی، مشکلات کلیوی یا تیروئیدی می‌توانند باعث افزایش وزن شوند، در حالی که کاهش اشتها یا مشکلات گوارشی ممکن است به کاهش وزن منجر شوند.
• مدیریت وزن: همکاری با پزشک برای تنظیم داروها، مصرف غذاهای ضدالتهابی، انجام ورزش‌های ملایم، مدیریت استرس و بهبود خواب می‌تواند به کنترل وزن کمک کند.
• پیگیری پزشکی: تغییرات وزن غیرقابل‌توضیح، خستگی یا تورم نیاز به بررسی پزشکی دارند تا تأثیر لوپوس بر اندام‌ها یا نیاز به تنظیم درمان مشخص شود.