آستیگماتیسم یک اختلال رایج در بینایی است که در آن قرنیه چشم (لایه بیرونی چشم) به جای اینکه شکل گرد و کروی داشته باشد، حالت بیضی یا تخم‌مرغی پیدا می‌کند. این تغییر شکل باعث می‌شود نور هنگام ورود به چشم به‌درستی متمرکز نشود، که در نتیجه منجر به تاری دید می‌شود.
در بسیاری از موارد، آستیگماتیسم با نزدیک‌بینی (میوپی) یا دوربینی (هایپروپی) همراه است که هر دو نوعی اختلال در تمرکز نور روی شبکیه چشم محسوب می‌شوند. این شرایط ترکیبی می‌توانند تأثیر بیشتری بر کیفیت بینایی فرد داشته باشند و نیاز به درمان مؤثرتری از جمله جراحی را مطرح کنند.¹
عمل لیزیک (LASIK) نوعی جراحی لیزری چشم است که با تغییر شکل قرنیه، خطاهای انکساری بینایی را اصلاح می‌کند و ممکن است در درمان آستیگماتیسم خفیف تا متوسط مؤثر باشد. با این حال، این روش درمانی برای همه افراد مناسب نیست و باید شرایط خاصی در فرد وجود داشته باشد تا گزینه مناسبی برای این جراحی محسوب شود.²
آیا باید برای درمان آستیگماتیسم از لیزیک استفاده کنم؟
عمل لیزیک از یک لیزر برای بازطراحی سطح قرنیه استفاده می‌کند تا مسیر عبور نور به سمت شبکیه را بهبود بخشد. شبکیه لایه پشتی چشم است که تصاویر را ثبت می‌کند و برای ایجاد بینایی شفاف حیاتی است.
در موارد آستیگماتیسم خفیف تا متوسط، لیزیک می‌تواند شکل بیضی قرنیه را به فرمی گردتر تغییر دهد، که موجب متمرکز شدن بهتر نور و وضوح بیشتر دید می‌شود.³ این اصلاح انحنای قرنیه در واقع به چشم کمک می‌کند تا نور را دقیق‌تر بر روی شبکیه متمرکز کند و از این طریق تاری دید کاهش یابد.
اما برخی افراد ممکن است نتوانند یا نباید از لیزیک برای درمان آستیگماتیسم استفاده کنند، از جمله کسانی که:⁴
- آستیگماتیسم شدید دارند
- مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت هستند
- دچار اختلالات خودایمنی هستند
- در دوران بارداری یا شیردهی قرار دارند
- داروهایی مانند ایزوترتینوئین (Accutane)، آمیودارون (Cordarone)، سوماتریپتان (Imitrex) یا پردنیزون (Deltasone) مصرف می‌کنند
افرادی که این شرایط را دارند ممکن است با خطرات بیشتری در حین یا بعد از جراحی مواجه شوند، و پزشک آن‌ها معمولاً توصیه می‌کند از روش‌های درمانی جایگزین استفاده کنند.
لیزیک چگونه عمل می‌کند؟
لیزیک یک عمل جراحی سرپایی محسوب می‌شود، به این معنا که بیمار پس از انجام آن می‌تواند همان روز به خانه بازگردد. این جراحی توسط چشم‌پزشک، پزشکی که تخصص در تشخیص و درمان بیماری‌های چشم دارد، انجام می‌شود و معمولاً برای هر چشم حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان می‌برد.⁵⁴
در طول عمل، بیمار بیدار است اما درد را احساس نمی‌کند، زیرا قطره‌های بی‌حسی موضعی به چشم او تزریق می‌شود و گاهی دارویی خوراکی برای ایجاد آرامش بیشتر نیز تجویز می‌شود. این فرآیند بسیار سریع است اما نیاز به دقت و مهارت بالا از سوی جراح دارد.
در روند انجام لیزیک، چشم‌پزشک مراحل زیر را انجام می‌دهد:⁵
- با استفاده از لیزر، یک برش نازک (فلپ) در قرنیه ایجاد می‌کند
- سپس با لیزر دوم، شکل، ضخامت و انحنای قرنیه را اصلاح می‌نماید
- در پایان، فلپ قرنیه را می‌بندد؛ این بخش نیاز به بخیه ندارد، زیرا بافت قرنیه به طور طبیعی فلپ را در جای خود نگه می‌دارد
این اصلاحات انکساری باعث می‌شوند تا نور بهتر به شبکیه برسد و کیفیت دید فرد به میزان قابل توجهی بهبود یابد.
آیا من کاندید مناسبی برای لیزیک هستم؟
برای تعیین اینکه آیا لیزیک گزینه مناسبی برای شما است یا خیر، مشاوره با یک چشم‌پزشک ضروری است. معمولاً این جراحی به افرادی توصیه می‌شود که حداقل ۲۱ سال سن دارند و سلامت کلی چشم آن‌ها در وضعیت مناسبی قرار دارد.۶
همچنین، بهتر است فرد حداقل یک سال بدون تغییر در نسخه عینک یا لنز تماسی خود بوده باشد تا نتیجه جراحی قابل پیش‌بینی‌تر باشد. کسانی که آستیگماتیسم خفیف تا متوسط دارند، معمولاً بیشترین بهره را از این عمل می‌برند.²
اگر آستیگماتیسم شما شدید باشد، معمولاً پزشک انجام لیزیک را توصیه نمی‌کند، زیرا ممکن است نیاز به جراحی‌های بیشتری داشته باشید که ریسک عوارض طولانی‌مدت را افزایش می‌دهد. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است روش‌های درمان جایگزین را پیشنهاد دهد تا عوارض و خطرات کاهش یابد.۶
دوره بهبودی پس از لیزیک چگونه است؟
دوره بهبودی بعد از عمل لیزیک در هر فرد متفاوت است و به عوامل متعددی بستگی دارد. معمولاً افراد پس از جراحی قادر به بازگشت به منزل هستند، اما به دلیل تاری دید موقت، رانندگی بلافاصله پس از عمل توصیه نمی‌شود و لازم است از قبل ترتیبی برای همراهی با خود بیاندیشید.
پس از عمل لیزیک، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:⁷¹
- خستگی: احساس خستگی شایع است و استراحت کافی برای کمک به ترمیم بافت‌های چشم ضروری است.
- ناراحتی چشمی: درد، خشکی یا ناراحتی چشم‌ها معمولاً پس از جراحی دیده می‌شود و پزشک معمولاً قطره‌های چشمی تجویزی برای مرطوب نگه داشتن چشم‌ها و کاهش خطر عفونت توصیه می‌کند.
تغییرات بینایی نیز ممکن است رخ دهد، از جمله تاری دید یا حساسیت به نور که ممکن است تا سه تا شش ماه ادامه داشته باشد و معمولاً خود به خود برطرف می‌شود.
فعالیت‌های بدنی پس از جراحی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک شروع شود، و شنا کردن یا فرو بردن چشم‌ها در آب تا مدت زمان مشخصی ممنوع است. رانندگی نیز تنها پس از تأیید پزشک مجاز است.
برای پیگیری روند بهبودی، ویزیت‌های بعد از عمل ضروری هستند و معمولاً روز بعد از جراحی و چند هفته بعد برنامه‌ریزی می‌شوند تا وضعیت چشم‌ها به دقت بررسی شود.
آیا عوارضی وجود دارد که باید از آن‌ها مطلع باشم؟
اگرچه عوارض جانبی عمل لیزیک نادر و معمولاً موقتی هستند، اما آگاهی از آن‌ها اهمیت دارد. برخی عوارض شایع عبارت‌اند از:⁸
- ناراحتی یا تحریک چشم
- تاری یا مه‌آلودگی دید
- دوبینی
- خشکی چشم
- حساسیت به نور، به خصوص در شب
- مشاهده هاله یا حلقه‌های نورانی اطراف منابع نوری
این عوارض معمولاً به مرور زمان و با مراقبت‌های پس از عمل کاهش می‌یابند، اما در صورت ادامه یا شدت گرفتن، باید به پزشک مراجعه شود.
آیا روش‌های جایگزین دیگری وجود دارد؟
علاوه بر لیزیک، گزینه‌های درمانی متنوعی برای اصلاح آستیگماتیسم وجود دارد که با توجه به شرایط چشم و نسخه فرد، توسط پزشک پیشنهاد می‌شوند. آستیگماتیسم ممکن است با گذشت زمان تغییر کند و درمان‌ها نیز باید متناسب با آن تنظیم شوند.
اکثر افراد با آستیگماتیسم نیازمند استفاده از عینک یا لنزهای تماسی هستند، اما در صورت تمایل به اصلاح دائمی بینایی، جراحی‌هایی مانند لیزیک گزینه مناسبی است.
گزینه‌های جراحی جایگزین شامل موارد زیر هستند:⁹
- جراحی فوتورفرکتیو کراتکتومی (PRK): این روش نیز مانند لیزیک از لیزر برای اصلاح شکل قرنیه استفاده می‌کند، اما بر خلاف لیزیک، نیازی به ایجاد فلپ در قرنیه ندارد. این تفاوت باعث می‌شود که PRK برای برخی بیماران گزینه‌ای مناسب‌تر باشد.¹⁰¹¹
- لنز کالامر قابل کاشت (ICL): این لنز مصنوعی به طور دائم بین لنز طبیعی چشم و عنبیه (قسمت جلویی چشم که مردمک را احاطه کرده است) کاشته می‌شود تا بینایی را اصلاح کند. این روش برای کسانی که مناسب لیزیک نیستند یا آستیگماتیسم شدید دارند، توصیه می‌شود.¹²
- جراحی آب مروارید: برای افرادی که همزمان با آستیگماتیسم دچار آب مروارید هستند، این جراحی می‌تواند هر دو مشکل را با یک عمل برطرف کند. آب مروارید باعث کدر شدن لنز طبیعی چشم و کاهش کیفیت دید می‌شود.¹³
مرور سریع
آستیگماتیسم یک اختلال شایع چشمی است که در آن قرنیه به جای اینکه گرد و کروی باشد، شکل بیضی یا تخم‌مرغی دارد. این تغییر شکل باعث می‌شود نور به طور نادرست وارد چشم شود و در نتیجه بینایی تار یا مبهم شود.
عمل لیزیک با استفاده از لیزر، شکل قرنیه را اصلاح کرده و به بهبود بینایی کمک می‌کند؛ این جراحی اغلب برای کسانی که آستیگماتیسم خفیف تا متوسط دارند، گزینه مناسبی است.
عوارض احتمالی پس از لیزیک معمولاً موقتی هستند و به مرور زمان بهبود می‌یابند. این عوارض شامل ناراحتی چشم، خشکی و تاری دید می‌باشند که تحت نظر پزشک قابل کنترل هستند.
اگر سوال یا نیاز به توضیح بیشتری در مورد بخش خاصی دارید، خوشحال می‌شوم کمک کنم.