ارتباط چیست؟
کمبود ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به اختلالات خواب مانند بی‌خوابی مرتبط شده است. دلایل دقیق این ارتباط هنوز به‌طور کامل روشن نیست. اگرچه نتایج تحقیقات در این زمینه متفاوت است، اما مصرف ویتامین D ممکن است کیفیت خواب را بهبود بخشد.
ویتامین D، یک ویتامین محلول در چربی است که نقش مهمی در سلامت کلی بدن ایفا می‌کند. این ماده مغذی در حفظ سلامت استخوان‌ها، عضلات و سیستم ایمنی نقش دارد.
با وجود اهمیت این ویتامین، بسیاری از افراد مقدار کافی از آن را دریافت نمی‌کنند. در یک مطالعه در سال ۲۰۲۲، تخمین زده شد که ۲۲٪ از مردم ایالات متحده دچار کمبود متوسط و ۲.۶٪ دچار کمبود شدید ویتامین D هستند.
کمبود ویتامین D می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر سلامت شما داشته باشد که یکی از آن‌ها بی‌خوابی است.
ارتباط بین ویتامین D و بی‌خوابی چیست؟
بی‌خوابی یک اختلال خواب است که در آن فرد برای به خواب رفتن یا ماندن در خواب مشکل دارد. همچنین این اختلال با کیفیت پایین خواب همراه است، به‌طوری‌که حتی اگر فرد موفق به خوابیدن شود، باز هم در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کند.
محققان مشاهده کرده‌اند که بین کمبود ویتامین D و اختلالات خواب نوعی ارتباط وجود دارد.
برای مثال، یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۱۸ که شامل نه مطالعه بود، کمبود ویتامین D را با افزایش خطر اختلالات خواب مرتبط دانست. همچنین این مرور نشان داد که کمبود ویتامین D با کیفیت پایین خواب، کوتاه شدن مدت زمان خواب و افزایش خواب‌آلودگی در طول روز مرتبط است.
اما اینکه دقیقاً چگونه کمبود ویتامین D موجب بی‌خوابی می‌شود، هنوز مشخص نیست.
یک مرور مطالعاتی در سال ۲۰۲۰ اشاره می‌کند که گیرنده‌های ویتامین D در نواحی‌ای از مغز که با خواب مرتبط هستند وجود دارند. اگرچه به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما به نظر می‌رسد که سطوح پایین ویتامین D بر نحوه تنظیم خواب در بدن تأثیر می‌گذارد.
به‌عنوان مثال، ویتامین D در مسیرهایی که برای ساخت ملاتونین (هورمونی که برای چرخه خواب و بیداری مهم است) استفاده می‌شوند، نقش دارد. همچنین ممکن است به تنظیم ژن‌هایی کمک کند که پروتئین‌های مؤثر در کنترل خواب را کد می‌کنند.
علائم کمبود ویتامین D چیست؟
اکثر افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند، بدون علامت‌اند؛ به این معنا که علائم قابل توجهی ندارند.
اما زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خستگی
- درد عضلانی
- ضعف عضلانی
- درد استخوان و مفاصل
- تغییرات خلقی مانند احساس افسردگی
کمبود بلندمدت ویتامین D می‌تواند اثرات منفی بر سلامت استخوان‌ها داشته باشد و در کودکان منجر به بیماری راشیتیسم (نرمی استخوان) و در نوجوانان و بزرگسالان باعث استئومالاسی (نرمی استخوان ناشی از کمبود مواد معدنی) شود.
همچنین این کمبود می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.
آیا مصرف ویتامین D می‌تواند به درمان بی‌خوابی کمک کند؟
اگر اخیراً دچار بی‌خوابی شده‌اید، ممکن است از خود بپرسید که آیا مصرف مکمل ویتامین D می‌تواند به شما در داشتن خوابی بهتر کمک کند. به‌طور کلی، تحقیقات در این زمینه نتایج متفاوتی ارائه داده‌اند.
در یک کارآزمایی بالینی در سال ۲۰۱۸ که با مشارکت ۸۹ نفر از افراد مبتلا به اختلالات خواب انجام شد، مشخص شد مصرف مکمل ۵۰,۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D هر دو هفته یک بار به مدت ۸ هفته، باعث بهبود کیفیت خواب، کاهش مدت زمان لازم برای به خواب رفتن و افزایش مدت زمان خواب شده است.
اما در کارآزمایی بالینی دیگری در سال ۲۰۲۱ که شامل ۱۸۹ نفر از افراد مبتلا به کمبود ویتامین D بود، مصرف مکمل ۲۰,۰۰۰ واحدی ویتامین D به‌صورت هفتگی به مدت ۴ ماه، هیچ بهبودی در مدت زمان خواب، خواب‌آلودگی روزانه یا شدت بی‌خوابی نشان نداد.
مرور مطالعاتی دیگری در سال ۲۰۲۲ گزارش داد که مصرف مکمل ویتامین D ممکن است کیفیت خواب را بهبود ببخشد. با این حال، نویسندگان هشدار دادند که باید با احتیاط به این یافته نگاه کرد، زیرا پژوهش‌های محدودی در این زمینه انجام شده است.
آن‌ها همچنین اشاره کردند که داده‌های کافی برای بررسی اثر مکمل‌های ویتامین D بر اختلالات خواب خاص وجود ندارد.
آیا مصرف زیاد ویتامین D می‌تواند باعث بی‌خوابی شود؟
شاید این مسئله غیرمنتظره به نظر برسد، اما مصرف بیش از حد ویتامین D نیز ممکن است موجب اختلال در خواب شود. این مسئله به ارتباط بین ویتامین D و ملاتونین برمی‌گردد.
ملاتونین هورمونی است که خواب را تحریک می‌کند و تولید آن با تاریک شدن هوا افزایش می‌یابد. در مقابل، ویتامین D در معرض نور خورشید در بدن ساخته می‌شود.
یک مرور در سال ۲۰۲۳ اشاره می‌کند که بین این دو ماده رابطه معکوس وجود دارد. یعنی هر چه سطح ویتامین D افزایش یابد، ممکن است سطح ملاتونین کاهش پیدا کند.
در واقع، در مطالعه‌ای قدیمی‌تر که شامل ۴۰ نفر مبتلا به بیماری ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) بود، مشاهده شد که مصرف روزانه دوز بالای ویتامین D (۴,۳۷۰ واحد بین‌المللی) سطح ملاتونین شبانه را کاهش داد. در حالی که دوز کمتر (۸۰۰ واحد در روز) چنین تأثیری نداشت.
بنابراین، ممکن است مصرف بیش از حد ویتامین D منجر به مشکلات خواب شود.
به همین دلیل مهم است که پیش از شروع مصرف مکمل جدید، با یک متخصص سلامت مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند مقدار مناسب مصرف را توصیه کرده و شما را از عوارض جانبی احتمالی آگاه سازند.
نتیجه‌گیری
محققان کمبود ویتامین D را با افزایش خطر اختلالات خواب مانند بی‌خوابی مرتبط دانسته‌اند. اگرچه علت دقیق این مسئله مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد این ارتباط به نقش ویتامین D در مسیرهای مرتبط با خواب مربوط باشد.
در حالی که احتمال دارد مصرف مکمل ویتامین D کیفیت خواب را بهبود بخشد، اما تحقیقات در این زمینه نتایج متناقضی داشته‌اند. علاوه بر این، مصرف بیش از حد ویتامین D ممکن است نتیجه معکوس داشته و خواب را مختل کند.
اگر نگران هستید که کمبود ویتامین D ممکن است در مشکلات خواب شما نقش داشته باشد، با یک متخصص سلامت مشورت کنید. یک آزمایش خون ساده می‌تواند کمبود این ویتامین را تأیید یا رد کند.