در سال‌های اخیر، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه تیک‌تاک، یک روش غیرمنتظره برای کاهش نفخ را تبلیغ کرده‌اند: استفاده از روغن کرچک در داخل ناف. این روش که ظاهراً می‌تواند به بهبود مشکلات گوارشی کمک کند، اگرچه جالب به نظر می‌رسد، اما تاکنون هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد استفاده موضعی از روغن کرچک در ناف برای کاهش نفخ مؤثر است. روغن کرچک در گذشته به عنوان یک مسهل مصرف خوراکی شناخته شده و کاربردهای درمانی سنتی دارد، اما کاربرد آن روی پوست برای مشکلات گوارشی هنوز به طور علمی اثبات نشده است.
با وجود این، نباید صرفاً به تبلیغات اینترنتی اعتماد کرد، بلکه باید نگاه علمی و منطقی داشت. دکتر ویکتوریا کازلوفسکایا، متخصص پوست و دارای مدرک دکتری از دانشگاه پیتسبورگ، تأکید می‌کند که استفاده‌ی موضعی مقدار کمی روغن در ناف نمی‌تواند آن‌قدر عمیق به پوست نفوذ کند که روی دستگاه گوارش یا جریان خون تأثیرگذار باشد. از منظر علمی، لایه‌های پوست سد محکمی هستند که اجازه‌ی عبور مستقیم به اندام‌های داخلی یا جریان خون را نمی‌دهند و بنابراین احتمال اثربخشی مستقیم بسیار کم است.
دلایل احتمالی احساس بهبود چیست؟
احتمال دارد آنچه تجربه می‌کنید به جای اثر مستقیم روغن کرچک روی گوارش، ناشی از تأثیرات غیرمستقیم باشد. دکتر مایکل چیچاک، استاد پزشکی داخلی در دانشگاه پزشکی شمال شرقی اوهایو، توضیح می‌دهد که اعمال روغن گرم روی پوست می‌تواند عضلات شکمی را آرام کند و به کاهش تنش در آن ناحیه کمک کند، که این احساس راحتی و کاهش نفخ را به همراه دارد. این پدیده بیشتر ناشی از خاصیت آرام‌بخش گرمای موضعی است که موجب کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلانی می‌شود، نه خاصیت دارویی روغن کرچک به‌طور مستقیم.
بنابراین، استفاده از کمپرس گرم هم می‌تواند نتیجه‌ای مشابه داشته باشد و حتی ممکن است بدون نیاز به روغن، این روش برای کاهش درد و نفخ مفید باشد. تحقیقات پزشکی نشان داده‌اند که گرما می‌تواند به افزایش جریان خون موضعی و کاهش التهاب کمک کند، امری که به طور غیرمستقیم بر راحتی معده و روده اثر مثبت می‌گذارد.
عوارض جانبی استفاده از روغن کرچک در ناف
استفاده از روغن کرچک روی پوست به طور کلی بی‌خطر است و اغلب عوارض جدی ایجاد نمی‌کند، اما دلیل موجهی برای انجام این کار وجود ندارد. دکتر کازلوفسکایا می‌گوید این روغن معمولاً در ناف جمع می‌شود و به‌سختی ممکن است از لایه‌های سطحی پوست عبور کند، بنابراین اثرات چشمگیری نخواهد داشت. نکته مهم این است که استفاده از روغن کرچک نباید باعث توقف مراجعه به پزشک در صورت وجود مشکلات واقعی گوارشی شود.
البته، باید چند نکته را هم مدنظر داشت. افرادی که پوست حساسی دارند یا مستعد آلرژی هستند، ممکن است با استفاده از روغن کرچک دچار تحریک پوستی یا واکنش‌های آلرژیک شوند که می‌تواند به شکل قرمزی، خارش یا جوش بروز کند. این امر می‌تواند وضعیت نفخ را پیچیده‌تر کند و به جای تسکین، ناراحتی ایجاد نماید.
خطرات نادیده گرفتن مشکلات گوارشی واقعی
یکی از نگرانی‌های اصلی این است که افراد به جای درمان مشکلات اساسی گوارشی، به روش‌های غیرمستند و تبلیغ‌شده مانند استفاده از روغن کرچک روی می‌آورند و در نتیجه درمان لازم را به تأخیر می‌اندازند. دکتر چیچاک هشدار می‌دهد که نفخ ممکن است علامتی از بیماری‌های مزمنی مثل سندرم روده تحریک‌پذیر، عدم تحمل غذایی یا اختلالات متابولیکی روده باشد که نیازمند تشخیص و درمان پزشکی است.
تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند باعث تشدید مشکلات و پیچیده‌تر شدن شرایط شود، زیرا بسیاری از بیماری‌های روده‌ای اگر به موقع درمان نشوند، ممکن است منجر به عوارض جدی‌تر و مزمن شوند. بنابراین، شناخت دقیق علت نفخ و مراجعه به متخصص گوارش اهمیت بالایی دارد.
روش‌های مؤثر برای کاهش نفخ
اگر هدف شما کاهش نفخ است، بهتر است به روش‌های علمی و اثبات‌شده متکی باشید که دکتر چیچاک به چند مورد اساسی اشاره می‌کند. نخستین مورد، نوشیدن مقدار کافی آب است؛ هیدراته ماندن بدن به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند که یکی از عوامل رایج نفخ است.2
دومین نکته، افزایش مصرف فیبر است؛ مصرف مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند و از مشکلاتی مانند نفخ و یبوست جلوگیری می‌نماید.3 همچنین کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و محصولات لبنی اضافی که ممکن است در برخی افراد موجب تولید گاز و نفخ شوند، توصیه می‌شود.
فعالیت بدنی و داروهای بدون نسخه
انجام حرکات سبک یا یوگا نیز می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند؛ یک پیاده‌روی کوتاه یا ماساژ ملایم شکم به تحریک حرکت روده‌ها و کاهش تجمع گازها کمک می‌کند. همچنین، ورزش به کاهش استرس کمک می‌کند که یکی از عوامل تشدید کننده نفخ است.4 در کنار این روش‌ها، داروهای بدون نسخه مانند گاز-ایکس و پپتو-بیسمول نیز می‌توانند در کاهش نفخ مؤثر باشند، اما در صورتی که این درمان‌ها کارساز نبودند، مراجعه به پزشک ضروری است.
اگر نفخ ادامه پیدا کند، مهم است که توسط متخصص بررسی شود تا علل احتمالی زمینه‌ای شناسایی و درمان شوند. توجه به علائم مداوم و پیگیری پزشکی، کلید جلوگیری از مشکلات جدی‌تر و بهبود کیفیت زندگی است.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها برای شما
روندهای سلامت و تندرستی در شبکه‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک به سرعت محبوب می‌شوند و گاهی افراد را به سمت روش‌های بدون پایه علمی می‌کشاند؛ از جمله گذاشتن روغن کرچک در ناف. این روش احتمالاً آسیبی به شما نمی‌رساند، اما نمی‌تواند آن فواید گوارشی که تبلیغ می‌شود را ارائه دهد. برعکس، عادات روزانه سالم مانند هیدراته ماندن، مصرف غذاهای پر فیبر و فعالیت بدنی منظم می‌توانند به طور مؤثرتری نفخ را پیشگیری و درمان کنند.
در نهایت، تمرکز بر تغییرات سبک زندگی به همراه مشورت با متخصصان پزشکی، بهترین راهکار برای حفظ سلامت روده و کاهش مشکلات گوارشی است. مراقبت از بدن با روش‌های علمی و منطقی، شما را در مسیر سلامتی پایدار قرار می‌دهد و از آسیب‌های احتمالی پیشگیری می‌کند.