اثر منفی نوشابه‌های انرژی زا بر سلامتی

در سال‌های اخیر، نوشابه‌های انرژی‌زا به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. این نوشیدنی‌ها معمولاً حاوی ترکیباتی مانند کافئین، جینسینگ، تائورین، گوارانا، شکر و ویتامین‌های گروه B هستند که باعث افزایش سطح انرژی و ایجاد حس شادابی در بدن می‌شوند. از جمله فواید کوتاه‌مدت مصرف این نوشابه‌ها می‌توان به افزایش تمرکز، کاهش احساس خستگی و بهبود موقتی عملکرد برخی از ارگان‌های بدن اشاره کرد.

با این حال، نباید فراموش کرد که مصرف منظم و بیش‌از‌حد نوشابه‌های انرژی‌زا ممکن است با عوارضی همراه باشد. در برخی مطالعات بالینی، مشاهده شده است که این نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث افزایش فشار خون، بالا رفتن ضربان قلب، اضطراب، بی‌خوابی و حتی اختلالات گوارشی شوند. به‌خصوص در مردان، مصرف مداوم این نوشابه‌ها ممکن است تعادل هورمونی را بر هم زده و در بلندمدت بر سلامت قلب و سیستم عصبی تأثیر منفی بگذارد. در زنان نیز مصرف بیش از اندازه می‌تواند موجب نامنظم شدن چرخه قاعدگی و ایجاد نوسانات خلقی شود. بنابراین، آگاهی از عوارض و محدود کردن مصرف آن‌ها به‌ویژه در سنین پایین، موضوعی بسیار مهم است که نباید نادیده گرفته شود.

در یک پژوهش بالینی که روی گروهی از بزرگسالان سالم انجام شد، مشخص گردید که مصرف تنها یک قوطی نوشابه انرژی‌زا می‌تواند در مدت زمان کوتاهی باعث افزایش قابل توجه فشار خون و ضربان قلب شود. این تغییرات فیزیولوژیکی، به‌ویژه در افرادی که سابقه مشکلات قلبی دارند یا به کافئین حساس هستند، می‌تواند خطرناک باشد. همچنین، در این مطالعه مشاهده شد که پس از مصرف نوشابه انرژی‌زا، سطح اضطراب و بی‌قراری در برخی از شرکت‌کنندگان افزایش یافته و کیفیت خواب شبانه آن‌ها به‌طور محسوسی کاهش پیدا کرده است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که حتی مصرف مقطعی نوشابه‌های انرژی‌زا هم می‌تواند اثرات منفی بر سلامت عمومی داشته باشد.

معروفترین نوشیدنی های انرژی زا

1. Red Bull (ردبول): ردبول یکی از شناخته‌شده‌ترین برندهای نوشیدنی انرژی‌زا در جهان است. ترکیبات اصلی آن شامل کافئین، تائورین، ویتامین‌های گروه B و شکر است. ردبول با شعار “به شما بال می‌دهد” به‌طور گسترده در ورزش‌ها و فعالیت‌های پرانرژی استفاده می‌شود.
2. Monster Energy (مانستر انرژی): مانستر به‌دلیل حجم بیشتر، طعم‌های متنوع و بسته‌بندی خاص خود محبوبیت زیادی دارد. این نوشیدنی حاوی دوز بالای کافئین، قند و مواد محرک گیاهی مانند جینسینگ است و بیشتر مورد توجه ورزشکاران و افراد فعال قرار می‌گیرد.
3. Rockstar Energy (راکستار انرژی): راکستار نیز یکی دیگر از برندهای پرطرفدار است که تمرکز آن بیشتر روی سبک زندگی پرجنب‌وجوش و فعالیت‌های ماجراجویانه است. این نوشیدنی در طعم‌های مختلف عرضه شده و ترکیباتی مشابه سایر برندهای انرژی‌زا دارد.
4. Burn (برن): برن از برندهای متعلق به شرکت کوکاکولا است و بیشتر در اروپا و آسیا محبوب است. ترکیب آن شامل کافئین، گوارانا، تائورین و شکر بوده و برای افزایش تمرکز و انرژی سریع طراحی شده است.
5. Hell Energy (هل انرژی): این نوشیدنی در سال‌های اخیر به‌ویژه در بازار ایران بسیار رایج شده است. دارای طعم‌های مختلف بوده و اغلب با قیمت رقابتی عرضه می‌شود. محتویات آن شامل کافئین، شکر و ویتامین‌های B است.
6. NOS Energy (ناس انرژی): این برند با الهام از سیستم‌های افزایش قدرت خودرو (NOS) طراحی شده و مخاطبان هدف آن اغلب افراد جوان و پرانرژی هستند. ناس انرژی حاوی کافئین بالا، ویتامین‌ها و گاهی ترکیبات خاص برای تمرکز بیشتر است.
7. Hype Energy (هایپ انرژی): هایپ یکی از برندهای قدیمی و شناخته‌شده نوشابه‌های انرژی‌زا است که در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران طرفداران زیادی دارد. این نوشیدنی حاوی کافئین، تائورین، ویتامین‌های B و شکر بوده و در انواع طعم‌ها مانند کلاسیک، بدون قند و میوه‌ای عرضه می‌شود. هایپ معمولاً برای افزایش تمرکز و کاهش خستگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
8. Black Burn (بلک برن): بلک برن یکی از نوشیدنی‌های انرژی‌زای محبوب در بازار ایران است که با قیمت مناسب و طعم‌های متنوع توانسته جای خود را در بین مصرف‌کنندگان باز کند. این نوشیدنی نیز دارای ترکیبات رایج مانند کافئین، تائورین، گلوکورونولاکتون، شکر و ویتامین‌های گروه B است و بیشتر برای استفاده‌های روزمره و فعالیت‌های سبک تا متوسط طراحی شده است.

مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا چه اثرات منفی بر بدن دارند؟

۱. افزایش فشار خون و ضربان قلب

یکی از اصلی‌ترین ترکیبات نوشابه‌های انرژی‌زا، کافئین است که می‌تواند باعث انقباض عروق خونی و افزایش ضربان قلب شود. این وضعیت در بلندمدت، احتمال بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی، سکته و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد؛ به‌ویژه در افرادی که زمینه‌ی ژنتیکی یا بیماری‌های قلبی دارند.

۲. بی‌خوابی و اختلال در خواب

نوشابه‌های انرژی‌زا به دلیل محتوای بالای کافئین، ریتم طبیعی خواب را مختل می‌کنند. مصرف آن‌ها در ساعات پایانی روز می‌تواند منجر به بی‌خوابی، خواب سطحی یا کاهش کیفیت خواب شود که این موضوع به‌مرور بر سلامت ذهن و بدن تأثیر منفی می‌گذارد.

۳. افزایش اضطراب و تحریک‌پذیری

کافئین و سایر محرک‌های موجود در نوشابه‌های انرژی‌زا ممکن است باعث افزایش سطح اضطراب، تحریک‌پذیری، عصبانیت و بی‌قراری شوند. این حالت به‌ویژه در افرادی که مستعد اختلالات اضطرابی هستند، شدیدتر بروز می‌کند.

۴. مشکلات گوارشی

وجود گاز، قند بالا و ترکیبات محرک می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند رفلاکس معده، نفخ، دل‌درد و حتی تهوع شود. در صورت مصرف مداوم، این مشکلات می‌توانند شدت یافته و نیاز به درمان‌های پزشکی پیدا کنند.

۵. وابستگی روانی و اعتیاد به کافئین

مصرف مکرر نوشابه‌های انرژی‌زا ممکن است منجر به وابستگی روانی به کافئین شود، به طوری‌که فرد بدون مصرف آن‌ها احساس خستگی، سردرد یا کاهش تمرکز می‌کند. این وابستگی در بلندمدت می‌تواند عملکرد روزانه را مختل کند.

۶. آسیب به کلیه‌ها و کبد

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد نوشابه‌های انرژی‌زا می‌تواند عملکرد کلیه و کبد را تحت تأثیر قرار دهد. ترکیبات مصنوعی و محرک‌ها در دوزهای بالا ممکن است به بروز التهابات یا اختلال در عملکرد این اندام‌ها منجر شود.

 چه کسانی نباید از نوشابه های انرژی زا استفاده کنند؟

نوشابه‌های انرژی‌زا برای همه افراد مناسب نیستند و برخی افراد باید به‌طور کامل از مصرف آن‌ها خودداری کنند. کودکان، نوجوانان زیر 16 سال، زنان باردار و شیرده، افراد مبتلا به فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، صرع، اضطراب مزمن و مشکلات خواب در معرض خطر بیشتری قرار دارند و مصرف این نوشیدنی‌ها می‌تواند برای سلامت آن‌ها مضر باشد. همچنین افرادی که داروهای خاصی مانند داروهای ضدافسردگی یا محرک مصرف می‌کنند، باید قبل از استفاده از نوشابه‌های انرژی‌زا با پزشک مشورت کنند؛ زیرا ممکن است تداخلات خطرناکی ایجاد شود.

مصرف نوشابه های انرژی زا چگونه بر قلب تاثیر می گذارد؟

مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا به دلیل داشتن دوز بالای کافئین، تائورین و سایر محرک‌ها می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر عملکرد قلب داشته باشد. بلافاصله پس از مصرف، ضربان قلب افزایش می‌یابد و فشار خون بالا می‌رود؛ این تغییرات ممکن است در ظاهر بی‌خطر باشند، اما برای افرادی که سابقه مشکلات قلبی دارند یا به کافئین حساس‌اند، می‌تواند خطرناک باشد. حتی در افراد سالم نیز مصرف زیاد یا پشت‌سر‌هم این نوشیدنی‌ها ممکن است باعث آریتمی (نامنظمی ضربان قلب) شود که در برخی موارد نیاز به مداخله پزشکی دارد.

علاوه بر تأثیرات کوتاه‌مدت، مصرف مداوم نوشابه‌های انرژی‌زا در بلندمدت می‌تواند باعث افزایش ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی شود. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این نوشیدنی‌ها با افزایش سفتی عروق و کاهش انعطاف‌پذیری آن‌ها مرتبط هستند که خود زمینه‌ساز مشکلاتی مانند تصلب شرایین است. همچنین ترکیب کافئین با سایر محرک‌ها مانند گوارانا و تائورین ممکن است تأثیرات تقویتی بر یکدیگر داشته باشند و فشار بیشتری بر قلب وارد کنند. بنابراین، رعایت اعتدال در مصرف یا حتی اجتناب کامل از آن‌ها برای سلامت قلب توصیه می‌شود.

خواص نوشیدنی انرژی زا

تا الان بیشتر درباره عوارض و مضرات نوشابه‌های انرژی‌زا صحبت کردیم، اما واقعیت این است که این نوشیدنی‌ها در صورت مصرف متعادل و در شرایط خاص می‌توانند فوایدی هم داشته باشند. یکی از اصلی‌ترین خواص آن‌ها، افزایش هوشیاری و تمرکز ذهنی است. ترکیباتی مثل کافئین و تائورین با تحریک سیستم عصبی مرکزی می‌توانند خستگی ذهنی را کاهش داده و باعث بهبود عملکرد مغز در کوتاه‌مدت شوند. به همین دلیل بسیاری از افراد در زمان‌هایی مانند شب امتحان یا کارهای سنگین فکری سراغ این نوشیدنی‌ها می‌روند.

از دیگر خواص نوشابه‌های انرژی‌زا می‌توان به افزایش سطح انرژی بدن در زمان انجام فعالیت‌های بدنی اشاره کرد. ورزشکاران یا افرادی که فعالیت فیزیکی شدید دارند، گاهی از این نوشیدنی‌ها برای بالا بردن توان بدنی، کاهش احساس خستگی و بهبود استقامت استفاده می‌کنند. همچنین برخی از آن‌ها حاوی ویتامین‌های گروه B هستند که نقش مؤثری در متابولیسم انرژی و عملکرد طبیعی بدن دارند. البته باید توجه داشت که این فواید تنها در صورت مصرف محدود و آگاهانه بروز می‌کنند و زیاده‌روی در مصرف، نتیجه‌ای کاملاً برعکس به دنبال خواهد داشت.

تاثیر نوشیدنی انرژی زا بر رژیم غذایی

نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌توانند تأثیر منفی بر رژیم غذایی افراد داشته باشند، به‌ویژه زمانی که به‌عنوان یک جایگزین سریع برای تأمین انرژی استفاده می‌شوند. بسیاری از این نوشیدنی‌ها حاوی مقدار زیادی قند هستند که مصرف مداوم آن‌ها می‌تواند منجر به افزایش کالری دریافتی، چاقی و حتی مقاومت به انسولین شود. از طرفی، مصرف این نوشابه‌ها ممکن است اشتها را کاهش دهد و باعث شود فرد به جای مصرف وعده‌های غذایی سالم و متعادل، به مصرف مایعات محرک و شیرین روی آورد؛ در نتیجه کیفیت تغذیه کلی کاهش می‌یابد.

همچنین برخی از افراد به‌اشتباه تصور می‌کنند که نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌توانند جای مکمل‌های ورزشی یا غذاهای مفید را بگیرند، در حالی‌ که این نوشیدنی‌ها فاقد پروتئین، فیبر، چربی‌های مفید و سایر ریزمغذی‌های ضروری هستند. مصرف آن‌ها در طول روز ممکن است تعادل رژیم غذایی را به‌هم بزند و به جای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن، تنها باعث افزایش کافئین و قند در بدن شود. بنابراین، جایگاه نوشابه انرژی‌زا در یک رژیم سالم باید بسیار محدود و با دقت مدیریت شود.

تاثیر نوشیدنی انرژی زا بر رژیم غذایی ورزشکاران

در مورد ورزشکاران، مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا ممکن است در برخی شرایط، مانند قبل از تمرین‌های پرشدت یا رقابت، به افزایش تمرکز و بهبود عملکرد کوتاه‌مدت کمک کند؛ اما از آنجایی که این نوشابه‌ها دارای قند بالا و محرک‌هایی مانند کافئین هستند، استفاده مکرر یا نادرست از آن‌ها می‌تواند منجر به کم‌آبی، افزایش ضربان قلب، اختلال در خواب و حتی کاهش بازده تمرینی در بلندمدت شود. در نتیجه، بهتر است ورزشکاران زیر نظر متخصص تغذیه یا مربی، به سراغ گزینه‌های مطمئن‌تر و متعادل‌تر برای افزایش انرژی بروند.

منبع: https://shimidox.com/red-bull