احساس گناه در نقش مراقبت‌کننده، احساسی شایع است، اما این بدان معنا نیست که باید همیشه با آن زندگی کنید یا آن را تحمل‌پذیر بدانید. مراقبت از خودتان نیز باید بخشی از راهبرد مراقبتی شما باشد.
اگر شما مراقبت‌کننده‌ی فردی با یک وضعیت سلامتی خاص هستید، احتمالاً احساس گناه را تجربه کرده‌اید — اینکه شاید به اندازه کافی برای او انجام نمی‌دهید، می‌توانستید بیشتر تلاش کنید، یا اینکه زمانی که برای خود صرف می‌کنید، نوعی خودخواهی است.
هرچند احساسات شما همواره معتبرند، ولی راهبردهای مقابله‌ای می‌توانند به شما کمک کنند تا احساسات خود را بهتر درک کرده و مدیریت نمایید تا تمرکزتان بر ارائه بهترین مراقبت ممکن باقی بماند.
احساس گناه در مراقبت‌کنندگان چیست؟
تجربه احساس گناه در مراقبت‌کنندگان امری رایج است، به‌ویژه زمانی که شما از عزیزان یا دیگر افرادی مراقبت می‌کنید که:
- توانایی مراقبت از خود را ندارند
- تنها زندگی می‌کنند یا نمی‌توانند به‌تنهایی زندگی کنند
- برای انجام امور روزمره به کمک نیاز دارند
احساسی که به شکل گناه ظاهر می‌شود، معمولاً با استرس، احساس غرق شدن یا فرسودگی همراه است.
دلایل این احساس گناه در مراقبت‌کنندگان می‌تواند متفاوت باشد، اما اغلب با نیازهای برآورده‌نشده‌ی خود مراقبت‌کننده در ارتباط است.
مهم است که این احساس گناه را به‌عنوان یک نشانه درونی در نظر بگیرید و بیاموزید چگونه با آن مقابله کنید تا از چرخه گناه–رنجش رهایی یابید.
درباره رنجش:
شما نباید به‌خاطر احساس رنجش از خود خجالت بکشید. این احساس به این معنا نیست که در وظایف مراقبتی خود شکست خورده‌اید.
اگر رنجش را تجربه می‌کنید، تلاش کنید که درک خود را از این احساس تغییر دهید. آن را به‌عنوان یک علامت ببینید که نشان می‌دهد نیازهایی در شما وجود دارند که نادیده گرفته شده، درمان نشده یا پاسخ داده نشده‌اند.
راهبردهایی برای مقابله با احساس گناه در نقش مراقبت‌کننده
احساسات خود را بپذیرید
اولین گام در بسیاری از فرآیندهای درمانی، پرداختن به احساسات و پذیرفتن آن‌هاست.
شاید به این عادت کرده باشید که احساسات خود را نادیده بگیرید یا آن‌ها را انکار کنید.
اگرچه ممکن است فکر کنید این کار به شما کمک می‌کند تا از روزمرگی عبور کنید، اما در واقع می‌تواند به سلامت روان شما آسیب زده و توانایی‌تان در مراقبت از خود و دیگران را کاهش دهد.
برای پذیرش احساسات خود، می‌توانید با این سؤالات شروع کنید:
- چه افکاری را تلاش می‌کنید نادیده بگیرید یا سرکوب کنید؟
- چرا ممکن است چنین احساسی داشته باشید؟
- این احساسات از چه زمانی آغاز شدند؟
پیش از آنکه به مرحله بعد بروید، با خودتان صادقانه بگویید که آمادگی دارید چرخه گناه–رنجش را بشکنید.
تمرین شفقت به خود (همدلی با خویش)
این راهبرد مقابله‌ای با پذیرش احساسات به‌خوبی همراهی می‌کند. سعی کنید هنگام فکر کردن به احساسات خود، با خودتان مهربان باشید.
یادآوری کنید: شما یک انسان هستید با نیازها و خواسته‌های مخصوص به خود — توانایی شما در مراقبت، تعریف‌کننده کامل شما نیست.
می‌توانید اینگونه هم به آن نگاه کنید که همان مهربانی و شفقتی که برای فرد مورد مراقبت‌تان دارید، باید شامل حال خودتان نیز شود.
این کار به معنای کاهش شفقت نسبت به دیگران نیست؛ بلکه به معنای توزیع عادلانه‌تر آن است. این خودخواهی نیست — بلکه چیزی است که به‌خاطر فداکاری‌هایتان شایسته‌اش هستید.
تعیین و حفظ حدود واقع‌بینانه
اگر بیشتر زمان خود را صرف مراقبت از دیگران می‌کنید و مراقبت از خود را فراموش کرده‌اید، وقت آن است که حدود جدیدی را برای خود تعریف کنید.
مراقبتی که از دیگران به عمل می‌آورید نباید مانع از تأمین نیازهای انسانی پایه‌ای‌تان شود، مانند:
- خوردن وعده‌های غذایی منظم
- خواب کافی (بین ۷ تا ۹ ساعت در شبانه‌روز)
- حفظ بهداشت شخصی
تلاش کنید با خودتان و فرد مورد مراقبت‌تان مشخص کنید که واقعاً چه کارهایی را می‌توانید به‌تنهایی انجام دهید و در چه مواردی نیاز به کمک دیگران دارید. این کار می‌تواند از احساس «کافی نبودن» بکاهد.
از دیگران کمک بخواهید
اگر نیاز به استراحت داشتید، از سایر اعضای شبکه حمایتی فرد مورد مراقبت بخواهید وارد عمل شوند.
همچنین می‌توانید به کمک گرفتن از یک متخصص حرفه‌ای یا یک دستیار آموزش‌دیده فکر کنید. چنین افرادی می‌توانند به شما در مواقع نیاز یاری برسانند و بار مسئولیت را کاهش دهند.
می‌توانید فرد دیگری را با شیوه‌ها و ترجیحات خاص فرد مورد مراقبت آشنا کنید تا در صورت غیبت شما، همان کیفیت مراقبت حفظ شود.
حتی اگر شخصاً در آن لحظه مسئولیت مراقبت را بر عهده نداشته باشید، دانستن اینکه فردی آگاه و قابل‌اعتماد در حال رسیدگی به عزیزتان است، می‌تواند باعث آرامش خاطر شود.
درمان یا مشاوره را در نظر بگیرید
صحبت با کسی که بتواند توصیه‌ای بی‌طرفانه و تخصصی ارائه دهد، می‌تواند در مدیریت احساسات و روند درمان بسیار مؤثر باشد.
انواع مختلفی از متخصصان سلامت روان در دسترس‌اند که می‌توانید با آن‌ها صحبت کنید. برخی از آن‌ها حتی در راهنمایی مراقبان بیماران با شرایط خاص سلامتی، گواهی‌نامه دارند.
نکته پایانی
اگرچه ممکن است هنگام مراقبت از فردی با مشکل سلامتی، گهگاه احساس گناه کنید، اما افراد زیادی چنین احساسی داشته‌اند و یاد گرفته‌اند چگونه به تعادل برسند — شما نیز می‌توانید.
به خاطر داشته باشید: داشتن شفقت نسبت به خود به همان اندازه اهمیت دارد که شفقت نسبت به فردی که از او مراقبت می‌کنید.
با در نظر گرفتن نیازهای خودتان، می‌توانید به شکستن چرخه گناه–رنجش کمک کنید. آموختن پذیرش احساسات و برداشتن گام‌های لازم برای درمان، می‌تواند شما را در مسیر سلامت روان و رضایت‌مندی بیشتر قرار دهد.