آلرژی‌های غذایی و اگزما
میان آلرژی‌های غذایی و اگزما رابطه‌ای دوطرفه مشاهده می‌شود. به‌عبارتی داشتن اگزما احتمال ابتلا به آلرژی غذایی را افزایش می‌دهد و همچنین آلرژی‌های غذایی می‌توانند به‌صورت بثورات پوستی ظاهر شوند، به‌ویژه در نوزادان.[2][3]
آلرژی غذایی ناشی از پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن است که در آن، یک ماده غذایی بی‌خطر به‌عنوان تهدیدی جدی شناسایی می‌شود و باعث علائمی مانند کهیر، خارش، ورم، سوزش دهان، سرفه و استفراغ می‌گردد.[3] این پاسخ ایمنی نشان‌دهنده وجود عدم تحمل نسبت به پروتئین‌های خاصی در غذا است که موجب فعالیت بیش از حد سلول‌های ایمنی می‌شود.
آلرژی واقعی غذایی بسیار جدی است و می‌تواند به آنافیلاکسی منجر شود؛ واکنشی تهدیدکننده‌ی حیات که در آن گلو متورم شده و مسیر تنفسی مسدود می‌شود. اگر گمان می‌کنید که خودتان یا فرزندتان دچار این نوع آلرژی هستید، باید فوراً با پزشک در مورد انجام تست‌های آلرژی مشورت کنید.
برای برخی مبتلایان به اگزما، برخی غذاها ممکن است از طریق مکانیسمی متفاوت از آلرژی، پاسخ ایمنی ایجاد کنند. در این حالت، هرچند نشانه‌های کلاسیک آلرژی مشاهده نمی‌شود، اما علائم اگزما شعله‌ور می‌گردند.[4]
Everyday Health
تشخیص این نوع از تحریک‌کننده‌های اگزما دشوار است، زیرا واکنش ممکن است چند روز پس از مصرف غذا ظاهر شود و همچنین این حساسیت معمولاً در آزمایش‌های آلرژی نشان داده نمی‌شود.
رایج‌ترین آلرژن‌های غذایی
غذاهایی که بیشترین احتمال ایجاد واکنش آلرژیک را دارند، عبارت‌اند از:[2]
- تخم‌مرغ
- شیر گاو
- بادام‌زمینی
- مغزها (مانند بادام، گردو، فندق)
- گندم
- سویا
- ماهی
- صدف دریایی
- کنجد
عوامل ایجاد درماتیت تماسی سیستمیک
هرچند نادرتر است، اما برخی مواد که در تماس با پوست باعث بروز اگزما می‌شوند، می‌توانند در صورت مصرف خوراکی نیز واکنش مشابهی ایجاد کنند. به این حالت درماتیت تماسی سیستمیک یا سندرم درماتیت تماسی آلرژیک گفته می‌شود.[5]
از میان محرک‌های اصلی این نوع اگزما، نیکل مهم‌ترین عامل آلرژی به فلزات است و بیشتر از سایر فلزات موجب اگزما می‌شود.[6] نیکل به‌ویژه با نوع خاصی از اگزما به نام اگزمای دیشیدروتیک مرتبط است که با خارش و تاول‌های کوچک در کف دست و پا مشخص می‌شود.[7]
نیکل در زیورآلات، زیپ‌ها، فریم عینک و بسیاری از وسایل فلزی معمولی یافت می‌شود. همچنین این عنصر شیمیایی در طیف گسترده‌ای از غذاها حضور دارد، از جمله:[6]
- غلات
- صدف دریایی
- چای سیاه
- مغزها و دانه‌ها
- لوبیا، نخود و عدس
- سویا
- شکلات
نیکل حتی می‌تواند از ظروف پخت‌وپز نیز وارد غذا شود.[5]
بالسام پرو، ترکیبی معطر از درخت Myroxylon balsamum pereirae، در عطرها و طعم‌دهنده‌ها استفاده می‌شود. افرادی که نسبت به آن حساس هستند، ممکن است به غذاهای هم‌خانواده‌اش نیز واکنش نشان دهند. غذاهای مشکل‌ساز احتمالی شامل موارد زیرند:[5]
- مرکبات
- گوجه‌فرنگی
- ادویه‌جات خاص مانند دارچین، وانیل و میخک
- سس کچاپ و سس باربیکیو
- شکلات
- نوشابه‌های کولا
- شراب و آبجو
آیا رژیم حذفی می‌تواند به درمان اگزما کمک کند؟
به‌طور کلی، متخصصان پوست توصیه نمی‌کنند که غذایی از رژیم حذف شود مگر اینکه اطمینان داشته باشید به آن آلرژی دارید. شواهد علمی اندکی وجود دارد که نشان دهد رژیم حذفی بدون آلرژی مشخص می‌تواند علائم اگزما را کاهش دهد.[8]
با این حال، برخی آزمون و خطاهای رژیمی ممکن است به شما کمک کنند غذاهایی را که نسبت به آن‌ها حساس هستید شناسایی کنید. در رژیم حذفی، یک غذا یا ماده خاص به مدت چند هفته حذف می‌شود و سپس تغییرات پوستی زیر نظر گرفته می‌شود. اگر علائم بهبود یافت، غذا به‌آرامی بازگردانده می‌شود. بازگشت علائم نشان‌دهنده احتمالاً یک محرک غذایی است.[9]
پیش از آغاز چنین رژیمی به‌ویژه برای کودکان، تأیید پزشک ضروری است. حذف چندین ماده غذایی یا گروه‌های غذایی می‌تواند منجر به اختلال رشد، کمبود ویتامین و حتی سوءتغذیه شود.[10] همچنین بسیاری از کودکان آلرژیک به شیر، تخم‌مرغ، سویا و گندم، ممکن است در سنین بالاتر به‌طور طبیعی از این آلرژی‌ها عبور کنند.[3]
رژیم ضدالتهاب برای اگزما
متأسفانه برخلاف تبلیغات موجود در فضای مجازی، هیچ غذای معجزه‌آسا یا برنامه تغذیه‌ای خاصی وجود ندارد که اگزما را به‌طور کامل از بین ببرد. با این حال، چون اگزما یک بیماری التهابی پوستی است، پیروی از رژیم ضدالتهاب می‌تواند در کاهش علائم مؤثر باشد.[4]
این نوع رژیم شامل مصرف کمتر غذاهایی است که باعث التهاب در بدن می‌شوند و مصرف بیشتر غذاهایی که با التهاب مقابله می‌کنند.[11]
به چربی‌ها دقت کنید
توجه به نوع چربی مصرفی بسیار مهم است، زیرا می‌تواند میزان کلی التهاب در بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد.
به‌ویژه چربی‌های ترانس مانند روغن‌های هیدروژنه، برخی برندهای مارگارین، سیب‌زمینی سرخ‌کرده و غذاهای سرخ‌کردنی، همچنین چربی‌های اشباع موجود در گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، کره و پوست مرغ می‌توانند التهاب را تشدید کرده و علائم اگزما را بدتر کنند.[12]
در مقابل، سه اسید چرب اصلی امگا-۳ دارای خاصیت ضدالتهاب هستند. آلفا لینولنیک اسید (ALA) در بذر کتان، روغن کانولا و سویا وجود دارد. ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) نیز در ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، خال‌مخالی، شاه‌ماهی و تن یافت می‌شوند. منابع دیگر امگا-۳ شامل گردو و سبزیجات برگ‌دار سبز مانند کلم، برگ خردل و اسفناج هستند.[13]
چربی‌های تک‌غیراشباع، از جمله روغن زیتون و کانولا نیز ممکن است اثرات ضدالتهابی داشته باشند.
چه بخوریم
علاوه بر برخی چربی‌های مفید، سایر غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است التهاب را کاهش دهند، عبارت‌اند از:
- میوه‌ها (گیلاس، تمشک، توت‌فرنگی و بلوبری)
- سبزیجات (اسفناج، کلم، بروکلی و پیاز)
- غلات کامل (برنج قهوه‌ای، کینوا، آرد سبوس‌دار و نان سبوس‌دار)
- حبوبات
- قهوه و چای، به‌ویژه چای سبز (حاوی پلی‌فنول‌ها، آنتی‌اکسیدانی با اثر ضدالتهابی)[14]
- زردچوبه[15]
- زنجبیل
چه نخوریم
علاوه بر چربی‌های ترانس و اشباع، قند و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده نیز ممکن است التهاب را تحریک کنند. از جمله مواردی که باید محدود یا اجتناب شوند، عبارت‌اند از:[16]
- برنج سفید
- نان و پاستای سفید
- آب‌نبات، شیرینی‌جات و سایر خوراکی‌های قندی
- نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر
- غذاهای فوق‌فرآوری‌شده
همچنین مراقب قندهای پنهان باشید که در غلات صبحانه، سس کچاپ و سایر چاشنی‌ها، سس‌ها، گرانولا بارها و ماست‌ها یافت می‌شوند.
نوشیدن آب را فراموش نکنید
پوست خشک، خارش‌دار است؛ بنابراین افراد مبتلا به اگزما باید با دقت بیشتری پوست خود را مرطوب نگه دارند. استفاده از نرم‌کننده‌ها برای آبرسانی، محافظت و کاهش خارش ضروری است.[1] نوشیدن آب کافی برای هیدراته نگه‌داشتن بدن و پوست نیز ممکن است به کاهش دفعات و شدت علائم اگزما کمک کند.[17]
مکمل‌ها برای کاهش علائم اگزما
تحقیقات هنوز شواهد قوی‌ای مبنی بر اثربخشی مکمل‌های غذایی در کاهش علائم اگزما ارائه نداده‌اند. از جمله ترکیباتی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[10][18]
- پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها
- روغن ماهی
- ویتامین D
- ویتامین E
- ویتامین B6
- روغن گل مغربی و روغن گل گاوزبان
- روی
پیش از مصرف هرگونه مکمل، ویتامین یا درمان خانگی، حتماً با پزشک مشورت کنید.
همچنین برخی از این مکمل‌ها ممکن است دارای عوارض جانبی خطرناک یا تداخل دارویی باشند.
نتیجه‌گیری نهایی
اگرچه اگزما درمان قطعی ندارد، اما اقدامات درمانی می‌توانند به کنترل علائم و کاهش شعله‌ور شدن آن کمک کنند. استفاده از پمادهای موضعی و داروهای خوراکی مؤثر است، اما شناسایی و اجتناب از عوامل محرک مانند برخی غذاها نیز می‌تواند در کاهش خارش، قرمزی و بثورات مؤثر باشد.
در مورد کاربرد رژیم حذفی یا تست‌های آلرژی با پزشک خود مشورت کنید. رژیمی که التهاب بدن را کاهش دهد، هم برای سلامت کلی مفید است و هم ممکن است علائم اگزما را تسکین دهد.