ارتباط بنفوتیامین و تیامین (ویتامین B1)
بنفوتیامین یک مکمل غذایی مصنوعی از ویتامین B1 (تیامین) است که پس از مصرف در بدن به‌راحتی به تیامین تبدیل می‌شود. این ویتامین نقش حیاتی در عملکرد مغز و تأمین انرژی سلول‌های بدن دارد.¹
ساخت آدنوزین تری‌فسفات (ATP) در بدن وابسته به تیامین است، ماده‌ای که منبع اصلی ذخیره انرژی در سطح سلولی محسوب می‌شود.² سطوح توصیه‌شده‌ی دریافت روزانه تیامین به این صورت است:³
- ۱.۲ میلی‌گرم برای مردان بالغ
- ۱.۱ میلی‌گرم برای زنان بالغ
- ۱.۴ میلی‌گرم برای زنان باردار و شیرده
در صورت کمبود تیامین، استفاده از بنفوتیامین می‌تواند به جبران این کمبود کمک کند و از عوارض ناشی از آن جلوگیری کند.
چه کسانی در معرض خطر کمبود تیامین هستند؟
در برخی افراد، کمبود تیامین ممکن است در اثر کاهش دریافت غذایی یا اختلال در جذب یا متابولیسم آن در بدن ایجاد شود. اگرچه کمبود تیامین در ایالات متحده نادر است، اما در افراد مسن و کسانی که به برخی بیماری‌ها مبتلا هستند، احتمال بیشتری دارد.²⁴
Verywell / Getty Images
از جمله این شرایط می‌توان به وابستگی به الکل، بیماری‌های گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، ابتلا به ویروس HIV یا ایدز، دیابت، بیماری‌های کبدی و کلیوی مزمن، چاقی و افرادی که تحت عمل جراحی چاقی (بای‌پس معده) قرار گرفته‌اند اشاره کرد.
برخی داروها نیز می‌توانند باعث کاهش سطح تیامین شوند، مانند داروهای ادرارآور از جمله فوروزماید (Lasix). حتی ممکن است برخی افراد به‌صورت مادرزادی دچار اختلال در جذب تیامین باشند.⁵
علائم کمبود تیامین (ویتامین B1)
بدن انسان نمی‌تواند به‌تنهایی تیامین تولید کند و باید آن را از منابع غذایی یا مکمل‌ها دریافت کند. بنفوتیامین می‌تواند از بروز علائم کمبود تیامین جلوگیری کند، از جمله:²
- تاری دید
- از دست دادن حافظه
- گیجی ذهنی و دلیریوم
- خستگی
- احساس سوزش یا گزگز در اندام‌ها
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی
- تحریک‌پذیری
بنفوتیامین با افزایش سطح تیامین می‌تواند نقش پیشگیرانه‌ای در برابر این علائم ایفا کند و از پیشرفت مشکلات جدی‌تر جلوگیری نماید.
کاربردهای درمانی بنفوتیامین
بنفوتیامین دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند از سلول‌های بدن در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کند. همچنین شواهدی از تأثیرات ضدالتهابی آن در مطالعات حیوانی وجود دارد.⁶
مطالعات بیشتری نیز به مزایای بالقوه آن در زمینه‌های گوناگون پرداخته‌اند که در ادامه بررسی می‌شوند.
نارسایی قلبی
تیامین برای تولید انرژی سلولی اهمیت حیاتی دارد و حفظ سطح مطلوب آن می‌تواند سلامت اندام‌هایی مانند قلب و عضله قلب را تضمین کند.⁷
در صورت کمبود شدید تیامین، بیماری موسوم به بری‌بری ایجاد می‌شود؛ نوع “مرطوب” این بیماری می‌تواند منجر به نارسایی قلبی و تجمع مایعات (ادم) شود. این نارسایی در صورت درمان‌نشدن ممکن است جان بیمار را تهدید کند.⁷
سیستم عصبی
مطالعات نشان داده‌اند که بنفوتیامین نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی ایفا می‌کند و اثرات ضدالتهابی آن در سیستم عصبی در مدل‌های حیوانی نیز مشاهده شده است.⁷
از دیگر یافته‌ها در این زمینه می‌توان به تأثیر تیامین در عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی (نوروترنسمیترها) در مغز اشاره کرد که نقشی اساسی در عملکرد و رشد مغز دارد.⁸ کمبود تیامین در نوع “خشک” بری‌بری می‌تواند منجر به ضعف عضلانی و کاهش رفلکس‌ها شود و در افراد دیابتی موجب نوروپاتی گردد.
در برخی موارد، کمبود تیامین ممکن است باعث بروز سندرم ورنیکه-کورساکوف شود که یک بیماری مغزی شدید و در صورت عدم درمان، برگشت‌ناپذیر است.⁹
سیستم ایمنی
تیامین در تولید سلول‌های T نقش دارد، سلول‌هایی که بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند. این فرایند در غده تیموس رخ می‌دهد.⁸
خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی بنفوتیامین نیز ممکن است عملکرد سیستم ایمنی را تقویت کند، اگرچه تحقیقات بیشتری برای درک کامل این اثرات لازم است.
افسردگی
مطالعات متعددی کمبود تیامین را با علائم افسردگی مرتبط دانسته‌اند، از جمله مطالعه‌ای در چین روی بیش از ۱۵۰۰ سالمند که نشان داد سطوح پایین تیامین با شدت بیشتر افسردگی ارتباط دارد.⁸
برخی تحقیقات نیز نشان داده‌اند که مصرف مکمل تیامین طی شش هفته می‌تواند علائم افسردگی را کاهش دهد.⁸
بیماری آلزایمر
آلزایمر یک بیماری تحلیل‌برنده مغز است که با علائمی مانند:¹⁰
- از دست دادن تدریجی حافظه
- قضاوت ضعیف
- گم‌کردن اشیا
- گم‌شدن در مکان‌های آشنا
- تغییرات خلق‌وخو و شخصیت
نقش تیامین در تشکیل پلاک‌های آمیلوئیدی، که با آلزایمر مرتبط‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است. بنفوتیامین در درمان این علائم امیدوارکننده‌تر از خود تیامین بوده، احتمالاً به دلیل فراهمی زیستی بالاتر آن.¹
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ روی ۷۰ بیمار مبتلا به اختلال شناختی خفیف یا آلزایمر خفیف نشان داد مصرف ۳۰۰ میلی‌گرم بنفوتیامین، دو بار در روز به مدت ۱۲ ماه، سطح تیامین را افزایش داده و عملکرد شناختی را بهبود بخشیده است.¹¹ مطالعه‌ای کوچک‌تر با پنج شرکت‌کننده نیز نتایج مثبتی نشان داد، اما برای اثبات این مزایا نیاز به تحقیقات گسترده‌تر است.¹²
مصرف الکل
افرادی که سابقه مصرف الکل دارند معمولاً دچار کمبود تیامین هستند و معمولاً برای درمان آن، تیامین تجویز می‌شود.
تحقیقات همچنان به بررسی نقش مکمل‌های تغذیه‌ای مانند بنفوتیامین در درمان نوروپاتی و سایر عوارض ناشی از مصرف الکل ادامه می‌دهند.¹³
دیابت
برخی مطالعات نشان داده‌اند که کمبود تیامین در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ شایع است. اگرچه مشخص نیست که افزایش سطح بنفوتیامین مستقیماً کنترل قند خون را بهبود می‌بخشد، اما شواهدی از بهبود پروفایل لیپیدی با مصرف آن وجود دارد.¹⁴
نوروپاتی دیابتی
دیابت به علت بالا بودن قند خون می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب رسانده و موجب نوروپاتی دیابتی شود. علائم این بیماری شامل:¹⁵
- درد یا کاهش حس در پاها
- سوزش یا تیر کشیدن در ساق پا
- اختلال در تعادل و هماهنگی
بنفوتیامین با مهار محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته (AGEs)، که از عوامل ایجادکننده عوارض دیابتی هستند، عمل می‌کند.¹⁶ کمبود تیامین نیز می‌تواند باعث درد عصبی شود، بنابراین بنفوتیامین می‌تواند به‌طور نظری در کاهش علائم مفید باشد.¹⁷
با این حال، داده‌های بالینی محدود است. مرور شش کارآزمایی بالینی درباره تأثیر بنفوتیامین بر درد عصبی ناشی از دیابت نتایج قطعی نداشت.¹⁷ به‌طور کلی، شواهد کافی برای توصیه گسترده آن در این زمینه وجود ندارد.
مطالعه BENDIP نشان داد که مصرف ۳۰۰ میلی‌گرم بنفوتیامین، دو بار در روز به مدت شش هفته، باعث بهبود علائم شد، ولی مصرف روزانه یک‌بار تأثیر مشابهی نداشت.¹⁸
تداخلات دارویی بنفوتیامین
در حال حاضر اطلاعات کمی درباره تداخلات احتمالی بنفوتیامین با داروها یا مواد غذایی در دسترس است. با این حال، باید در نظر داشت که بدن ممکن است از طریق غذا نیز تیامین دریافت کند. برخی از منابع غذایی غنی از تیامین عبارت‌اند از:
لوبیای سیاه
غلات صبحانه غنی‌شده
مغزها و دانه‌ها مانند تخمه آفتابگردان
گوشت خوک
نان و پاستای سبوس‌دار
سبزیجات خانواده آلیوم مانند سیر، پیازچه، تره‌فرنگی و موسیر
برخی داروهای تجویزی مانند فوروزماید (Lasix) و فلوئوروراسیل (Adrucil) می‌توانند باعث کاهش سطح تیامین در بدن شوند. بنابراین ممکن است مصرف این داروها اثر بنفوتیامین را کاهش دهند یا نیاز بدن به این ویتامین را افزایش دهند.
📌 نکته مهم: هنگام مصرف مکمل‌های غذایی، حتماً برچسب ترکیبات مکمل و جدول ارزش غذایی را با دقت مطالعه کنید تا از میزان دقیق هر ماده مطلع شوید. همچنین، حتماً این اطلاعات را با پزشک، داروساز یا متخصص تغذیه در میان بگذارید تا تداخلات احتمالی با داروها، غذاها یا سایر مکمل‌ها بررسی شود.
مکمل‌های مشابه بنفوتیامین
برای جبران کمبود تیامین، مکمل‌های متداول زیر نیز استفاده می‌شوند:
تیامین مونو‌نیترات (Thiamine Mononitrate)
تیامین هیدروکلراید (Thiamine Hydrochloride)
مکمل‌های ترکیبی ویتامین‌های گروه B
مکمل‌های مفید در نوروپاتی دیابتی:
آلفا-لیپوئیک اسید (یک آنتی‌اکسیدان قوی با تأثیر در بهبود عملکرد اعصاب)
کپسایسین (ماده فعال موجود در فلفل قرمز که به کاهش درد عصبی کمک می‌کند)
به‌طور خاص، در یک مطالعه در سال ۲۰۲۲، کپسایسین در بهبود نوروپاتی دردناک دیابتی مفید شناخته شد.
زنجبیل (با خواص ضدالتهابی و تسکین دردهای عصبی)
تمشک (منبع غنی آنتی‌اکسیدان و فلاونوئیدها با اثر محافظت‌کننده از اعصاب)
مکمل‌های مرتبط با بیماری آلزایمر:
زردچوبه (کورکومین موجود در آن خاصیت ضدالتهابی دارد)
اسیدهای چرب امگا-۳ (به ویژه DHA و EPA برای سلامت مغز مفید هستند)
ویتامین B12 (نقش مهمی در سلامت سیستم عصبی دارد)
ویتامین E (با اثر آنتی‌اکسیدانی بالا در برابر تخریب سلولی)
جینکوبیلوبا (گیاهی مؤثر در بهبود گردش خون مغزی و عملکرد شناختی)
کراتین (مورد مطالعه برای پشتیبانی از عملکرد مغزی و حافظه در افراد مسن)
منابع بنفوتیامین و نکاتی برای خرید ایمن
بنفوتیامین را می‌توان از منابع غذایی و همچنین مکمل‌های خوراکی به دست آورد. مکمل‌های بنفوتیامین به صورت گسترده در فروشگاه‌های اینترنتی و داروخانه‌ها در قالب کپسول یا پودر در دسترس هستند.
اما توجه داشته باشید که در ایالات متحده، مکمل‌های غذایی تحت نظارت مستقیم و سخت‌گیرانه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مانند داروهای تجویزی نیستند. بنابراین، ممکن است همه محصولات حاوی مقادیر دقیق و واقعی ذکر شده در برچسب نباشند.
برای اطمینان از کیفیت و صحت محتویات مکمل، بهتر است محصولاتی را انتخاب کنید که توسط نهادهای معتبر مستقل مانند:
NSF International
United States Pharmacopeia (USP)
ConsumerLab.com
آزمایش و تأیید شده‌اند. این نهادها کیفیت، خلوص، و دقت دوز مکمل‌ها را بررسی می‌کنند.
📌 توصیه پایانی: برای انتخاب مناسب‌ترین مکمل، حتماً با پزشک، داروساز یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
جمع‌بندی نهایی (Key Takeaways)
بنفوتیامین یک مکمل غذایی است که در بدن به تیامین (ویتامین B1) تبدیل می‌شود و می‌تواند سطح آن را افزایش دهد.
ممکن است در درمان نوروپاتی دیابتی، بیماری آلزایمر و افسردگی مفید باشد، ولی همچنان به مطالعات بالینی بیشتری نیاز داریم.
عوارض جانبی بنفوتیامین نادر و خفیف گزارش شده‌اند؛ اما اطلاعات مربوط به ایمنی بلندمدت آن محدود است.
دوز رسمی و استانداردی برای بنفوتیامین تعیین نشده، ولی بیشتر مطالعات دوز ۳۰۰ میلی‌گرم دوبار در روز را ایمن و مؤثر دانسته‌اند.
مصرف بنفوتیامین باید زیر نظر پزشک انجام شود، به‌ویژه اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید یا بیماری زمینه‌ای دارید.