روان‌کننده‌ها یا لوب‌ها می‌توانند باعث شوند که فعالیت‌های جنسی لذت‌بخش‌تر و راحت‌تر انجام شوند. دلیل اصلی این است که روان‌کننده‌ها اصطکاک یا همان سایش پوست و نواحی حساس را کاهش می‌دهند و این کاهش اصطکاک، هم جلوی درد و ناراحتی را می‌گیرد و هم از آسیب پوست جلوگیری می‌کند.
اما گاهی افراد به دلایل مختلف نمی‌توانند روان‌کننده‌های مخصوص را تهیه کنند یا دسترسی ندارند، در این مواقع ممکن است به فکر جایگزین‌هایی بیفتند. اما انتخاب جایگزین‌های مناسب و ایمن خیلی مهم است؛ چون بعضی از مواد ممکن است باعث تحریک، التهاب یا حتی عفونت شوند.
در ادامه، انواع مختلف روان‌کننده‌ها و جایگزین‌های ممکن و همچنین آن‌هایی که باید از آن‌ها پرهیز کرد را کامل توضیح می‌دهیم.
انواع روان‌کننده‌ها
روان‌کننده‌ها برای استفاده در رابطه جنسی، استمنا و دیگر فعالیت‌های جنسی طراحی شده‌اند و انواع مختلفی دارند:
- روان‌کننده‌های پایه آب: این نوع روان‌کننده‌ها بر پایه آب ساخته شده‌اند. مهم‌ترین ویژگی مثبت آن‌ها این است که به کاندوم‌های لاتکس یا اسباب‌بازی‌های جنسی آسیبی نمی‌رسانند. البته یک نکته منفی‌شان این است که سریع خشک می‌شوند و ممکن است نیاز باشد در طول رابطه، دوباره مقدار بیشتری استفاده شود. مزیت بزرگ این است که چون پایه آب دارند، شست‌وشویشان ساده است و کمتر باعث التهاب یا حساسیت می‌شوند.
- روان‌کننده‌های پایه سیلیکون: این روان‌کننده‌ها بر پایه سیلیکون ساخته شده‌اند و مزیت مهمشان این است که به لاتکس یا کاندوم آسیب نمی‌رسانند و نسبت به روان‌کننده‌های آب‌پایه دیرتر خشک می‌شوند و روان‌تر باقی می‌مانند. اما مشکل این است که نباید با اسباب‌بازی‌های جنسی سیلیکونی استفاده شوند، چون می‌توانند باعث خراب شدن سطح اسباب‌بازی شوند.
- روان‌کننده‌های پایه روغن: این نوع روان‌کننده‌ها روغنی هستند و برای استفاده در رابطه‌های بدون استفاده از کاندوم یا روش‌های حفاظتی لاتکسی گزینه‌ای ایمن محسوب می‌شوند. اما باید بدانید که روغن‌ها کاندوم لاتکس را خراب می‌کنند و همین باعث افزایش ریسک بارداری ناخواسته و انتقال عفونت‌های جنسی می‌شود. همچنین روغن‌ها روی پوست باقی می‌مانند و می‌توانند منافذ پوست را مسدود کنند و باعث التهاب یا عفونت شوند.
جایگزین‌های احتمالی روان‌کننده
اگر کسی نتواند روان‌کننده تهیه کند، می‌تواند از چند گزینه طبیعی و خانگی استفاده کند. البته باید با احتیاط و دقت این کار را انجام دهد تا سلامت خود و شریک جنسی‌اش به خطر نیفتد.
- آلوئه ورا:
این ماده، پایه آبی دارد و علاوه بر خاصیت روان‌کنندگی، می‌تواند پوست را مرطوب و التهاب آن را کاهش دهد. این یعنی علاوه بر راحت‌تر کردن رابطه جنسی، پوست حساس را نیز کمتر اذیت می‌کند. اما باید دقت کرد که محصول آلوئه ورایی که استفاده می‌شود، ترکیبات مضری مثل الکل نداشته باشد چون الکل می‌تواند باعث خشکی و تحریک شود. - روغن نارگیل خالص:
روغن نارگیل به خاطر داشتن خاصیت ضدالتهابی و مرطوب‌کنندگی، می‌تواند جایگزین خوبی برای روان‌کننده باشد. اما چون روغنی است، نباید با کاندوم لاتکس استفاده شود؛ چون همانطور که گفته شد، روغن‌ها کاندوم را خراب می‌کنند. اگر رابطه بدون کاندوم باشد، روغن نارگیل می‌تواند باعث نرمی و راحتی شود. - سفیده تخم مرغ:
با اینکه این گزینه کمتر شناخته شده است، برخی معتقدند سفیده تخم مرغ قوامی شبیه به مخاط طبیعی بدن دارد و می‌تواند به روان‌کنندگی کمک کند. همچنین برای افرادی که قصد بارداری دارند، ممکن است محیط مناسبی برای حرکت اسپرم فراهم کند. اما چون منبع حیوانی است، احتمال وجود میکروب‌ها یا واکنش‌های آلرژیک باید مد نظر باشد. - ماست ساده:
ماست به عنوان یک ماده طبیعی با خاصیت درمانی شناخته می‌شود که می‌تواند در رفع عفونت‌های قارچی واژن موثر باشد. این خاصیت ممکن است باعث شود که استفاده از آن به عنوان روان‌کننده مفید باشد. ولی استفاده از ماست در داخل واژن ممکن است باعث حساسیت شود و در صورت عفونت قارچی، رابطه جنسی می‌تواند ناراحت‌کننده یا دردناک شود. بهتر است کسانی که دچار عفونت قارچی هستند، رابطه جنسی نداشته باشند. - روغن زیتون:
روغن زیتون به سرعت روی پوست پخش می‌شود و می‌تواند درد و ناراحتی را در رابطه جنسی کاهش دهد. اما چون جذب پوست نمی‌شود، ممکن است منافذ پوست را مسدود کرده و باعث التهاب یا عفونت شود. اگر کسی از آن استفاده کند، باید پس از رابطه حتماً پوست را کاملاً بشوید. همچنین چون روغن است، نباید با کاندوم لاتکس استفاده شود.
موادی که باید از آن‌ها اجتناب کرد
برخی مواد رایج که ممکن است به نظر برسد روان‌کننده خوبی هستند، در واقع می‌توانند به سلامت آسیب بزنند و باید از آن‌ها اجتناب شود:
- وازلین:
وازلین که ماده‌ای نفتی است، ممکن است باعث افزایش خطر عفونت شود. از طرفی این ماده برای استفاده خارجی طراحی شده و استفاده آن در رابطه جنسی به خصوص داخل بدن توصیه نمی‌شود چون ممکن است موجب التهاب یا مشکلات دیگر شود. - لوسیون و صابون:
لوسیون‌ها و صابون‌هایی که عطر یا مواد نگهدارنده دارند می‌توانند نواحی حساس تناسلی را تحریک کنند و باعث التهاب شوند. بعضی از این تحریک‌ها منجر به عفونت‌هایی مثل التهاب سر آلت تناسلی می‌شوند. البته برخی لوسیون‌های ملایم و بدون عطر می‌توانند به عنوان مرطوب‌کننده استفاده شوند، اما بهتر است قبل از استفاده به دقت انتخاب شوند. - کره:
کره محصول لبنی است که باید در یخچال نگهداری شود و در محیط گرم به سرعت فاسد می‌شود. اگر کره وارد بدن شود و به خوبی پاک نشود، ممکن است با رشد باکتری‌ها باعث عفونت شود. بنابراین استفاده از کره به عنوان روان‌کننده خطرناک است. - آب دهان:
بزاق دهان ممکن است به نظر روان‌کننده مناسبی برسد، اما ریسک انتقال عفونت‌های جنسی از طریق بزاق وجود دارد. همچنین احتمال انتقال بیماری‌هایی مثل سوزاک در صورت استفاده از بزاق به عنوان روان‌کننده وجود دارد. - روغن بچه:
روغن بچه هم به دلیل داشتن ترکیبات نفتی ممکن است باعث مسمومیت یا عفونت شود و روش‌های حفاظتی مانند کاندوم را خراب کند. استفاده از آن به عنوان روان‌کننده توصیه نمی‌شود.
خلاصه نهایی
به طور کلی بهترین انتخاب برای روان‌کننده، انواع پایه آب یا پایه سیلیکون هستند که هم ایمن‌ترند و هم برای بدن و کاندوم‌ها ضرری ندارند. اگر به این‌ها دسترسی ندارید، می‌توانید از جایگزین‌هایی مثل آلوئه ورا، ماست ساده، روغن زیتون یا روغن نارگیل خالص استفاده کنید، البته با رعایت نکات گفته شده.
اما حتماً از استفاده موادی مثل وازلین، کره، لوسیون‌های معمولی و بزاق خودداری کنید، چون این موارد خطر التهاب و عفونت را افزایش می‌دهند و ممکن است به سلامت جنسی آسیب برسانند.