خشکی دهان و رفلاکس اسیدی از عوارض رایج داروهای GLP-1 هستند که می‌توانند به سلامت دهان آسیب بزنند
اصطلاح «دندان‌های اوزمپیکی» به‌تازگی در شبکه‌های اجتماعی رایج شده، زیرا برخی از کاربران داروهای GLP-1 متوجه تغییرات نگران‌کننده‌ای مانند خون‌ریزی لثه و ناراحتی عمومی دهان شده‌اند. اگرچه تاکنون پژوهش‌ها ارتباط مستقیمی را اثبات نکرده‌اند، اما دندان‌پزشکان معتقدند برخی از عوارض شایع این داروها می‌توانند منجر به مشکلات دهانی شوند.
۱. خشکی دهان
یکی از شایع‌ترین شکایات میان مصرف‌کنندگان اوزمپیک، خشکی دهان یا زروستومیا است؛ عارضه‌ای که می‌تواند به دندان‌ها و لثه‌ها آسیب بزند. دکتر سندیپ ساچار، دندان‌پزشک عمومی و زیبایی در کلینیک Sachar Dental NYC، این مسئله را مطرح می‌کند.
به گفته ساچار، داروهای GLP-1 با کاهش سرعت تخلیه معده، اشتها را کاهش می‌دهند. این فرآیند نه‌تنها گوارش را کند می‌کند، بلکه حس تشنگی را نیز سرکوب کرده و باعث کاهش مصرف آب و مواد غذایی می‌شود، که خود بخشی از تأمین آب بدن را تشکیل می‌دهند.
در نبود بزاق کافی، دهان یکی از ابزارهای دفاعی اصلی خود را از دست می‌دهد، چرا که بزاق با خنثی‌کردن اسیدها و شست‌وشوی باکتری‌ها از دهان، از دندان‌ها محافظت می‌کند. همچنین بزاق حاوی آنزیم‌ها و مواد معدنی است که به بازسازی اولیه مینای دندان کمک می‌کنند.
andreswd / Getty Images
دکتر مگان گارسیا-وب، پزشک دارای سه بورد تخصصی در پزشکی داخلی، پزشکی سبک زندگی و درمان چاقی در مرکز پزشکی Beth Israel Deaconess، می‌گوید: «زمانی که بزاق کمتری در دهان وجود دارد، احتمال پوسیدگی دندان‌ها بیشتر می‌شود، زیرا بزاق یکی از راه‌های طبیعی بدن برای تمیز نگه داشتن دندان‌هاست.»
علائم دیگر خشکی دهان عبارت‌اند از:¹
- افزایش حساسیت دندان‌ها به گرما و سرما
- فرسایش مینای دندان
- شکستگی دندان‌ها
- تحلیل رفتن لثه‌ها
- ناراحتی عمومی دهان
۲. رفلاکس اسیدی
در کنار خشکی دهان، رفلاکس اسیدی نیز یکی دیگر از عوارض رایج اوزمپیک است که می‌تواند به‌طور غیرمستقیم به دندان‌ها آسیب بزند. دکتر گارسیا-وب بر این نکته تأکید دارد.
رفلاکس اسیدی، که با عنوان سوزش معده نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به سمت مری بازمی‌گردد. این وضعیت معمولاً با احساس سوزش در قفسه سینه یا گلوی افراد همراه است.
گارسیا-وب می‌گوید: «اگر اسید معده به دهان برسد، می‌تواند برای سطوح مخاطی بسیار تحریک‌کننده باشد و به مینای دندان که از دندان‌ها محافظت می‌کند آسیب وارد کند.»
او اضافه می‌کند: «این فرایند می‌تواند ساختار دندان را تضعیف کرده و حساسیت دندان را افزایش دهد و در نتیجه شما را در معرض خطر بیشتر برای پوسیدگی و خرابی دندان قرار دهد.»
۳. بوی بد دهان
خشکی دهان و رفلاکس اسیدی ناشی از اوزمپیک می‌توانند در کنار یکدیگر عارضه ناخوشایند دیگری ایجاد کنند: بوی بد دهان.
ساچار می‌گوید زمانی که بدن بزاق کمتری تولید می‌کند، همان‌طور که در خشکی دهان دیده می‌شود، یکی از خطوط دفاعی اصلی در برابر باکتری‌های تولیدکننده بو را از دست می‌دهد. کاهش بزاق همچنین باعث افزایش تراکم باکتری‌ها در سطح زبان و لثه می‌شود.
علاوه بر این، رفلاکس اسیدی می‌تواند اوضاع را بدتر کند. اسید معده‌ای که به دهان می‌رسد ممکن است طعمی ترش یا فلزی و بویی متمایز از خود به‌جا بگذارد.² این بو ممکن است به‌راحتی با مسواک یا دهان‌شویه نیز برطرف نشود.
۴. تحریک لثه‌ها
خشکی دهان همچنین توانایی محافظتی طبیعی بزاق برای لثه‌ها را کاهش می‌دهد. به گفته ساچار، در طول زمان، این کمبود محافظت می‌تواند منجر به تحلیل رفتن لثه‌ها و تحریک آن‌ها شود.
رفلاکس اسیدی نیز می‌تواند بافت لثه را تحریک کند. اسید معده‌ای که وارد دهان می‌شود نه‌تنها مینای دندان را فرسایش می‌دهد بلکه بافت نرم دهان را نیز می‌سوزاند.³ این شرایط محیطی مساعد برای التهاب لثه و عفونت فراهم می‌کند.
این وضعیت خطر ابتلا به ژنژیویت یا التهاب اولیه لثه را افزایش می‌دهد. اگرچه باید توجه داشت که تاکنون هیچ پژوهشی ارتباط مستقیمی بین اوزمپیک و بیماری لثه را تأیید نکرده است.⁴ اما ماهیت ترکیبی اثرات غیرمستقیم می‌تواند سلامت لثه را به خطر بیندازد.
چه کارهایی می‌توان برای محافظت از دندان‌ها انجام داد؟
ساچار می‌گوید: «در تجربه من، داروهای GLP-1 در مقایسه با سایر علل مشکلات دهانی، نقش نسبتاً کوچکی ایفا می‌کنند.» اما همچنان بسیار مهم است که علائم را بشناسیم و از عوارض طولانی‌مدت پوسیدگی دندان یا مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنیم.
اگر دچار حساسیت دندانی هستید، ساچار توصیه می‌کند رویکردی پیشگیرانه در مراقبت از دهان و دندان داشته باشید. این اقدامات می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت دهان در حین استفاده از اوزمپیک ایفا کند.
اقدامات پیشنهادی شامل موارد زیر است:
- حفظ بهداشت دهان و دندان: روزی دو بار با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و روزی یک بار نخ دندان بکشید.
- آبرسانی کافی: حتی اگر احساس تشنگی ندارید، در طول روز آب بنوشید تا به‌صورت مداوم بدن و دهانتان هیدراته بماند.
- جویدن آدامس بدون قند: این کار تولید بزاق را تحریک می‌کند بدون آنکه به دندان‌ها آسیب بزند.
- پرهیز از خوراکی‌های شیرین، اسیدی و چسبنده: نوشابه، آب‌نبات و میان‌وعده‌های اسیدی می‌توانند به مینای دندان آسیب زده و به سطح دندان بچسبند.
- مشورت با پزشک: اگر رفلاکس اسیدی یا استفراغ مزمن دارید، فوراً به پزشک اطلاع دهید تا داروی مناسب برای کنترل این عوارض تجویز کند.
- تنظیم برنامه پاک‌سازی دندان‌ها در مطب دندان‌پزشک: اگر علائمی مانند حساسیت، بوی بد دهان یا خون‌ریزی لثه دارید، زودتر به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری برای شما
دندان‌پزشکان اغلب مشاهده می‌کنند که داروهای GLP-1 ممکن است به‌طور غیرمستقیم در ایجاد مشکلاتی مانند خشکی دهان، فرسایش دندان و تحریک لثه نقش داشته باشند. حفظ آبرسانی بدن و رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند به پیشگیری یا مدیریت این مشکلات کمک کند و سلامت دهان شما را در دوران مصرف دارو حفظ نماید.