در مطالعه‌ای اخیر که در نشریه معتبر Nature Medicine منتشر شد، دکتر لینک و همکارانش نشان دادند که تنها دو هفته مداخله رژیم غذایی می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سیستم ایمنی میزبان داشته باشد. این مطالعه، که بر رژیم‌های غذایی مختلف متمرکز شده است، بررسی کرده که چگونه رژیم‌های خاص می‌توانند بر تغییرات در سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارند. یافته اصلی این مطالعه نشان می‌دهد که رژیم کتوژنیک می‌تواند به‌طور قابل توجهی مسیرهای مربوط به سیستم ایمنی تطبیقی را تقویت کند و باعث غنی‌سازی سلولی شود که این امر منجر به تغییراتی در ترکیب باکتری‌های روده از جمله باکتری‌های Actinobacteria، Bacteroidetes، Firmicutes و Proteobacteria می‌شود. جالب اینجاست که باکتری‌های Firmicutes بیشترین تأثیر را در این تغییرات داشتند.
رژیم کتوژنیک چیست؟
رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی خاص است که با محدود کردن مصرف کربوهیدرات‌ها، مصرف متوسط پروتئین‌ها و مصرف بیش از حد چربی‌ها طراحی شده است. این رژیم ابتدا برای درمان صرع به کار گرفته شد و به تازگی به‌طور گسترده‌ای به عنوان یک روش کاهش وزن در دنیا شناخته شده است. اما یکی از مکانیسم‌های اصلی که پشت نتایج سلامتی مثبت این رژیم قرار دارد، فرآیندی به نام کتوز است. در این فرآیند، بدن به جای استفاده از کربوهیدرات‌ها، از چربی‌ها به‌عنوان منبع انرژی اصلی استفاده می‌کند. در نتیجه، این تغییر در سوخت و ساز بدن، می‌تواند بر متابولیسم اسیدهای چرب تأثیر بگذارد.
اثرات متابولیسم اسیدهای چرب و سیستم ایمنی
مطالعه‌ای که توسط دکتر لاچنر انجام شد نشان داد که متابولیسم اسیدهای چرب تحت تأثیر رژیم کتوژنیک قرار دارد و این تغییرات می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. یکی از تأثیرات این تغییرات، تنظیم عملکرد سلول‌های T در بدن است. در حالی که مطالعات قبلی بیشتر بر رژیم‌های غذایی منفرد تمرکز کرده بودند، مطالعه دکتر لینک نه تنها رژیم کتوژنیک بلکه رژیم وگان را نیز بررسی کرده است و نشان داده که رژیم کتوژنیک و رژیم وگان هرکدام تأثیرات خاص خود را بر سیستم ایمنی بدن دارند.
تأثیرات رژیم‌های کتوژنیک و وگان بر سیستم ایمنی
مطالعه دکتر لینک نشان داد که هم رژیم کتوژنیک و هم رژیم وگان تأثیرات قابل توجهی بر شرایط فعال‌سازی سلول‌های ایمنی و ترکیب لنفوییدها دارند. در این مطالعه، نتایج حاصل از ماژول رونویسی خون (BTM) و تحلیل ویژگی‌های اصلی (Hallmark) نشان داد که رژیم کتوژنیک موجب تقویت مسیرهایی می‌شود که مربوط به ایمنی تطبیقی هستند. این مسیرها شامل فعال‌سازی سلول‌های T و تقویت عملکرد سلول‌های B، سلول‌های پلاسما و سلول‌های کشنده طبیعی (NK) است. نتایج مشابهی در مطالعات قبلی که توسط دکتر لاچنر انجام شد، مشاهده شده است. دکتر لاچنر همچنین کشف کرد که فعال‌سازی سلول‌های T از طریق مسیر وابسته به mTOR با القای سنتز چربی جدید در بدن ارتباط دارد.
مکانیسم‌های فیزیولوژیکی تاثیرگذار
یکی از مکانیسم‌های کلیدی که می‌تواند تأثیرات رژیم کتوژنیک را توضیح دهد، افزایش فعالیت فسفوریلاسیون اکسیداتیو در سلول‌ها است. این افزایش فعالیت با فعال‌سازی سلول‌های T و همچنین تقویت حافظه ایمنی در بدن ارتباط دارد. علاوه بر این، دیگر مطالعات علمی نیز ارتباط بین رژیم کتوژنیک و تقویت سیستم ایمنی را نشان داده‌اند. به‌عنوان مثال، مطالعه دکتر لوسی‌یر نشان داد که مداخله رژیم کتوژنیک منجر به افزایش نفوذ سلول‌های CD4 به بافت‌ها و حفظ تعداد ثابت سلول‌های T reg (سلول‌های تنظیمی ایمنی) می‌شود.
تأثیرات بیشتر رژیم کتوژنیک
در مطالعه‌ای دیگر توسط دکتر گلدبرگ، مشخص شد که مداخله رژیم کتوژنیک باعث افزایش قابل توجهی در تعداد و فراوانی سلول‌های T نوع γδ می‌شود. این سلول‌ها نقش مهمی در دفاع بدن علیه عفونت‌ها ایفا می‌کنند. نتایج این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند از طریق چندین اثر فیزیولوژیکی، بقا و مقاومت بدن در برابر ویروس‌هایی مانند ویروس آنفلوآنزای A (IAV) را بهبود بخشد.
تأثیر رژیم کتوژنیک بر میکروبیوم روده
یکی از بخش‌های جالب مطالعه دکتر لینک، بررسی تأثیر رژیم کتوژنیک بر میکروبیوم روده است. نتایج نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر تنوع میکروبیوم روده داشته باشد. این تغییرات شامل افزایش یا کاهش فراوانی برخی گونه‌های میکروبی خاص مانند Actinobacteria، Bacteroidetes، Firmicutes و Proteobacteria بود. این گونه‌های میکروبی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند تأثیرات فیزیولوژیکی بر سلول‌های ایمنی بدن داشته باشند. این تأثیرات می‌تواند از طریق تولید متابولیت‌هایی که به عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کنند، باشد.
تأثیرات متابولیک رژیم کتوژنیک
تحلیل‌های بیشتر نشان داد که مصرف رژیم کتوژنیک باعث تغییراتی در متابولیسم اسیدهای آمینه و چربی‌ها می‌شود. در واقع، رژیم کتوژنیک باعث افزایش متابولیسم اسیدهای آمینه در بدن می‌شود و در عین حال، متابولیسم چربی‌ها را تغییر می‌دهد. نکته جالب این است که فقط اسیدهای چرب اشباع‌شده در پلاسمای خون بیماران افزایش یافتند. این تغییرات در متابولیسم می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیرگذار باشد.
شبکه تعاملات پروتئینی و متابولیکی
مجموعه داده‌های این مطالعه نشان‌دهنده وجود یک شبکه تعامل‌دار بین پروتئین‌ها، متابولیت‌ها و میکروبیوم‌ها است. این شبکه تعامل‌دار عمدتاً توسط عوامل ایمنی، اسیدهای آمینه و لیپیدها تقویت می‌شود. تحلیل‌ها نشان داد که رژیم کتوژنیک بر فعالیت‌های پروتئینی و متابولیکی بدن تأثیر می‌گذارد و موجب تغییراتی در تولید متابولیت‌ها و عملکرد سیستم ایمنی می‌شود.
نتیجه‌گیری
مطالعه دکتر لینک نشان می‌دهد که رژیم کتوژنیک می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر ایمنی انسان، متابولیت‌ها و میکروبیوم روده داشته باشد. یکی از ویژگی‌های برجسته این مطالعه، مقایسه همزمان دو رژیم غذایی مختلف، یعنی رژیم کتوژنیک و رژیم وگان، در یک محیط بالینی است. این مطالعه به ما بینشی جدید در مورد تأثیر رژیم‌های غذایی بر سیستم ایمنی و میکروبیوم روده می‌دهد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که رژیم کتوژنیک می‌تواند سیستم ایمنی تطبیقی را تقویت کند، در حالی که رژیم وگان موجب تقویت ایمنی مادرزادی می‌شود.
این یافته‌ها می‌توانند به‌عنوان یک استراتژی درمانی جدید در مدیریت شرایط فیزیولوژیکی مرتبط با ایمنی و بیماری‌ها مطرح شوند. به‌طور کلی، مطالعه دکتر لینک اهمیت تأثیر رژیم‌های غذایی بر سلامت ایمنی را نشان داده و بر لزوم انجام مطالعات بیشتر در این زمینه تأکید دارد تا مکانیسم‌های دقیق‌تر این تأثیرات کشف شوند.