آیا آفتاب‌سوختگی و مسمومیت با آفتاب یکسان هستند؟
آفتاب‌سوختگی باعث خارش و قرمزی پوست می‌شود، در حالی که مسمومیت با آفتاب می‌تواند حس واکنش آلرژیک را ایجاد کند. این دو حالت هرچند مشابه به نظر می‌رسند، اما از نظر شدت و علائم تفاوت‌های مهمی دارند.
تفاوت‌های علائم آفتاب‌سوختگی و مسمومیت با آفتاب
معمولاً آفتاب‌سوختگی بعد از چند روز از بین می‌رود و علائم آن شامل قرمزی پوست، تورم، خارش یا حساسیت، و گرم شدن پوست به هنگام لمس است. این علائم ناشی از آسیب ملایم پوست در اثر تابش اشعه ماوراءبنفش خورشید است که باعث التهاب و تحریک گیرنده‌های عصبی پوست می‌شود.
در مقابل، مسمومیت با آفتاب که تعریف پزشکی مشخصی ندارد، در واقع نوع شدیدتر و پیچیده‌تری از آفتاب‌سوختگی است که علائم آن طولانی‌تر و شدیدتر می‌باشد. علائم شایع این حالت شامل تاول زدن پوست، خارش یا درد شدید، سردرد، حالت تهوع و استفراغ، تب و لرز، سرگیجه یا احساس سبکی سر، کم‌آبی بدن، خستگی و ضربان سریع قلب است. این مجموعه علائم نشان‌دهنده آسیب جدی‌تر به بدن است که فراتر از سطح پوست رخ می‌دهد.
از این رو، مردم گاهی مسمومیت با آفتاب را به عنوان یک واکنش آلرژیک یا بیماری سیستمیک توصیف می‌کنند، زیرا علائم آن گسترده‌تر و تأثیرگذارتر است.
توضیح بیشتر درباره تفاوت‌ها
دکتر متیو گلدمن، پزشک خانواده، توضیح می‌دهد که در حالی که هر دو آفتاب‌سوختگی و مسمومیت با آفتاب می‌توانند باعث قرمزی، درد و تورم پوست شوند، مسمومیت با آفتاب علائم اضافه‌تری دارد که به عمق بیشتری از بدن نفوذ می‌کند. او همچنین تأکید می‌کند که مسمومیت با آفتاب بیشتر ناشی از قرارگیری شدید در معرض اشعه UV است و معمولاً یک واکنش آلرژیک واقعی نیست.
چگونه آفتاب‌سوختگی یا مسمومیت با آفتاب را درمان کنیم؟
آفتاب‌سوختگی می‌تواند همراه با مسمومیت با آفتاب باشد و درمان‌های هر دو حالت تا حدی مشابه هستند. بسته به شدت، می‌توانید آفتاب‌سوختگی و موارد خفیف مسمومیت با آفتاب را در خانه درمان کنید.
مراحل مراقبتی برای کاهش علائم
اولین قدم این است که از آفتاب دور شوید. اگر پوستتان واکنش نشان داده، باید فوراً تماس با اشعه خورشید را قطع کنید. این کار به پوست کمک می‌کند تا خنک شود و التهاب کاهش یابد. پیدا کردن سایه یا ورود به داخل ساختمان، موثرترین روش‌ها برای کاهش ادامه آسیب است.
از کندن یا خراشیدن پوست خودداری کنید. هر دو حالت آفتاب‌سوختگی و مسمومیت با آفتاب ممکن است باعث پوسته‌پوسته شدن و تاول زدن پوست شوند. کندن پوست نه تنها روند بهبود را کند می‌کند، بلکه می‌تواند باعث التهاب بیشتر و حتی ایجاد جای زخم شود. حفظ یکپارچگی پوست در این مرحله بسیار مهم است.
مصرف داروهای ضد درد بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌تواند به کاهش درد، سوزش و ناراحتی ناشی از آفتاب‌سوختگی و مسمومیت کمک کند. این داروها اثر ضدالتهابی دارند و به بهبود احساس بیمار کمک می‌کنند.
کم‌آبی بدن در این شرایط بسیار شایع است، بنابراین نوشیدن آب فراوان یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت برای حفظ تعادل مایعات بدن ضروری است. کم‌آبی می‌تواند علائم را تشدید کرده و روند بهبودی را طولانی کند.
استفاده از کمپرس سرد یا دوش آب خنک می‌تواند در برخی موارد خفیف، احساس راحتی و خنکی به پوست بدهد و التهاب را کاهش دهد. این روش‌ها کمک می‌کنند که دمای پوست پایین بیاید و درد کمتر شود.
استفاده از کرم‌های موضعی بدون نسخه مانند هیدروکورتیزون یا کرم‌های طبیعی مثل آلوئه‌ورا برای کاهش قرمزی، خارش و سوزش مفید است. البته باید با احتیاط استفاده شود، چون برخی کرم‌ها مانند آنهایی که حاوی بنزوکائین یا لیدوکائین هستند ممکن است باعث تحریک پوست یا حساسیت تماسی در برخی افراد شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر بعد از چند روز درمان در خانه، هنوز درد شدید و سوزش دارید یا تاول‌ها در سطح وسیعی از پوست پخش شده‌اند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. این موارد می‌توانند نشان‌دهنده آسیب جدی‌تر و نیاز به درمان تخصصی باشند.
علائم هشداردهنده‌ای که نیاز به مراقبت پزشکی دارند
در مواردی که مسمومیت با آفتاب شدید باشد یا علائم گرمازدگی بروز کند، لازم است به بخش اورژانس یا پزشک مراجعه شود. این علائم شامل سرگیجه، تهوع و استفراغ، تب و لرز، سردرد، ضربان قلب سریع، احساس سردرگمی و کم‌آبی شدید بدن است.
در بیمارستان ممکن است نیاز به تزریق مایعات وریدی (IV) یا درمان در بخش سوختگی باشد تا وضعیت بیمار بهبود یابد و عوارض جدی‌تر پیشگیری شود.
نتیجه‌گیری: چگونه از خود در برابر آفتاب محافظت کنیم؟
آفتاب‌سوختگی با قرمزی و خارش پوست معمولاً آزاردهنده است ولی با گذشت زمان و استفاده از درمان‌های بدون نسخه بهبود می‌یابد. اما علائم شدید مسمومیت با آفتاب مانند تهوع، سرگیجه و تاول‌زنی ممکن است نیازمند مراجعه به پزشک باشد.
حفظ احتیاط و پیشگیری بهترین راه برای مقابله با این مشکلات است.
دکتر گلدمن تأکید می‌کند که هر بار که بیرون می‌روید، باید از کرم ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید و آن را به طور مرتب تجدید نمایید. همچنین باید مدت زمان قرارگیری در آفتاب را محدود کنید، آب کافی بنوشید و از لباس‌های محافظ و کلاه‌های آفتابی استفاده کنید تا پوست خود را در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه خورشید محافظت کنید. رعایت این نکات ساده اما حیاتی، به حفظ سلامت پوست و جلوگیری از آسیب‌های جدی کمک می‌کند.