سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و سرطان روده بزرگ، دو بیماری هستند که روده بزرگ یا همان کولون را درگیر می‌کنند. سندرم روده تحریک‌پذیر مجموعه‌ای از علائم گوارشی است که زمانی رخ می‌دهند که عملکرد دستگاه گوارش به دلیل اختلال در ارتباط بین مغز و روده به‌درستی صورت نمی‌گیرد.¹ سرطان روده زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های روده دچار جهش شوند و به‌طور کنترل‌نشده تکثیر پیدا کنند.²

این دو بیماری می‌توانند علائم مشابه زیادی داشته باشند، اما پیش‌آگهی و روش‌های درمانی آن‌ها با یکدیگر تفاوت اساسی دارد.¹

تفاوت بین سندرم روده تحریک‌پذیر و سرطان روده بزرگ چیست؟ — Viktor Cvetkovic / Getty Images

علائم سندرم روده تحریک‌پذیر در مقایسه با سرطان روده بزرگ

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و سرطان روده بزرگ هر دو ناحیه مشابهی از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است علائم مشترکی ایجاد کنند. با این حال، با پیشرفت و گسترش سرطان روده، علائم بیشتری ظاهر می‌شوند.

علائم سرطان روده معمولاً با گذشت زمان بدتر می‌شوند، در حالی که علائم IBS ممکن است به‌طور متناوب ظاهر شده و سپس ناپدید شوند.²¹

تفاوت‌ها

اگرچه سندرم روده تحریک‌پذیر و سرطان روده بزرگ هر دو بر روده بزرگ تأثیر می‌گذارند، اما از بسیاری جهات با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه، برخی از عواملی که این دو بیماری را از هم متمایز می‌کنند، بررسی می‌شود.

شیوع آن‌ها چقدر است

سندرم روده تحریک‌پذیر یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که پزشکان در معاینات بالینی با آن مواجه می‌شوند. این بیماری حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از بزرگسالان ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.³

در مقابل، سرطان روده کمتر از IBS شایع است. حدود ۴ درصد از مردم ایالات متحده در طول عمر خود به سرطان روده مبتلا خواهند شد.⁴

روش‌های درمانی آن‌ها

هدف از درمان سندرم روده تحریک‌پذیر، کنترل علائم و پیشگیری از عوارض است. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:⁵

تغییر رژیم غذایی: پیروی از رژیم کم FODMAP، افزایش مصرف فیبر، و پرهیز از گلوتن. این اقدامات می‌توانند التهاب گوارشی را کاهش دهند و به تنظیم حرکات روده کمک کنند.
مصرف دارو: استفاده از ضداسهال‌هایی مانند ایمودیوم (لوپرامید)، ملین‌هایی مانند میرالاکس (پلی‌اتیلن گلیکول)، و داروهای ضداسپاسم مانند بنتیل (دیسیکلومین). این داروها با کاهش حرکات غیرطبیعی روده به کاهش درد و ناراحتی کمک می‌کنند.
پروبیوتیک‌ها: مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک مانند ماست یا استفاده از مکمل‌های پروبیوتیکی. این باکتری‌های مفید تعادل میکروبیوتای روده را بهبود می‌بخشند.
درمان روانی: رفتاردرمانی شناختی (CBT) می‌تواند به‌عنوان درمان مؤثر برای کاهش استرس و اضطراب ناشی از IBS به کار رود. ارتباط بین استرس و شدت علائم IBS در مطالعات زیادی تأیید شده است.

بیشتر بخوانید

علل تهوع و از دست دادن اشتها

در مورد سرطان روده، هدف اصلی درمان، حذف تومور سرطانی و توقف گسترش آن است. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود، ممکن است قابل درمان باشد. روش‌های درمانی متنوعی بسته به مرحله سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند:⁶

جراحی: برای برداشتن تومور و بخش آسیب‌دیده از روده.
شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای ضدسرطان برای کشتن سلول‌های بدخیم.
پرتودرمانی: استفاده از پرتوهای پرانرژی برای تخریب سلول‌های سرطانی.
درمان هدفمند: داروهایی که به‌طور خاص مسیرهای رشد سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.
ایمونوتراپی: تحریک سیستم ایمنی بدن برای حمله به سلول‌های سرطانی.

امکان غربالگری

برای سندرم روده تحریک‌پذیر هیچ آزمایش واحدی جهت غربالگری وجود ندارد. تشخیص این بیماری بر پایه علائم و با حذف سایر اختلالات انجام می‌شود.⁷

در مقابل، برای سرطان روده، پزشکان می‌توانند کولونوسکوپی انجام دهند تا رشدهای سرطانی یا پیش‌سرطانی در روده را بررسی کنند. افراد بزرگسال با خطر متوسط سرطان کولورکتال باید از سن ۴۵ سالگی غربالگری منظم را آغاز کنند.⁸ همچنین، گزینه‌های آزمایش خانگی برای بررسی این سرطان نیز در دسترس هستند.

شباهت‌ها

سندرم روده تحریک‌پذیر و سرطان روده هر دو بر روده بزرگ اثر می‌گذارند و می‌توانند علائم گوارشی مشابهی ایجاد کنند. افزون بر این، در چند زمینه دیگر نیز این دو بیماری اشتراکاتی دارند.

روند تشخیص

سندرم روده تحریک‌پذیر یک بیماری با عنوان “تشخیص با حذف” شناخته می‌شود و هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص آن وجود ندارد.⁹ در واقع، پزشک با انجام آزمایش‌هایی دیگر، علت‌های احتمالی دیگر از جمله سرطان روده را حذف می‌کند و در صورت نبود بیماری دیگر، تشخیص IBS را مطرح می‌کند.¹⁰

برای تشخیص هر یک از این دو بیماری، پزشک احتمالاً معاینه بدنی کامل و بررسی دقیق تاریخچه پزشکی را انجام می‌دهد. همچنین ممکن است پرسش‌هایی در مورد علائم، سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار مطرح کند.⁷

آزمایش‌های تکمیلی ممکن است شامل موارد زیر باشند:¹¹

کولونوسکوپی
نمونه‌برداری از بافت روده
آزمایش خون
آزمایش مدفوع
سونوگرافی
سی‌تی اسکن (CT)

اثرات روانی

هر دو بیماری می‌توانند بر سلامت روان و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. حدود ۳۳ درصد از افراد مبتلا به IBS و تقریباً ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان روده، دچار اضطراب یا افسردگی می‌شوند.¹² ¹³ این اختلالات روانی می‌توانند تأثیر منفی بر روند درمان داشته باشند.¹⁴

کاهش خطر ابتلا

اگرچه پیشگیری کامل از این بیماری‌ها ممکن نیست، اما برخی سبک‌های زندگی می‌توانند به کاهش خطر ابتلا یا شدت علائم کمک کنند.

بیشتر بخوانید

زنجبیل و یبوست

برای کاهش یا پیشگیری از علائم IBS می‌توانید:¹⁵ ¹⁶

هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت خواب کافی داشته باشید.
فعالیت بدنی شدید را به‌طور منظم انجام دهید.
از مصرف دخانیات خودداری کنید.
مصرف فیبر را برای جلوگیری از یبوست افزایش دهید.
از مصرف گلوتن (پروتئین موجود در گندم) اجتناب کنید.
از رژیم غذایی کم FODMAP پیروی کنید.

برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ می‌توانید:¹⁷ ¹⁸

به‌طور منظم ورزش کنید.
وزنی را حفظ کنید که شما و پزشکتان آن را ایده‌آل می‌دانید.
مصرف الکل را محدود کنید.
از مصرف دخانیات اجتناب نمایید.
مصرف چربی‌های حیوانی را کاهش دهید.
مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را افزایش دهید.

آیا امکان دارد فرد به‌طور هم‌زمان به IBS و سرطان روده مبتلا شود؟

بله، این امکان وجود دارد که فرد به‌طور هم‌زمان به هر دو بیماری IBS و سرطان روده مبتلا باشد. زیرا علل این دو بیماری با یکدیگر متفاوت هستند، و ممکن است به دلایل مستقل ایجاد شوند.

در حالی که امکان ابتلا به هر دو وجود دارد، این دو بیماری با هم مرتبط نیستند. IBS باعث آسیب به بافت روده نمی‌شود و افراد مبتلا به IBS در معرض خطر بیشتر برای ابتلا به سرطان روده یا پولیپ‌های پیش‌سرطانی نیستند.¹⁹

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد و با چه کسی تماس گرفت؟

تجربه درد خفیف شکمی، یبوست یا اسهال گهگاهی، امری رایج است. اگر این علائم به‌صورت خودبه‌خود بهبود نیافتند یا مکرراً تکرار شدند، بهتر است با پزشک عمومی خود مشورت کنید.

بر اساس علائم شما، پزشک ممکن است شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد؛ پزشکی که در تشخیص و درمان بیماری‌های دستگاه گوارش تخصص دارد.

در صورتی که علائم زیر را دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:²⁰

درد شکمی شدید
خون تیره یا سیاه‌رنگ در مدفوع
استفراغ مداوم
اسهال کنترل‌نشده
کاهش وزن ناخواسته

جمع‌بندی سریع

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و سرطان روده هر دو بر روده بزرگ اثر می‌گذارند و ممکن است علائم مشابهی مانند درد شکم، اسهال و یبوست ایجاد کنند. با این حال، سرطان روده ممکن است همراه با خونریزی مقعدی و کاهش وزن ناخواسته نیز باشد.

اگر دچار هرگونه علائم احتمالی IBS یا سرطان روده شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق صورت گیرد و درمان مناسب آغاز شود.

منبع

منابع علمی

آردایت برای اطمینان از صحت محتوای خود، که در سیاست ویراستاری ما ذکر شده است، از دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای در زمینه منبع‌یابی پیروی می‌کند . ما فقط از منابع معتبر، از جمله مطالعات بررسی‌شده توسط همتایان، متخصصان پزشکی دارای مجوز، بیماران با تجربه عملی و اطلاعات از مؤسسات برتر، استفاده می‌کنیم.

National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Symptoms & causes of irritable bowel syndrome.
American Cancer Society. Signs and symptoms of colon cancer.
American College of Gastroenterology. Irritable bowel syndrome (IBS).
National Cancer Institute: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program. Cancer Stat Facts: Colorectal Cancer.
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Treatment for irritable bowel syndrome.
American Cancer Society. Colon cancer treatment, by stage.
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Diagnosis of irritable bowel syndrome.
American Cancer Society. Detecting colorectal cancer.
Patel N, Shackelford KB. Irritable bowel syndrome. In: StatPearls. StatPearls Publishing; 2022.
Henström M, D’Amato M. Genetics of irritable bowel syndrome. Mol Cell Pediatr. 2016;3(1):7. doi:10.1186/s40348-016-0038-6
American Cancer Society. Testing for colorectal cancer.
Mols F, Schoormans D, de Hingh I, Oerlemans S, Husson O. Symptoms of anxiety and depression among colorectal cancer survivors from the population-based, longitudinal PROFILES Registry: Prevalence, predictors, and impact on quality of life. Cancer. 2018;124(12):2621-2628. doi:10.1002/cncr.31369
Staudacher HM, Black CJ, Teasdale SB, Mikocka-Walus A, Keefer L. Irritable bowel syndrome and mental health comorbidity – approach to multidisciplinary management. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2023;20(9):582-596. doi:10.1038/s41575-023-00794-z
Lloyd S, Baraghoshi D, Tao R, et al. Mental health disorders are more common in colorectal cancer survivors and associated with decreased overall survival. Am J Clin Oncol. 2019;42(4):355-362. doi:10.1097/COC.0000000000000529
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Eating, diet, & nutrition for irritable bowel syndrome.
Ho FF, Sun H, Zheng H, et al. Association of healthy lifestyle behaviours with incident irritable bowel syndrome: a large population-based prospective cohort study. Gut. doi:10.1136/gutjnl-2023-331254
American Cancer Society. Colorectal cancer prevention.
Centers for Disease Control and Prevention. Reducing risk for colorectal cancer.
Lacy BE, Pimentel M, Brenner DM, et al. ACG Clinical Guideline: Management of Irritable Bowel Syndrome. Am J Gastroenterol. 2021;116(1):17-44. doi:10.14309/ajg.0000000000001036
American Cancer Society. Colorectal cancer risk factors.

بیشتر بخوانید

وقتی مدفوع شما شناور است به چه معناست