لنزهای تک‌کانونی و چندکانونی هر دو نوعی لنز داخل چشمی (IOL) مصنوعی هستند. لنز تک‌کانونی تنها یک فاصله کانونی را اصلاح می‌کند، در حالی که لنز چندکانونی می‌تواند هم‌زمان بر روی فاصله نزدیک و دور تمرکز داشته باشد.
عدسی چشم نور را خم می‌کند تا تصویر روی شبکیه شکل گیرد. آب‌مروارید باعث کدر شدن عدسی طبیعی چشم می‌شود و ممکن است تاری دید، کاهش بینایی یا سایر مشکلات را ایجاد کند.
در عمل جراحی آب‌مروارید، جراح عدسی طبیعی کدر را با یک لنز داخل چشمی مصنوعی جایگزین می‌کند.
دو نوع لنز IOL شامل لنزهای تک‌کانونی و چندکانونی هستند که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. چشم‌پزشک می‌تواند به فرد در انتخاب بهترین گزینه کمک کند.
لنزهای تک‌کانونی
لنزهای داخل چشمی از جنس آکریلیک، سیلیکون یا مواد پلاستیکی دیگر ساخته می‌شوند. این لنزها جایگزین عدسی طبیعی کدر چشم در جراحی آب‌مروارید می‌شوند تا بینایی را بهبود دهند.
لنزهای تک‌کانونی رایج‌ترین نوع لنزهایی هستند که پزشکان استفاده می‌کنند. این لنزها تنها یک فاصله کانونی را اصلاح می‌کنند، که می‌تواند برای دید نزدیک، میان‌برد یا دور باشد.
پزشکان معمولاً لنزهای تک‌کانونی را برای اصلاح دید دور قرار می‌دهند. این لنزها نمی‌توانند بینایی در فواصل دیگر را اصلاح کنند و ممکن است فرد پس از جراحی همچنان نیاز به استفاده از عینک یا لنز تماسی داشته باشد.
لنزهای تک‌کانونی همچنین نمی‌توانند آستیگماتیسم را اصلاح کنند. افراد دارای آستیگماتیسم باید همچنان از عینک یا لنز برای دید نزدیک یا دور استفاده کنند. لنزهایی که آستیگماتیسم را اصلاح می‌کنند، «لنزهای توری» (Toric IOLs) نام دارند.
برخی افراد ممکن است گزینه‌ای به نام تک‌کانونی مونوویژن (Monovision) را انتخاب کنند؛ به‌طوری‌که در یک چشم لنز برای دید دور و در چشم دیگر برای دید نزدیک قرار داده می‌شود. چشم‌ها با گذر زمان می‌توانند خود را با این وضعیت تطبیق دهند.
مزایا
- مقرون‌به‌صرفه بودن: لنزهای تک‌کانونی یکی از گزینه‌های اقتصادی‌تر هستند و اغلب تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند.
- بهبود دید در یک فاصله خاص: معمولاً برای دید دور، نتایج بسیار خوبی دارند.
- کاهش نیاز به عینک یا لنز تماسی: فرد ممکن است برای برخی فعالیت‌ها دیگر نیازی به عینک نداشته باشد.
- ایمنی اثبات‌شده: سال‌ها استفاده از این لنزها باعث بهبود طراحی و کاهش عوارض شده است.
- احتمال کمتر پدیده‌های نوری: مانند دیدن هاله یا درخشش نور پس از جراحی.
معایب
- فقط یک فاصله کانونی را اصلاح می‌کند: نمی‌توان هم‌زمان دید نزدیک و دور را اصلاح کرد.
- نیاز به عینک یا لنز برای برخی فعالیت‌ها: برای خواندن یا کار با رایانه ممکن است نیاز باشد.
- سختی تطبیق با مونوویژن: برخی افراد نمی‌توانند با دید ترکیبی سازگار شوند.
لنزهای چندکانونی
لنزهای چندکانونی به‌طور هم‌زمان دید در فواصل نزدیک، میان‌برد و دور را اصلاح می‌کنند. این لنزها چندین ناحیه کانونی دارند که مغز برای هر فعالیت، ناحیه مناسب را انتخاب می‌کند.
مزایا
- اصلاح دید در چند فاصله: مناسب برای خواندن، رانندگی و استفاده از کامپیوتر.
- کاهش نیاز به عینک یا لنز تماسی: اغلب افراد می‌توانند بدون عینک، فعالیت‌های روزمره را انجام دهند.
- صرفه‌جویی در هزینه بلندمدت: کاهش نیاز به تعویض نسخه یا خرید عینک جدید.
معایب
- هزینه بالا: لنزهای چندکانونی از نوع پریمیوم محسوب می‌شوند و بیمه معمولاً آن‌ها را پوشش نمی‌دهد.
- احتمال بروز پدیده‌های نوری: هاله، تابش نور و خیرگی ممکن است رخ دهد.
- دوره تطبیق: ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا مغز به آن عادت کند.
انتخاب بهترین نوع لنز
برای انتخاب بین لنز تک‌کانونی و چندکانونی باید چندین عامل را در نظر گرفت:
- بودجه: لنزهای تک‌کانونی معمولاً ارزان‌تر هستند و تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند.
- پوشش بیمه: بیمه‌های درمانی معمولاً لنزهای پایه (تک‌کانونی) را پوشش می‌دهند، ولی لنزهای پریمیوم نیاز به پرداخت شخصی دارند.
- عدم تمایل به استفاده از عینک: لنزهای چندکانونی برای کسانی مناسب است که نمی‌خواهند از عینک استفاده کنند، به‌ویژه در فعالیت‌های روزانه یا شغلی.
- در نظر گرفتن عوارض جانبی: مانند دیدن هاله یا مشکلات شب‌هنگام در رانندگی. این عوارض معمولاً با گذر زمان کاهش می‌یابند.
مشاوره با پزشک
چشم‌پزشک می‌تواند با بررسی شرایط بینایی و سلامت چشم، بهترین نوع لنز را توصیه کند.
افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند دژنراسیون ماکولا یا گلوکوم هستند، ممکن است گزینه مناسبی برای لنز چندکانونی نباشند، زیرا این لنزها نور کمتری به چشم وارد می‌کنند و ممکن است باعث تشدید مشکلات بینایی شوند.
پزشک همچنین می‌تواند اطلاعاتی درباره تأثیر هر لنز در کوتاه‌مدت و بلندمدت ارائه دهد.
سوالات پرتکرار
آیا پس از استفاده از لنز تک‌کانونی نیاز به عینک هست؟
بله، معمولاً نیاز به عینک باقی می‌ماند، به‌خصوص اگر لنز برای دید دور تنظیم شده باشد.
آیا بیمه هزینه لنز تک‌کانونی را پوشش می‌دهد؟
بله، اکثر بیمه‌ها و مدیکر هزینه لنزهای پایه تک‌کانونی را پوشش می‌دهند ولی برای لنزهای چندکانونی باید هزینه جداگانه پرداخت شود.
چقدر طول می‌کشد تا به لنزهای چندکانونی عادت کنیم؟
از چند هفته تا بیش از ۳ ماه ممکن است طول بکشد تا مغز با آن تطبیق پیدا کند.
آیا می‌توان در هر چشم نوع متفاوتی از لنز قرار داد؟
بله، برخی افراد گزینه تک‌کانونی مونوویژن را انتخاب می‌کنند، که در یک چشم لنز برای دید دور و در چشم دیگر برای دید نزدیک قرار داده می‌شود.
خلاصه
پزشکان می‌توانند عدسی طبیعی چشم را در افراد مبتلا به آب‌مروارید برداشته و با لنز داخل چشمی (IOL) جایگزین کنند. دو نوع متداول این لنزها، لنز تک‌کانونی و چندکانونی هستند.
لنزهای تک‌کانونی یک فاصله دید را اصلاح می‌کنند و ممکن است نیاز به عینک یا لنز تماسی باقی بماند. این لنزها مقرون‌به‌صرفه و ایمن هستند.
لنزهای چندکانونی می‌توانند دید در چند فاصله را به‌طور هم‌زمان اصلاح کنند، ولی گران‌تر هستند و احتمال بروز پدیده‌های نوری بیشتر است.
در صورت داشتن بیماری‌های چشمی، لنز تک‌کانونی ممکن است گزینه ایمن‌تری باشد. برای تصمیم‌گیری نهایی، مشورت با چشم‌پزشک ضروری است.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/monofocal-lens-vs-multifocal-lens