تیمپانوپلاستی یک نوع جراحی است که برای درمان پارگی پرده گوش (گوش میانی) انجام می‌شود. وجود یک سوراخ یا پارگی در پرده گوش نه‌تنها بر شنوایی تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند راهی برای ورود باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا به داخل گوش باشد که منجر به عفونت‌های مکرر می‌شود. در بسیاری از موارد، استفاده از قطره‌های گوش و آنتی‌بیوتیک‌ها برای ترمیم پرده آسیب‌دیده کفایت می‌کند؛ اما اگر با این درمان‌ها بهبودی حاصل نشود، پزشک ممکن است جراحی تیمپانوپلاستی را برای ترمیم پرده گوش توصیه کند.
تیمپانوپلاستی چیست؟
تیمپانوپلاستی به جراحی گفته می‌شود که برای ترمیم سوراخ موجود در پرده گوش (تیمپان) انجام می‌شود. پرده گوش غشایی نازک است که مجرای شنوایی خارجی را از گوش میانی جدا می‌کند. این پرده هنگام برخورد امواج صوتی به آن، شروع به ارتعاش می‌کند و این ارتعاشات را تقویت می‌کند تا ما بتوانیم صداها را بهتر بشنویم. اگر این پرده سوراخ شود، توانایی آن در ارتعاش مختل می‌شود و در نتیجه ممکن است فرد دچار کاهش شنوایی شود.
کودکان یا بزرگسالانی که بر اثر ضربه یا عفونت‌های مزمن گوش دچار پارگی پرده گوش می‌شوند، ممکن است به این جراحی نیاز داشته باشند. در صورتی که پارگی کوچک باشد، معمولاً با درمان دارویی ظرف چند هفته تا چند ماه ترمیم می‌شود. اما اگر پرده پس از ۲ تا ۳ ماه بهبود نیابد، جراحی برای جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند کاهش دائمی شنوایی، عفونت‌های مکرر یا ترشح مزمن از گوش ضروری خواهد بود.
در این روش، جراح متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) سوراخ پرده را با استفاده از یک پیوند بافتی می‌پوشاند. گرچه این جراحی از نظر فنی پیچیده است، اما بیشتر افراد همان روز به خانه بازمی‌گردند.
جزئیات عمل تیمپانوپلاستی
آمادگی‌های پیش از جراحی
پیش از انجام جراحی، پزشک سابقه پزشکی شما را مرور خواهد کرد و وضعیت گوش میانی و شنوایی شما را بررسی می‌کند. برخی اقدامات پیش از عمل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بررسی پرده گوش با اتوسکوپ: با این ابزار، پزشک محل، اندازه و وضعیت سوراخ پرده گوش را مشاهده می‌کند و بررسی می‌کند که آیا التهاب یا ترشحی در گوش وجود دارد یا خیر.
- انجام آزمایش‌های شنوایی و عملکرد پرده گوش: این تست‌ها اطلاعات دقیقی درباره عملکرد شنوایی و میزان آسیب به پرده گوش فراهم می‌کنند.
همچنین، پزشک توضیحات لازم درباره مراحل عمل را در اختیار شما می‌گذارد و نکاتی درباره آمادگی برای جراحی بیان می‌کند، از جمله:
- زمان شروع ناشتا بودن (پرهیز از غذا و نوشیدنی)
- داروهایی که باید مصرف شوند یا قطع شوند
- نیاز به همراه برای بازگشت به منزل و مراقبت پس از عمل
در طول عمل تیمپانوپلاستی چه اتفاقی می‌افتد؟
در ابتدا، شما تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرید تا در طول عمل خواب باشید. همچنین، ممکن است آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت به شما داده شود.
پس از بیهوشی، جراح به پرده گوش دسترسی پیدا می‌کند. روش دسترسی بسته به تکنیکی که انتخاب می‌شود متفاوت است:
- ترانس‌کانال (Transcanal): رایج‌ترین روش. در این تکنیک، ابزار جراحی از طریق مجرای گوش وارد می‌شود و نیازی به برش خارجی نیست.
- پست‌آریکولار (Postauricular): در این روش، برشی پشت لاله گوش ایجاد می‌شود.
- اندآرال (Endaural): کمتر شایع است و شامل برشی در بالای مجرای گوش می‌شود.
سپس، جراح برای پوشاندن سوراخ پرده گوش از پیوند بافتی استفاده می‌کند. این بافت ممکن است از بدن خود شما یا مواد مصنوعی تهیه شده باشد. اگر از بافت خود بدن استفاده شود:
- جمع‌آوری بافت پیوندی: معمولاً از بافت همبند عضلات نزدیک شقیقه یا غضروف ناحیه جلوی گوش استفاده می‌شود.
- قرار دادن پیوند: بافت پیوندی زیر سوراخ پرده یا کل آن قرار می‌گیرد.
- استفاده از ماده نگهدارنده: فوم مخصوصی زیر و روی بافت پیوندی قرار می‌گیرد تا در جای خود ثابت بماند. این فوم با گذشت زمان به‌طور طبیعی جذب می‌شود.
- بستن برش‌ها: در پایان، برش‌های جراحی بخیه زده شده و بانداژ می‌شوند.
مدت زمان عمل تیمپانوپلاستی
مدت زمان جراحی از ۳۰ دقیقه تا چند ساعت متغیر است و به عواملی مانند میزان آسیب داخل گوش، اندازه سوراخ و روش جراحی بستگی دارد. در برخی موارد، استخوان‌های ریز پشت پرده گوش نیز آسیب دیده‌اند و باید ترمیم شوند. همچنین، ممکن است رشد غیرطبیعی بافتی به نام کلستئاتوما در گوش ایجاد شده باشد که نیاز به برداشت دارد. این موارد می‌توانند زمان جراحی را افزایش دهند.
فواید و خطرات احتمالی تیمپانوپلاستی
تیمپانوپلاستی پرده گوش آسیب‌دیده را ترمیم کرده و شنوایی را بهبود می‌بخشد. همچنین از ورود میکروب‌ها به گوش میانی جلوگیری می‌کند و احتمال عفونت‌های آتی و ترشح گوش را کاهش می‌دهد.
عوارض این جراحی نادر هستند. شایع‌ترین مشکل، شکست در جوش خوردن پیوند است. در چنین حالتی، سوراخ پرده گوش ممکن است باقی بماند یا حتی بدتر شود. در موارد نادری، شنوایی نیز ممکن است بیشتر کاهش یابد.
با این حال، بررسی‌ها نشان داده‌اند که تیمپانوپلاستی در ۹۰٪ موارد موفقیت‌آمیز است، هرچند این موفقیت بستگی به محل و اندازه سوراخ دارد.
دوره نقاهت و چشم‌انداز پس از جراحی
چه اتفاقی بعد از جراحی می‌افتد؟
اکثر بیماران همان روز از بیمارستان مرخص می‌شوند، اما برخی ممکن است نیاز به یک شب بستری داشته باشند تا وضعیت‌شان بررسی شود.
در روزهای ابتدایی بعد از جراحی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- ترشح خفیف خونی
- درد یا احساس فشار در گوش
- صدای تق‌تق یا ترکیدن در گوش
- کاهش شنوایی موقت (ممکن است تا شش هفته ادامه داشته باشد)
درد معمولاً در چند روز اول خفیف تا متوسط است و با مسکن‌های معمولی قابل کنترل است. در صورت شدید بودن درد یا بی‌اثر بودن داروهای بدون نسخه، با پزشک تماس بگیرید.
مدت زمان بهبودی چقدر است؟
دوره نقاهت اولیه حدود ۱۰ روز تا دو هفته طول می‌کشد تا ناراحتی‌ها و اثرات جراحی برطرف شوند. با این حال، بازگشت کامل شنوایی ممکن است سه ماه یا بیشتر زمان ببرد.
برای کودکان، اگر حال عمومی آن‌ها خوب باشد، معمولاً ۳ تا ۵ روز پس از جراحی می‌توانند به مدرسه بازگردند. البته، پیروی از توصیه‌های پزشک ضروری است.
مراقبت‌های پس از تیمپانوپلاستی در خانه
پزشک دستورالعمل‌های خاصی برای دوران نقاهت در منزل ارائه می‌دهد. برخی نکات عمومی عبارتند از:
- داروها را طبق دستور مصرف کنید. اگر آنتی‌بیوتیک تجویز شده، تا پایان دوره مصرف را ادامه دهید.
- برای کنترل ترشحات، از پنبه استریل در گوش استفاده کنید. در صورت خونریزی بیش از حد، با پزشک تماس بگیرید.
- گوش را خشک نگه دارید. در چند روز اول نباید حمام یا استحمام انجام دهید. هنگام مجاز بودن برای دوش گرفتن، پنبه آغشته به وازلین در گوش قرار دهید تا از ورود آب جلوگیری شود.
- تا سه هفته بینی خود را فین نکنید. هنگام عطسه، دهان خود را باز نگه دارید.
- استراحت کافی داشته باشید و از فعالیت شدید خودداری کنید. از بلند کردن اجسام سنگین (بیش از ۴.۵ کیلوگرم) پرهیز کنید. کودکان نیز باید از کلاس ورزش تا دو هفته معاف شوند.
- از هرگونه فعالیتی که فشار داخل گوش را تغییر می‌دهد اجتناب کنید؛ مثل پرواز با هواپیما یا شنا، حداقل برای یک ماه.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
حدود دو تا سه هفته پس از جراحی، شما باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنید تا روند ترمیم پرده گوش بررسی شود. ممکن است در فاصله ۲ تا ۳ ماه پس از عمل، آزمایش شنوایی مجدد انجام شود.
در این مدت، در صورت مشاهده علائم زیر فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- تغییر در حس چشایی یا بی‌حسی صورت
- خروج چرک یا خون تازه و روشن از گوش یا محل بخیه‌ها
- زنگ زدن در گوش (وزوز)
- علائم عفونت مانند تب، قرمزی یا گرما در محل جراحی
- کاهش بیشتر شنوایی یا درد شدید گوش
در صورت بروز علائم زیر، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید:
- تپش قلب شدید
- تنگی نفس یا دشواری در تنفس
- سرگیجه یا اختلال در تعادل
جمع‌بندی نهایی
هر کسی ممکن است دچار پارگی پرده گوش شود؛ حتی تمیز کردن گوش با گوش‌پاک‌کن یا وارد کردن شیء خارجی با فشار بیش از حد می‌تواند موجب این آسیب شود. همچنین عفونت‌های گوش میانی ممکن است منجر به سوراخ شدن پرده گوش شوند. در بسیاری از موارد، این سوراخ به‌طور خودبه‌خود ترمیم می‌شود. اما اگر چنین نشود، جراحی تیمپانوپلاستی می‌تواند راهی ایمن و مؤثر برای بازگرداندن شنوایی و محافظت از گوش در برابر عفونت‌ها باشد. پزشک با توجه به وضعیت خاص شما، بهترین تصمیم را خواهد گرفت.