در زندگی روزمره برای کنترل فشار خون بالا، راهکارهای متعددی وجود دارد که علاوه بر کاهش مصرف نمک، تأکید زیادی بر افزایش دریافت پتاسیم دارند.
خوردن بیشتر پتاسیم، نه کمتر نمک، ممکن است کلید تنظیم فشار خون باشد
پژوهش جدیدی به بررسی تأثیر مصرف سدیم (نمک) و پتاسیم بر فشار خون می‌پردازد.
۱. بسیاری از تغییرات سبک زندگی وجود دارد که می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند؛ از جمله رعایت رژیم غذایی کم‌نمک و محدود کردن مصرف سدیم. در مطالعات قبلی نشان داده شده که مصرف بیشتر پتاسیم نیز نقش مهمی در کنترل فشار خون ایفا می‌کند.
۲. مطالعه‌ای تازه نشان داده است که افزایش نسبت پتاسیم به سدیم در رژیم غذایی (یعنی خوردن غذای بیشتر حاوی پتاسیم و همزمان کاهش مصرف سدیم) ممکن است تأثیر بیشتری در پایین آوردن فشار خون داشته باشد تا صرفاً کاهش نمک به تنهایی.
۳. محققان تخمین زده‌اند که در حال حاضر حدود ۱٫۲۸ میلیارد بزرگسال در سراسر جهان فشار خون بالا (هایپرتنشن) دارند که این وضعیت می‌تواند خطر بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و حتی مشکلات بینایی ناشی از رتینوپاتی پرفشاری خون را افزایش دهد.
چرا فقط کم کردن نمک کافی نیست؟
- نقش پتاسیم در کارکرد کلیه‌ها:
افزایش پتاسیم در بدن باعث می‌شود کلیه‌ها سدیم و آب بیشتری را از راه ادرار دفع کنند و در نتیجه حجم مایعات در بدن کاهش یافته و فشار خون پایین بیاید. «وقتی به فرد می‌گویید فشار خونش بالاست، معمولاً فوراً فکر می‌کند باید نمک کمتر بخورد؛ البته این کار مفید است؛ اما ما می‌خواهیم مردم بفهمند باید غذاهای غنی از پتاسیم را هم در رژیم‌شان بگنجانند.» — آنیتا لیتون، دکترای ریاضیات کاربردی، دانشگاه واترلو - نتایج مطالعه:
در پایان این تحقیق، تیم پژوهشی دریافت که اضافه کردن میوه‌ها و سبزیجات سرشار از پتاسیم (مانند موز، بروکلی، عدس، آلو خشک و سیب‌زمینی طبیعی) در کنار کاهش مصرف نمک، تأثیری چشمگیرتر در پایین آوردن فشار خون دارد تا محدود کردن نمک به تنهایی.
تفاوت اثرگذاری در مردان و زنان
تحقیقات نشان می‌دهد که مردان، هر چند به طور کلی مستعد ابتلای سریع‌تر به فشار بالا هستند، اما نسبت به افزایش نسبت پتاسیم به سدیم پاسخ بیشتری نیز از کلیه‌های خود نشان می‌دهند. علت این تفاوت در ساختمان مولکولی کلیه‌هاست: وقتی سطح پتاسیم افزایش می‌یابد، کلیه مردان سدیم بیشتری دفع می‌کند نسبت به کلیه زنان.
اقدامات عملی برای افزایش پتاسیم در رژیم روزانه
۱. تنوع فراتر از موز:
موز شناخته‌شده‌ترین منبع پتاسیم است، اما عدس، آلو خشک، کدو حلوایی، لوبیا قرمز و سبزیجاتی مانند اسفناج و مارچوبه نیز منابع عالی پتاسیم هستند.
- سیب‌زمینی در شکل طبیعی:
همه انواع سیب‌زمینی (شیرین، معمولی یا ریز) منابع سرشاری از پتاسیم، ویتامین‌های گروه B، ویتامین C و منیزیم هستند. - رژیم غذایی متعادل:
علاوه بر پتاسیم، مصرف غذاهای حاوی نیترات (مثل چغندر و آب چغندر) به تولید نیتریک‌اکسید در بدن کمک می‌کند و باعث گشاد شدن رگ‌ها و کاهش فشار خون می‌شود. - آگاهی از برچسب‌ها:
جا‌به‌جایی نمک ساده با نمک دریا تأثیری چندانی بر میزان سدیم ندارد؛ بنابراین برای کاهش سدیم باید برچسب مواد غذایی را با دقت خواند و نام‌های مختلف سدیم (مانند سدیم بنزوات، بی‌کربنات سدیم و…) را شناخت. - مدیریت استرس:
در کنار تغذیه، تکنیک‌های مدیریت استرس و حفظ تعادل بدن (هومئوستاز) نیز به کاهش فشار خون و حفظ سلامت قلب کمک می‌کند.
با این رویکرد دو جانبه—یعنی هم کم کردن نمک و هم افزایش مصرف پتاسیم—می‌توانیم فشار خون را به طور مؤثرتری کنترل کرده و ریسک ابتلا به عوارض جدی آن را کاهش دهیم.