اضطراب در دوران نوجوانی می‌تواند چالش بزرگی باشد و داروهای متعددی برای مدیریت آن وجود دارد. در این میان، داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) بیشترین تجویز را برای نوجوانان دارند. این داروها با افزایش سطح سروتونین در مغز، نقش مهمی در تنظیم خلق و کاهش اضطراب ایفا می‌کنند.
دوران نوجوانی به عنوان یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی شناخته می‌شود که در آن فشارهای عاطفی، اجتماعی و تحصیلی بسیار زیاد است. مغز نوجوانان هنوز در حال رشد در بخش‌هایی مانند تصمیم‌گیری و تنظیم هیجانات است که همین موضوع آنها را در برابر اضطراب آسیب‌پذیرتر می‌کند.
آمارها نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد نوجوانان دچار اختلالات اضطرابی می‌شوند که اگر درمان نشود، می‌تواند زندگی روزمره و سلامت روان آنها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، توجه به درمان این اختلالات از اهمیت زیادی برخوردار است.
روش درمانی اولیه برای اضطراب در نوجوانان روان‌درمانی است، اما اگر علائم ادامه یابد، داروهای ضد اضطراب می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. استفاده از داروها باید تحت نظر پزشک و همراه با درمان‌های روان‌شناختی باشد.
انواع داروهای اضطراب برای نوجوانان
نوجوانانی که اضطراب شدید و مداوم دارند ممکن است برای آنها داروهایی مانند SSRIs، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs)، بوسپیرون، هیدروکسی‌زین، پروپرانولول و برخی داروهای دیگر تجویز شود. این داروها هر کدام با مکانیسم خاصی در کاهش اضطراب موثرند و انتخاب آنها بستگی به شدت و نوع اضطراب دارد.
استفاده از این داروها به دقت و تحت نظر پزشک متخصص ضرورت دارد، زیرا هر کدام عوارض جانبی خاص خود را دارند که باید به دقت مدیریت شوند تا بهترین نتیجه درمانی حاصل شود.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs)
مطالعات نشان می‌دهد که SSRIs بهترین و پرکاربردترین داروها برای درمان اضطراب در کودکان و نوجوانان هستند. این داروها با جلوگیری از بازجذب سروتونین در مغز، میزان سروتونین آزاد را افزایش می‌دهند که به تنظیم خلق و کاهش اضطراب و افسردگی کمک می‌کند.
از رایج‌ترین SSRIs که برای نوجوانان تجویز می‌شوند می‌توان به فلوکستین، سرترالین، پاروکستین و اسکیتالوپرام اشاره کرد. این داروها طی سال‌ها توسط پژوهش‌های متعددی اثربخشی و ایمنی آنها تایید شده است.
عوارض جانبی SSRIs در نوجوانان ممکن است شامل علائمی مانند مشکلات گوارشی، خشکی دهان، تغییر خلق و خو، احساس ناراحتی روانی، تحریک‌پذیری و بی‌قراری باشد. با این حال، این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند و با گذشت زمان کاهش می‌یابند.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs)
تحقیقات نشان می‌دهد که SNRIs ممکن است به عنوان گزینه‌های دوم یا سوم برای درمان اضطراب نوجوانان مطرح شوند. این داروها با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، بر دو سیستم انتقال‌دهنده عصبی تاثیر می‌گذارند و در کاهش اضطراب موثرند.
دو داروی مشهور در این گروه ونلافاکسین و دولوکستین هستند که در کاهش علائم اضطراب برای برخی نوجوانان موثر شناخته شده‌اند، هرچند ونلافاکسین تنها برای افراد بالای ۱۸ سال تایید شده است.
اکثر پژوهشگران معتقدند که SSRIs هم اثربخشی بیشتری دارند و هم عوارض جانبی کمتری نسبت به SNRIs در نوجوانان ایجاد می‌کنند. همچنین SNRIs با عوارض رفتاری و قلبی عروقی بیشتری همراه هستند که باید مورد توجه قرار گیرد.
از جمله عوارض جانبی SNRIs می‌توان به اضطراب، تهوع، خشکی دهان، سردرد، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری، عصبی بودن، کاهش اشتها، خواب‌آلودگی و افزایش بیش‌فعالی اشاره کرد.
بوسپیرون
بوسپیرون از دسته داروهای آزاپیرون است که به طور خاص برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود. این دارو با اتصال به برخی گیرنده‌های سروتونین در مغز، به کاهش علائم اضطراب کمک می‌کند و برخلاف برخی داروهای دیگر، اثر خواب‌آور ندارد.
بوسپیرون برای نوجوانانی که نیاز دارند در طول روز هشیار و متمرکز بمانند، گزینه مناسبی است. اثر این دارو معمولاً بعد از ۲ تا ۴ هفته مصرف ظاهر می‌شود و می‌تواند هم به صورت کوتاه‌مدت و هم بلندمدت استفاده شود.
عوارض شایع بوسپیرون شامل سرگیجه، سردرد، تهوع، عصبی بودن و تاری دید است که معمولاً خفیف هستند و با گذشت زمان کاهش می‌یابند.
هیدروکسی‌زین
هیدروکسی‌زین که نوعی آنتی‌هیستامین است، اثرات ضد اضطرابی نیز دارد و معمولاً برای درمان اختلالات اضطرابی عمومی، اضطراب اجتماعی و اختلال هراس تجویز می‌شود. مکانیسم دقیق عملکرد این دارو هنوز کاملاً مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد بر روی هیستامین و سروتونین تاثیر می‌گذارد.
این دارو به دلیل خاصیت آرام‌بخشی که دارد، ممکن است برای نوجوانانی که مشکلات خواب دارند مفید باشد و معمولاً به صورت کوتاه‌مدت همراه با داروهای دیگر مثل بوسپیرون یا ضدافسردگی‌ها استفاده می‌شود.
عوارض جانبی هیدروکسی‌زین شامل سرگیجه، خواب‌آلودگی و خشکی دهان است که در بسیاری از موارد قابل مدیریت می‌باشند.
پروپرانولول
پروپرانولول که از داروهای بلوک‌کننده بتا است، گاهی به صورت غیررسمی برای درمان علائم فیزیکی اضطراب مانند افزایش ضربان قلب، تعریق و لرزش در بزرگسالان استفاده می‌شود. اما کاربرد آن در نوجوانان کمتر رایج است و ایمنی و اثربخشی آن در این گروه سنی به خوبی مشخص نشده است.
این دارو تنها علائم جسمی اضطراب را کاهش می‌دهد و بر دلایل روان‌شناختی آن تاثیری ندارد، بنابراین به طور معمول به عنوان درمان اولیه برای اضطراب در نوجوانان توصیه نمی‌شود.
داروهای دیگر
داروهای دیگری مانند ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای (TCAs) و بنزودیازپین‌ها به ندرت برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اضطراب تجویز می‌شوند. بنزودیازپین‌ها هرچند در کاهش سریع اضطراب موثرند، اما خطر وابستگی و سوء مصرف بالایی دارند.
گاهی ممکن است بنزودیازپین‌ها برای درمان کوتاه‌مدت اضطراب شدید و قبل از انجام برخی روش‌های پزشکی استفاده شوند، اما شواهد کافی برای استفاده بلندمدت آنها در نوجوانان وجود ندارد.
چه زمانی باید به دنبال کمک بود؟
اگر اضطراب شما به حدی شدید و مداوم شود که در فعالیت‌های روزمره مانند مدرسه، ارتباطات اجتماعی و سرگرمی‌ها تداخل ایجاد کند، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم نشانه آن است که اضطراب نیاز به درمان تخصصی دارد.
برخی از نشانه‌های اضطراب مشکل‌ساز عبارتند از نگرانی یا ترس بیش از حد نسبت به فعالیت‌های روزمره، علائم جسمی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق و لرزش، اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی یا مدرسه، اختلال در خواب یا تمرکز، و تحریک‌پذیری و خستگی مزمن.
بهترین داروی اضطراب برای نوجوانان چیست؟
تحقیقات نشان می‌دهد که SSRIs به عنوان درمان خط اول و داروی انتخابی برای نوجوانان مبتلا به اضطراب در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، پاسخ هر فرد به درمان متفاوت است و ممکن است نیاز به دارویی کمتر رایج‌تر باشد.
مهم‌ترین نکته شروع درمان و همکاری با پزشک برای یافتن بهترین گزینه درمانی مناسب شرایط فرد است. به همین دلیل مشاوره و پیگیری دقیق پزشکی بسیار اهمیت دارد.
ایمن‌ترین داروی اضطراب برای نوجوانان کدام است؟
SSRIs از داروهای دارای بیشترین تحقیقات و مستندات علمی برای درمان اضطراب در نوجوانان هستند. این داروها در مطالعات بالینی متعددی بررسی شده و معمولاً ایمن و موثر شناخته می‌شوند.
در کل، بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که درمان دارویی همراه با روان‌درمانی و آموزش خانواده به صورت ترکیبی به کار گرفته شود. این رویکرد جامع به بهبود کیفیت زندگی نوجوانان کمک شایانی می‌کند.
نتیجه‌گیری
اگر اضطراب شما زندگی روزمره‌تان را به شدت مختل کرده است، حتماً به دنبال کمک باشید. روان‌درمانی معمولاً اولین مرحله درمان اضطراب است، اما در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب را نیز تجویز کند.
یافتن درمان مناسب می‌تواند به کاهش علائم شما کمک کند و تاثیر چشمگیری بر سلامت کلی و کیفیت زندگی‌تان داشته باشد. شروع درمان به موقع و پیگیری منظم نقش مهمی در موفقیت فرآیند درمان ایفا می‌کند.