پلک‌هایی که دارای چین قوسی‌شکل قابل مشاهده در پلک بالایی هستند، به‌عنوان پلک دوتایی شناخته می‌شوند، در حالی‌که پلک‌هایی بدون این چین، پلک‌های تک‌لایه یا مونولید نام دارند. احتمال داشتن پلک دوتایی عمدتاً به عوامل ژنتیکی بستگی دارد.¹
پلک دوتایی دارای چین قوسی‌شکلی در پلک فوقانی است که آن را از پلک‌های بدون چین متمایز می‌کند. این ویژگی ظاهری باعث می‌شود که چشم‌ها بازتر، بزرگ‌تر و از نظر احساسی بیان‌گرتر به‌نظر برسند.
چگونه تشخیص دهیم که پلک دوتایی داریم؟
اصطلاح “پلک دوتایی” به وجود چین قوسی‌شکلی در پلک بالایی اشاره دارد که به آن چین سوپراتارسال یا چین پلکی نیز گفته می‌شود و بین ابروها و مژه‌ها قرار دارد.²
این چین ظاهری باعث می‌شود که پلک به‌صورت دو بخش مجزا دیده شود؛ این چین ممکن است واضح و مشخص یا بسیار نامحسوس باشد. پلک دوتایی معمولاً چشم‌ها را بازتر و زنده‌تر نشان می‌دهد، در حالی‌که عدم وجود این چین به معنی داشتن پلک تک‌لایه یا مونولید است.³⁴
Carlos Barquero / Getty Images
انواع پلک
به‌طور کلی، پلک‌ها به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:²
- پلک دوتایی: دارای چین قوسی بین ابرو و مژه‌ها است و در افراد با نژادهای گوناگون دیده می‌شود.
- پلک تک‌لایه (مونولید یا چین اپی‌کانتال): فاقد چین قابل مشاهده است و به‌صورت یک لایه صاف از پوست از سمت بینی تا گوشه داخلی ابرو ادامه دارد؛ این نوع پلک در افراد شرق آسیا رایج‌تر است اما در سایر نژادها نیز دیده می‌شود.⁵
- پتوز (افتادگی پلک): یک ناهنجاری است که باعث افتادگی یک یا هر دو پلک می‌شود.⁶
علت‌های مختلف برای شکل‌گیری انواع پلک
شکل و نوع پلک‌ها تحت تأثیر عوامل متعددی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنتیک: چین پلک دوتایی به‌طور عمده توسط عوامل ارثی تعیین می‌شود.¹
- سن و تغییرات هورمونی: با افزایش سن، خاصیت کشسانی پوست اطراف چشم کاهش می‌یابد و چربی پلک‌ها ممکن است کاهش یابد یا جابه‌جا شود. در نتیجه، ممکن است چین پلکی ایجاد شود که قبلاً وجود نداشته است.⁷
عوامل محیطی و شرایط پزشکی
- عوامل محیطی: مالیدن مکرر چشم‌ها یا جمع‌کردن مداوم آن‌ها می‌تواند به مرور باعث ایجاد چین در پلک شود. همچنین ضربه یا آسیب فیزیکی نیز ممکن است موجب تغییر در ساختار پلک گردد.⁸
- بیماری‌های پزشکی: برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث افتادگی پلک فوقانی یا تجمع بیش از حد پوست در آن ناحیه شوند.³
چرا برخی افراد خواهان داشتن پلک دوتایی هستند؟
دلایل تمایل افراد به داشتن پلک دوتایی را می‌توان در دو دسته عملکردی و زیبایی‌شناختی تقسیم‌بندی کرد:⁹
- دلایل عملکردی:
- اصلاح افتادگی پوست پلک ناشی از کاهش طبیعی کلاژن و الاستین با افزایش سن
- اصلاح پتوز مادرزادی یا اکتسابی که بر بینایی طبیعی تأثیر دارد
- دلایل زیبایی‌شناختی:
- ترجیح ظاهری نسبت به پلک دوتایی
- تطابق با معیارهای فرهنگی زیبایی (مانند جوامع آسیای شرقی)
- آسان‌تر شدن استفاده از لوازم آرایشی چشم
روش‌های غیرجراحی برای داشتن پلک دوتایی
برای ایجاد ظاهر موقتی پلک دوتایی بدون نیاز به جراحی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:¹⁰
- لوازم آرایشی: استفاده هوشمندانه از سایه چشم و ریمل می‌تواند ظاهر چین پلکی را ایجاد کند.
- چسب دوطرفه پلک یا چسب مایع: نوارهای هلالی شکل در محل چین پلک چسبانده می‌شوند تا پوست افتاده بالا را بالا بکشند.
- چسب پلک: این چسب به محل چین پلکی زده می‌شود و با استفاده از ابزار فشاری، پلک بالا نگه داشته می‌شود. این ماده به‌راحتی با پاک‌کننده آرایش تمیز می‌شود.
جراحی زیبایی پلک (بلفاروپلاستی)
بلفاروپلاستی، نوعی جراحی لیفت پلک است که می‌تواند پلک دوتایی ایجاد کند. این روش گاهی به نام جراحی پلک آسیایی شناخته می‌شود، زیرا در میان مردم آسیایی‌تبار محبوب است.¹¹
در این عمل، جراح برش‌هایی کوچک در چین‌های طبیعی پلک فوقانی ایجاد می‌کند، پوست یا چربی اضافه را برمی‌دارد و در نهایت ناحیه را بخیه می‌زند.¹²
مزایا
مزایای این روش جراحی عبارتند از:¹³
- کاهش پف و تورم پلک فوقانی
- بازتعریف چشم‌های افتاده یا پنهان
- صاف‌شدن چین و چروک اطراف چشم
- بهبود میدان دید در اثر برداشتن پلک‌های آویزان
- افزایش اعتمادبه‌نفس و رضایت از ظاهر فردی
- ظاهری جوان‌تر و شاداب‌تر
معایب
با وجود مزایای فراوان، باید به نکات زیر نیز توجه داشت:¹³ ¹⁴
- برای بهبودی جای زخم‌ها و دیدن نتیجه نهایی ممکن است چندین ماه زمان لازم باشد
- عوارض احتمالی می‌توانند بر ظاهر، بینایی یا سلامت عمومی تأثیر بگذارند
- هزینه این جراحی معمولاً تحت پوشش بیمه پزشکی نیست
- در مواردی لازم است لیفت ابرو نیز همراه با بلفاروپلاستی انجام شود
- دور ماندن از کار بین یک تا دو هفته بسته به شغل فرد الزامی است
- اگرچه نتایج آن ماندگار است، اما روند طبیعی پیری را متوقف نمی‌کند
خطرات و دوره نقاهت
جراحی بلفاروپلاستی ممکن است با خطرات زیر همراه باشد:⁴
- هماتوم (تجمع خون خارج از رگ)
- عفونت
- خشکی چشم
- پتوز یا افتادگی مجدد پلک
- خونریزی پشت چشم (هماتوم رتروبولبار)
- نامتقارنی پلک‌ها
- ایجاد چند چین ناخواسته
- ایجاد چین بیش از حد بالا
- از بین رفتن چین پلک دوتایی
- برگشت مژه‌ها به بیرون
بهبودی پس از جراحی معمولاً شامل موارد زیر است:¹⁵
- در هفته اول یا دوم، تورم و کبودی معمول است؛ استفاده از کمپرس سرد و بالا نگه‌داشتن سر توصیه می‌شود
- تا زمان تأیید پزشک، نباید رانندگی کرد؛ یک هفته پس از عمل، انجام کارهای سبک مجاز است
- بازگشت به کار معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از عمل انجام می‌شود
- در هفته‌های ابتدایی پس از عمل، پلک‌ها زودتر خسته می‌شوند؛ زمان استفاده از کامپیوتر را به‌تدریج افزایش دهید
- عینک آفتابی با قاب کامل برای محافظت در برابر آفتاب و باد استفاده کنید
- برای جلوگیری از افزایش فشار خون موضعی، از بلندکردن اجسام سنگین تا چهار هفته اجتناب کنید
نتیجه‌گیری
پلک دوتایی دارای چین خارجی قابل توجهی است و در نژادهای مختلف دیده می‌شود، در حالی‌که پلک تک‌لایه در میان بسیاری از جمعیت‌های آسیایی رواج دارد.
شکل پلک عمدتاً با ژنتیک تعیین می‌شود، اما می‌تواند با افزایش سن یا در اثر بیماری تغییر یابد؛ روش‌های جراحی یا غیرجراحی می‌توانند ظاهر پلک دوتایی را ایجاد کنند.