چرا گلو دچار خارش می‌شود؟
خارش گلو ممکن است موضوعی پیش‌پاافتاده به نظر برسد، اما در عمل می‌تواند آزاردهنده باشد، به‌ویژه اگر باعث اختلال در صحبت کردن یا بلع شود. این نشانه می‌تواند ناشی از التهاب گلو یا فارنژیت باشد؛ اصطلاح پزشکی‌ای که به گلودرد اشاره دارد.
به گفته دکتر احسان علی، متخصص طب داخلی در کالیفرنیا:
«گلو بسیار حساس است و تحریک آن به عوامل زیادی بستگی دارد.»
شایع‌ترین علل خارش گلو:
- عفونت‌ها:
- ویروسی: شایع‌ترین علت گلودرد، ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کووید-۱۹ هستند که معمولاً بدون درمان خاصی بهبود می‌یابند.
- باکتریایی: گلودرد استرپتوکوکی که توسط باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود، بسیار مسری است و برای جلوگیری از عوارض، نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد.
- آلرژی‌ها:
به گفته دکتر Geoffrey Trenkle، متخصص گوش، حلق و بینی در لس‌آنجلس: «آلرژی‌ها اغلب عامل اصلی تحریک راه‌های هوایی فوقانی هستند.»
آلرژن‌هایی مانند گرده گیاهان، کپک، موی حیوانات و گرد و غبار می‌توانند باعث ایجاد ترشح پشت حلق (Postnasal drip) و در نتیجه خارش گلو شوند. همچنین برخی افراد دچار سندروم آلرژی دهانی هستند که در تماس با میوه‌ها و سبزیجات خام (مانند سیب یا هویج) باعث خارش گلو می‌شود. - عوامل محیطی:
- دود، گرد و غبار، آلودگی هوا یا مواد شیمیایی معلق در فضا می‌توانند باعث تحریک گلو شوند.
- شرایط آب‌و‌هوایی نیز نقش دارد؛ هوای خشک یا بسیار گرم می‌تواند باعث کم‌آبی غشاهای مخاطی گلو شود.
- عوامل سبک زندگی:
- استفاده بیش‌از‌حد از صدا، مثلاً در معلم‌ها، خواننده‌ها یا سخنرانان، گلو را تحریک می‌کند.
- کم‌آبی بدن هم از دیگر دلایل رایج خارش گلوست؛ زیرا غشای مخاطی گلو برای حفظ سلامت خود نیاز به رطوبت دارد.
درمان‌های خانگی برای خارش گلو
اگر خارش گلو به‌تازگی آغاز شده، استفاده از درمان‌های خانگی ساده می‌تواند مؤثر باشد:
Everyday Health
۱. غرغره آب نمک گرم
نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و چند بار در روز غرغره کنید. این کار التهاب گلو را کاهش می‌دهد.
۲. دمنوش‌های گیاهی
نوشیدن دمنوش‌های گرم مانند بابونه یا شیرین‌بیان می‌تواند به تسکین گلو کمک کند. گرما باعث آرامش گلو شده و ترکیبات ضدالتهابی گیاهان، اثرات تسکین‌دهنده دارند.
۳. آب گرم با عسل
عسل خواص ضدالتهابی دارد و ترکیب آن با آب گرم می‌تواند گلو را نرم کرده و التهاب را کاهش دهد.
۴. نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های سرد
در حالی که نوشیدنی گرم آرامش‌بخش است، مواد سرد مانند بستنی، یخ، یا نوشیدنی‌های خنک هم می‌توانند گلو را بی‌حس کرده و خارش را کاهش دهند.
۵. بخور یا دوش بخار
تنفس در هوای مرطوب یا استفاده از دستگاه بخور به مرطوب نگه داشتن گلو و کاهش خشکی کمک می‌کند. همچنین بخار می‌تواند ترشحات را نرم کرده و تحریک را کاهش دهد.
داروهای بدون نسخه برای خارش گلو
۱. قرص‌های مکیدنی و اسپری‌های گلو
این محصولات با بی‌حس کردن سطح گلو، خارش را به‌طور موقت تسکین می‌دهند.
۲. آنتی‌هیستامین‌ها (برای آلرژی):
اگر علت خارش گلو آلرژی باشد، آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند بسیار مؤثر باشند:
- سیتریزین (Zyrtec)
- دیفن‌هیدرامین (Benadryl)
- فکسوفنادین (Allegra)
- لوراتادین (Claritin)
- لووستریزین (Xyzal)
۳. ضد احتقان‌های بینی
در صورت وجود ترشح پشت حلق، اسپری یا قطره‌های ضداحتقان مانند افدرین یا زیکام می‌توانند مخاط را کاهش داده و از تحریک گلو جلوگیری کنند.
۴. مسکن‌های ضد التهاب
استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند درد و التهاب گلو را کاهش داده و در صورت وجود تب نیز مؤثر باشد.
عادات سبک زندگی و تغذیه‌ای برای پیشگیری یا کاهش خارش گلو
▪ نوشیدن مایعات فراوان
آب، دمنوش، سوپ، سبزیجات و میوه‌ها به رطوبت رساندن بدن و گلو کمک می‌کنند.
▪ پرهیز از محرک‌ها
اجتناب از عوامل تحریک‌کننده مانند گرده، هوای آلوده، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و غذاهای تند می‌تواند به کاهش خارش گلو کمک کند.
▪ استفاده از رطوبت‌ساز
قرار دادن دستگاه بخور در اتاق، به‌ویژه هنگام خواب، به حفظ رطوبت هوا و جلوگیری از خشکی گلو کمک می‌کند.
▪ استراحت صدا
در صورت استفاده زیاد از صدا، استراحت دادن به تارهای صوتی می‌تواند بهبود خارش گلو را تسریع کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر درمان‌های خانگی و داروهای بدون نسخه مؤثر نبودند، لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- طولانی شدن علائم: اگر خارش گلو بیش از چند روز ادامه یافت.
- ایجاد علائم جدید: مانند تب، آبریزش بینی یا ضعف عمومی.
- حساسیت شدید: در مواردی که خارش گلو نشانه آغاز آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدید) باشد، مراجعه فوری به اورژانس ضروری است.
جمع‌بندی
خارش گلو می‌تواند ناشی از سرماخوردگی، آلرژی، خشکی هوا یا حتی استفاده زیاد از صدا باشد. در بسیاری از موارد، درمان‌های ساده‌ای مانند نوشیدن مایعات گرم، غرغره با آب نمک یا استفاده از دستگاه بخور کافی هستند. اما اگر علائم ادامه‌دار یا شدید شدند، باید به پزشک مراجعه کرد.
با شناخت علت دقیق خارش گلو، می‌توان درمان مؤثرتری را انتخاب کرد و از تکرار آن پیشگیری نمود.