چه غذاهایی را هنگام ابتلا به آنفلوآنزای معده بخوریم و از چه غذاهایی پرهیز کنیم
هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان مستقیم ویروس معده وجود ندارد، اما مصرف مایعات شفاف، کربوهیدرات‌های ساده و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند و فشار وارد بر دستگاه گوارش را کاهش دهد.
گاستروانتریت، که به‌طور معمول با نام “آنفلوآنزای معده” شناخته می‌شود، یک عفونت ویروسی است که با علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال و دل‌درد همراه است. بیشتر افراد با استراحت کافی، تأمین آب بدن و تغذیه مناسب می‌توانند روند بهبودی خود را تسریع کنند.
غذاهایی که در صورت ابتلا به آنفلوآنزای معده می‌توانید بخورید
در شرایطی که با ویروس معده دست‌وپنجه نرم می‌کنید، ممکن است غذا خوردن یا حتی نوشیدن مایعات دشوار باشد، اما جایگزینی مایعات و الکترولیت‌هایی که از طریق استفراغ یا اسهال از دست می‌روند، می‌تواند روند بهبودی را تسهیل کند.
مصرف جرعه‌های کوچک از مایعات شفاف برای جلوگیری از کم‌آبی یا مقابله با کم‌آبی خفیف بسیار مؤثر است؛ به‌ویژه در مراحل ابتدایی که اشتها کاهش می‌یابد. با بازگشت تدریجی اشتها، حتی در صورت ادامه یافتن اسهال، می‌توان به‌تدریج به رژیم غذایی عادی بازگشت.
مایعات شفاف
مهم‌ترین نکته در زمان بیماری، حفظ سطح مایعات بدن است تا کم‌آبی بدن جبران شود و عملکرد فیزیولوژیک بدن مختل نگردد. در صورت استفراغ مکرر و ناتوانی در نگه‌داشتن مواد غذایی، جرعه‌جرعه نوشیدن مایعات شفاف توصیه می‌شود.
مایعات شفاف به مایعاتی اطلاق می‌شود که بتوانید از میان آن‌ها عبور نور را ببینید، مانند:
- آب نارگیل
- دمنوش‌های گیاهی
- نوشیدنی‌های ورزشی کم‌رنگ
- آب‌میوه‌های بدون پالپ مانند آب سیب یا آب زغال‌اخته
- آب گوشت یا آب سبزیجات صاف‌شده
- آب ساده
استفراغ و اسهال مکرر می‌توانند به سرعت باعث کم‌آبی بدن شوند، که این وضعیت در عملکرد طبیعی اندام‌ها اختلال ایجاد می‌کند.
گروه‌هایی مانند کودکان، سالمندان و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض کم‌آبی ناشی از ویروس معده قرار دارند و اگر این وضعیت درمان نشود، ممکن است عواقب خطرناکی به دنبال داشته باشد.
مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت
الکترولیت‌ها مواد معدنی‌ای هستند که در تنظیم تعادل مایعات بدن، ضربان قلب، فشار خون و عملکرد عضلات و اعصاب نقش حیاتی دارند. هنگام ابتلا به ویروس معده، بدن به‌دلیل استفراغ و اسهال، مقادیر زیادی از این مواد را از دست می‌دهد.
برای جبران این کاهش، می‌توان از طریق مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که سرشار از الکترولیت هستند، مانند موارد زیر استفاده کرد:
- میوه‌ها: موز، پرتقال و خربزه منابع غنی پتاسیم هستند، در حالی که آووکادو منبع خوبی از منیزیم محسوب می‌شود. هر دوی این مواد معدنی از الکترولیت‌های ضروری بدن هستند.
- محلول‌های خوراکی بازآبرسان: نوشیدنی‌هایی مانند “پدیالیت” یا “هیدرولیت” که به‌طور خاص برای تأمین گلوکز و الکترولیت‌ها طراحی شده‌اند.
- بیسکویت‌های شور (Saltine): منبع سدیم هستند که یکی از مهم‌ترین الکترولیت‌هاست.
- سبزیجات: سیب‌زمینی، اسفناج و سیب‌زمینی شیرین منابع خوبی از پتاسیم هستند، در حالی که سبزیجات برگ‌سبز تیره مانند کلم پیچ منیزیم فراهم می‌کنند.
کربوهیدرات‌های ملایم و ساده
مصرف نان و سایر محصولات تهیه‌شده از آرد سفید تصفیه‌شده می‌تواند در دوران بیماری گزینه مناسبی باشد؛ چرا که این مواد فیبر کمی دارند و هضم آن‌ها برای معده آسان‌تر است.
کربوهیدرات‌های ملایم شامل غذاهایی مانند موارد زیر هستند:
- نان ذرت (Cornbread)
- کورن‌فلکس
- آرد فرینه
- پاستا
- برنج سفید
همچنین می‌توانید از پنکیک یا وافل تهیه‌شده با آرد سفید استفاده کنید، به شرطی که از شربت یا افزودنی‌های قندی زیاد پرهیز شود.
پروتئین‌های بدون چربی
اگر اشتهای شما اجازه می‌دهد، افزودن پروتئین‌های بدون چربی به رژیم غذایی توصیه می‌شود. این نوع پروتئین‌ها به حفظ قدرت عضلانی، ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و تأمین نیازهای تغذیه‌ای بدن کمک می‌کنند.
بهتر است این مواد غذایی را بدون ادویه و به روش‌هایی مانند آب‌پز یا بخارپز تهیه کنید تا معده را تحریک نکنند. منابع قابل‌هضم و مناسب پروتئین بدون چربی عبارت‌اند از:
- تخم‌مرغ
- مرغ بدون پوست
- توفو
- بوقلمون
مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرشار از پروبیوتیک
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که به بازگرداندن تعادل بین باکتری‌های خوب و بد در دستگاه گوارش کمک می‌کنند. استفراغ و اسهال می‌توانند این تعادل حساس را برهم بزنند و باعث رشد میکروب‌های مضر شوند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که پروبیوتیک‌ها ممکن است باعث کاهش شدت علائم آنفلوآنزای معده شده و مدت زمان اسهال را کوتاه کنند. مواد غذایی حاوی پروبیوتیک عبارت‌اند از:
- غذاهای تخمیرشده مانند کلم ترش، کیمچی، خیارشور و میسو
- ماست ساده و بدون شیرین‌کننده که دارای کشت‌های زنده و فعال باشد
- کفیر غیرلبنی
غذاهایی که باید از آن‌ها پرهیز کرد
تا زمانی که اشتها دارید و می‌توانید غذا را در معده نگه‌دارید، نیازی به حذف کامل غذا نیست، اما برخی خوراکی‌ها می‌توانند علائمی مانند اسهال را تشدید کرده و گوارش شما را تحریک کنند.
برخی غذاها و نوشیدنی‌هایی که بهتر است هنگام بیماری از آن‌ها پرهیز کنید شامل موارد زیر هستند:
- الکل: شامل آبجو، شراب و نوشیدنی‌های الکلی دیگر
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار: مانند قهوه، چای و برخی نوشابه‌ها
- محصولات لبنی: مانند شیر، کره، پنیر و خامه
- غذاهای چرب و سرخ‌شده: مانند پیتزا و فست‌فود
- قندهای ساده: نوشیدنی‌های شیرین و برخی آب‌میوه‌ها
- غذاهای تند و اسیدی: مانند مرکبات، گوجه‌فرنگی، کاری‌ها، سرکه و فلفل تند
دلیل پرهیز از برخی مواد غذایی هنگام ابتلا به آنفلوآنزای معده
غذاهایی که در بالا ذکر شدند، می‌توانند علائم گوارشی را تشدید کرده یا موجب تحریک بیشتر معده و روده شوند. در ادامه دلایل اجتناب از برخی از این گروه‌ها توضیح داده شده است:
- نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار: این نوشیدنی‌ها خاصیت ادرارآور دارند و می‌توانند باعث دفع بیشتر مایعات از بدن شوند، که در زمان کم‌آبی ناشی از استفراغ و اسهال بسیار مضر است. همچنین، ممکن است مخاط دستگاه گوارش را تحریک کرده و اسهال را تشدید کنند.
- لبنیات: هرچند در حالت عادی مفید هستند، اما در طول ابتلا به ویروس معده، بدن ممکن است به‌طور موقت دچار عدم تحمل لاکتوز شود. این مسئله منجر به نفخ، گاز، کرامپ شکمی و اسهال می‌شود.
- چربی‌ها و غذاهای سرخ‌شده: چربی دیرتر هضم می‌شود و ممکن است باعث ایجاد تهوع یا تشدید آن شود. این غذاها همچنین تخلیه معده را کند کرده و بار اضافی به دستگاه گوارش وارد می‌کنند.
- شکر ساده و مواد قندی: قند ساده می‌تواند به تخمیر باکتریایی در روده‌ها منجر شود که باعث ایجاد گاز، نفخ و اسهال می‌شود. همچنین برخی قندها مانند فروکتوز، در دوزهای بالا ممکن است موجب اسهال اسموتیک شوند.
- غذاهای تند و اسیدی: این غذاها می‌توانند مخاط معده و روده را تحریک کرده و باعث افزایش اسید معده یا تشدید التهاب دستگاه گوارش شوند.
چگونه با بازگشت اشتها، رژیم غذایی عادی را از سر بگیریم
با بازگشت اشتها و بهبود علائم، می‌توانید به‌آرامی غذاهای بیشتری را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. معمولاً توصیه می‌شود که این بازگشت به صورت تدریجی و کنترل‌شده انجام شود:
- از غذاهای سبک و ملایم شروع کنید: ابتدا از کربوهیدرات‌های ساده، سوپ‌های سبک، پوره سیب‌زمینی و نان تست بدون کره استفاده کنید.
- تدریجاً پروتئین را وارد رژیم کنید: پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ آب‌پز، ماهی پخته‌شده یا تخم‌مرغ نیم‌پز، می‌توانند به تقویت بدن کمک کنند.
- بر مصرف مایعات و الکترولیت‌ها تأکید داشته باشید: حتی پس از کاهش اسهال و استفراغ، ادامه تأمین آب و الکترولیت‌ها ضروری است.
- از لبنیات و غذاهای چرب و سنگین پرهیز کنید تا زمانی که معده شما به طور کامل به حالت عادی بازگردد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگرچه بیشتر موارد آنفلوآنزای معده در عرض چند روز بهبود می‌یابند، اما در برخی شرایط نیاز به مداخله پزشکی وجود دارد. در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- نشانه‌های شدید کم‌آبی بدن مانند خشکی شدید دهان، گیجی، ضعف، یا کاهش حجم و دفعات ادرار
- خون در مدفوع یا استفراغ خونی
- تب بالا (بیش از ۳۹ درجه سانتی‌گراد)
- درد شدید شکم یا تورم شکمی
- علائم کم‌آبی در کودکان مانند گریه بدون اشک، پوشک خشک به مدت بیش از ۶ ساعت، خواب‌آلودگی بیش از حد یا تحریک‌پذیری شدید
- تداوم علائم بیش از ۳ روز بدون بهبودی
جمع‌بندی
ویروس معده یا گاستروانتریت با علائمی مانند تهوع، استفراغ و اسهال همراه است و می‌تواند منجر به کم‌آبی شدید شود. در چنین شرایطی، حفظ هیدراتاسیون و جایگزینی الکترولیت‌ها اهمیت زیادی دارد. مصرف مایعات شفاف، کربوهیدرات‌های ساده، پروتئین‌های سبک و غذاهای حاوی پروبیوتیک می‌تواند در تسریع روند بهبودی مؤثر باشد. از طرف دیگر، باید از غذاهای پرچرب، تند، شیرین یا کافئین‌دار اجتناب کرد.
همچنین، در صورت مشاهده علائم شدید یا تداوم علائم، مراجعه به پزشک ضروری است. با انتخاب درست تغذیه و مراقبت‌های حمایتی، می‌توان دوره بیماری را کوتاه‌تر و علائم را بهتر کنترل کرد.