در رژیم غذایی نقرس چه بخوریم و از چه غذاهایی باید اجتناب کنیم

رژیم نقرس چیست؟

رژیم نقرس شامل مصرف غذاهایی است که حاوی مقدار کمی پورین هستند؛ ترکیبات شیمیایی‌ای که در بدن تجزیه شده و منجر به تولید اسید اوریک می‌شوند، ماده‌ای که مستقیماً با حملات نقرسی در ارتباط است. غذاهایی مانند لبنیات کم‌چرب، قهوه و میوه‌های مرکباتی در این رژیم قابل استفاده هستند.

در مقابل، مصرف گوشت اندام‌ها، آبجو و نوشابه‌های گازدار باید محدود شود، چرا که این مواد غذایی سرشار از پورین بوده و خطر افزایش سطح اسید اوریک در بدن را به‌طور قابل‌توجهی بالا می‌برند.

چه غذاهایی برای مصرف در رژیم نقرس ایمن هستند؟

از آن‌جایی که سطوح بالای اسید اوریک موجب شعله‌ور شدن حملات دردناک نقرس می‌شود، انتخاب غذاهایی که میزان پورین و در نتیجه اسید اوریک را پایین نگه دارند بسیار مهم است. هدف این است که سطح کلی اسید اوریک خون کمتر از ۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر حفظ شود، چرا که تحقیقات نشان داده‌اند پیروی از رژیم نقرس می‌تواند دفعات و شدت حملات نقرسی را کاهش دهد.¹

این رژیم نه‌تنها به کاهش علائم کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به پیشگیری از پیشرفت آسیب مفصلی و کنترل وزن نیز کمک کند، که هر دو عامل نقش کلیدی در کنترل نقرس دارند.

• سبزیجات: در گذشته تصور می‌شد افراد مبتلا به نقرس باید از مصرف برخی سبزیجات پرهیز کنند. اما شواهد جدید حاکی از آن است که حتی مصرف سبزیجاتی که غنی از پورین هستند (نظیر مارچوبه، اسفناج و گل‌کلم) تأثیر منفی بر سطح اسید اوریک ندارند و خطر حملات نقرسی را افزایش نمی‌دهند².
• لبنیات: مطالعات نشان داده‌اند که پروتئین‌های موجود در لبنیات می‌توانند به‌طور طبیعی سطح اسید اوریک را کاهش دهند.¹ انتخاب لبنیات کم‌چرب مانند شیر بدون چربی یا ماست کم‌چرب علاوه بر این‌که به کاهش وزن کمک می‌کند، در کاهش خطر نقرس نیز مؤثر است.
• توفو، غلات کامل، حبوبات: اگرچه باید مصرف گوشت و غذاهای دریایی را کاهش داد، اما هنوز باید ۱۰٪ تا ۳۵٪ کالری دریافتی روزانه از پروتئین تأمین شود.³ پروتئین‌های گیاهی مانند توفو و عدس علاوه بر تأمین این نیاز، ممکن است در پیشگیری از حملات نقرس نقش محافظتی ایفا کنند.¹
• میوه‌های مرکبات: اگرچه به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما ویتامین C ممکن است در کاهش دفعات حملات نقرس مؤثر باشد.⁴ این ویتامین به دفع اسید اوریک از بدن کمک می‌کند و مرکبات منبع غنی از این ماده مغذی هستند. میوه‌هایی مانند گریپ‌فروت، پرتقال و آناناس به دلیل میزان پایین فروکتوز نیز انتخاب‌های مناسبی هستند.
• گیلاس: تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف گیلاس یا آب گیلاس ترش صددرصد خالص می‌تواند سطح اسید اوریک را در خون کاهش دهد.⁵ آنتوسیانین‌ها—ترکیبات فلاونوئیدی با خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی—در گیلاس‌ها موجودند و ممکن است به کاهش التهاب ناشی از نقرس کمک کنند.⁶
• قهوه: مصرف متعادل قهوه نه‌تنها سطح اسید اوریک را افزایش نمی‌دهد، بلکه حتی ممکن است خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهد.⁷
• آووکادو: آووکادو به‌طور طبیعی دارای پورین اندک است و سرشار از چربی‌های غیراشباع و ویتامین E می‌باشد. این مواد دارای اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هستند که ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کرده و خطر آسیب مفصلی را نیز کاهش دهند.⁸
• آب: آب همواره بهترین نوشیدنی برای بدن است. نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز می‌تواند خطر حملات مکرر نقرس را تا ۴۶٪ کاهش دهد.⁹

پورین چیست؟

پورین ترکیب شیمیایی‌ای است که هنگام متابولیزه شدن در بدن، به اسید اوریک تبدیل می‌شود—ماده‌ای که محرک اصلی حملات نقرسی به شمار می‌رود. در حالت عادی، اسید اوریک از بدن دفع می‌شود، اما در بیماران مبتلا به نقرس، تجمع آن در بدن منجر به تشکیل کریستال‌هایی سوزن‌مانند در مفاصل می‌شود.¹⁰

این کریستال‌ها موجب التهاب شدید، درد ناگهانی و سفتی در مفصل می‌شوند، به‌ویژه در مفاصل بزرگ‌تری مانند شست پا، که نقرس اغلب در آن ظاهر می‌شود.

از چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟

برخی غذاها و نوشیدنی‌ها بیش از سایر موارد احتمال بروز علائم نقرس و حملات حاد آن را افزایش می‌دهند. یک مطالعه نشان داد که مصرف رژیم غذایی سرشار از پورین، خطر حملات مکرر نقرس را در افراد مبتلا پنج برابر افزایش می‌دهد، در حالی که کاهش مصرف این غذاها خطر حملات را کاهش می‌دهد.¹¹

بنابراین، شناسایی و حذف منابع اصلی پورین در رژیم روزانه، بخش مهمی از کنترل مؤثر نقرس محسوب می‌شود.

• گوشت قرمز و اندام‌های داخلی: گوشت‌های قرمز حاوی پورین بیشتری نسبت به گوشت‌های سفید هستند. مصرف بیش‌ازحد گوشت‌هایی مانند گاو، گوزن و بوفالو، یا اندام‌هایی مانند جگر، دل، زبان و قلوه خطر حملات مجدد نقرس را افزایش می‌دهد.¹²
• ماهی‌های سردآبی و صدف: برخی از انواع ماهی‌ها دارای پورین بالا هستند و باید در رژیم نقرس محدود شوند. این موارد شامل ماهی‌هایی نظیر تن، قزل‌آلا، شاه‌ماهی، ساردین و آنچوی، و همچنین صدف‌هایی مانند میگو، صدف خوراکی، خرچنگ و لابستر می‌شود.¹³
• مخمرهای غذایی: برخی محصولات مانند مارمایت، وجیمایت و ویتام‌آر حاوی عصاره مخمر هستند و دارای میزان بالایی از پورین می‌باشند؛ بنابراین برای کاهش اسید اوریک باید از آن‌ها اجتناب کرد.¹⁴
• آبجو و نوشیدنی‌های الکلی قوی: اغلب نوشیدنی‌های الکلی برای افراد دارای نقرس مناسب نیستند، زیرا آبجو و مشروبات قوی دفع اسید اوریک را کند می‌کنند.¹⁵ با این حال، مصرف متعادل شراب قرمز در برخی مطالعات با افزایش خطر نقرس همراه نبوده است.¹⁶
• غذاها و نوشیدنی‌های شیرین: غذاهایی که حاوی فروکتوز یا شربت ذرت با فروکتوز بالا هستند باید محدود یا حذف شوند.¹⁷ این شامل نوشابه‌ها، آب‌میوه‌های صنعتی، میوه‌های کنسروی، و خوراکی‌هایی مانند شیرینی، دونات، بیسکویت، آب‌نبات و برخی غلات صبحانه می‌شود.
• نان سفید و عسل: کربوهیدرات‌هایی که به‌سرعت جذب و هضم می‌شوند، می‌توانند سطح قند خون و در نتیجه اسید اوریک را افزایش دهند.¹⁸ باید از مصرف نان سفید، برنج سفید، کیک و شیرینی پرهیز کرد. هرچند عسل طبیعی است، اما به‌دلیل محتوای بالای فروکتوز می‌تواند محرک تولید اسید اوریک باشد.¹⁹

منبع