اگر کلیه های شما نتوانند خون شما را فیلتر و تصفیه کنند، دیالیز با استفاده از دستگاه عملکرد کلیه های شما را انجام می دهد.
کلیه ها با حذف مواد زائد و مایعات اضافی از بدن، خون شما را فیلتر می کنند. این مواد زائد به مثانه فرستاده می شود تا هنگام ادرار دفع شوند.
هنگامی که کلیه های شما به دلیل بیماری یا آسیب نمی توانند عملکرد خوبی داشته باشند، دیالیز می تواند به فعال نگه داشتن بدن کمک کند. نارسایی کلیه زمانی رخ می دهد که کلیه ها فقط کار کنند ۱۰ تا ۱۵ درصد عملکرد معمولی آنها بدون دیالیز، نمک ها و سایر مواد زائد در خون جمع می شوند و می توانند به سایر اندام ها آسیب برسانند.
درباره دیالیز، از جمله انواع مختلف و خطرات احتمالی بیشتر بدانید.
انواع دیالیز می تواند شامل همودیالیز، دیالیز صفاقی و درمان جایگزینی مداوم کلیه (CRRT) باشد.
همودیالیز چیست؟
همودیالیز نوعی دیالیز است که از فیلتری به نام همودیالیزور برای حذف مواد زائد و مایع اضافی از خون استفاده می کند.
قبل از همودیالیز
یک پزشک جراحی جزئی را برای ایجاد یک نقطه ورود به رگ های خونی شما انجام می دهد. این از قبل انجام می شود، همانطور که ممکن است طول بکشد چندین ماه برای شفا دادن
سه نوع نقطه ورودی عبارتند از:
- فیستول شریانی وریدی (AV).
- از پیوند
- کاتتر دسترسی عروقی
هر دو فیستول AV و پیوند AV برای درمان های دیالیز طولانی مدت طراحی شده اند. کاتترها برای استفاده کوتاه مدت یا موقت طراحی شده اند.
در طول همودیالیز
در طول درمان، خون شما از بدن خارج شده و از طریق همودیالیزور فیلتر می شود. سپس خون تصفیه شده با کمک دستگاه دیالیز به بدن بازگردانده می شود.
درمان های همودیالیز تقریبا طول می کشد ۴ ساعت هر کدام تا ۳ بار در هفته. همچنین ممکن است درمان همودیالیز را در جلسات کوتاهتر و مکرر انجام دهید.
در ابتدا، اکثر درمان های همودیالیز در بیمارستان، مطب پزشک یا مرکز دیالیز انجام می شود. طول درمان به اندازه بدن، میزان مواد زائد در بدن و سلامت فعلی شما بستگی دارد.
بعد از همودیالیز
پس از اینکه برای مدت طولانی تحت همودیالیز بودید، ممکن است آماده باشید تا خود را در خانه درمان دیالیز کنید. این گزینه برای افرادی که نیاز به درمان طولانی مدت دارند رایج است.
دیالیز صفاقی چیست؟
دیالیز صفاقی از یک کاتتر دیالیز صفاقی (PD) در شکم شما برای فیلتر کردن خون شما استفاده می کند. کاتتر خون را از طریق صفاق، غشایی در شکم شما فیلتر می کند.
قبل از دیالیز صفاقی
یک پزشک برای کاشت کاتتر جراحی انجام می دهد. این معمولا در مورد اتفاق می افتد ۳ هفته از پیش.
شما معمولاً چند هفته قبل از دیالیز از یک پرستار دیالیز آموزش می بینید تا مراقبت از محل کاتتر و انجام تعویض را بیاموزید.
در حین دیالیز صفاقی
در طول درمان، مایع خاصی به نام دیالیز به داخل صفاق جریان می یابد. دیالیز مواد زائد را جذب می کند. هنگامی که دیالیز مواد زائد را از جریان خون خارج می کند، از شکم شما تخلیه می شود.
این فرآیند می تواند طول بکشد چند ساعت و نیاز به تکرار دارد ۳ تا ۵ بار روزانه. اما این تبادل مایعات می تواند هنگام خواب یا بیداری و حتی در حین فعالیت های روزانه اتفاق بیفتد.
انواع دیالیز صفاقی عبارتند از:
- دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (CAPD): شکم شما چندین بار در روز پر و تخلیه می شود. این روش نیازی به ماشین ندارد و باید در حالت بیداری انجام شود.
- دیالیز صفاقی با دوچرخه مداوم (CCPD): CCPD از دستگاهی برای چرخاندن مایع به داخل و خارج شکم استفاده می کند. معمولاً در شب هنگام خواب انجام می شود.
- دیالیز صفاقی متناوب (IPD): این درمان معمولا در بیمارستان انجام می شود، اگرچه می توانید آن را در خانه انجام دهید. این دستگاه از همان دستگاه CCPD استفاده می کند، اما این فرآیند بیشتر طول می کشد.
بعد از دیالیز صفاقی
پس از درمان، باید از محل خروج، کاتتر و سایر لوازم خود مراقبت کنید تا از عفونت جلوگیری کنید.
CRRT (درمان جایگزینی مداوم کلیه) چیست؟
CRRT عمدتاً در بخش مراقبت های ویژه برای افراد مبتلا به نارسایی حاد کلیه استفاده می شود. به آن هموفیلتراسیون نیز می گویند.
یک دستگاه خون را از طریق لوله عبور می دهد. سپس یک فیلتر مواد زائد و آب را حذف می کند. دستگاهی خون را همراه با مایع جایگزین به بدن باز می گرداند. این روش ۲۴ ساعت یا بیشتر در یک زمان انجام می شود.
هر سه شکل دیالیز می توانند خطرات خاصی را به همراه داشته باشند.
خطرات مرتبط با همودیالیز
خطرات همودیالیز عبارتند از:
- فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
- کم خونی
- گرفتگی عضلات
- مشکل در خوابیدن
- خارش
- سطح بالای پتاسیم خون (هیپرکالمی)
- پریکاردیت، التهاب غشای اطراف قلب
- سپسیس
- باکتریمی یا عفونت جریان خون
- ضربان قلب نامنظم
- ایست قلبی ناگهانی
خطرات مرتبط با دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی ممکن است خطر عفونت های داخل یا اطراف محل کاتتر مانند پریتونیت را افزایش دهد.
سایر خطرات عبارتند از:
- ضعیف شدن عضلات شکم
- قند خون بالا به دلیل دکستروز موجود در دیالیز
- افزایش وزن از دکستروز و مایعات اضافی
- حالت تهوع یا استفراغ
- فتق
- تب
- دل درد
خطرات مرتبط با CRRT
خطرات مرتبط با CRRT عبارتند از:
- عفونت
- هیپوترمی
- فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
- اختلالات الکترولیتی
- خون ریزی
- تاخیر در بهبودی کلیه
- ضعیف شدن استخوان ها
- آنافیلاکسی
افرادی که تحت دیالیز طولانی مدت قرار می گیرند نیز در معرض خطر ابتلا به سایر شرایط پزشکی از جمله آمیلوئیدوز هستند.
برخی از افراد پس از دریافت تشخیص نارسایی طولانی مدت کلیه، دچار افسردگی یا اضطراب می شوند. اگر افکار مرتبط با افسردگی دارید، با یکی از اعضای تیم مراقبت خود یا یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. اتحاد ملی برای بیماری های روانی همچنین منابعی برای مقابله با افسردگی و شرایط مزمن دارد.
اگر تصمیم به ادامه دیالیز ندارید، سایر گزینه های درمانی ممکن است به مدیریت علائم شما کمک کنند.
یکی از گزینه ها مدیریت کم خونی است. هنگامی که کلیه ها به درستی کار می کنند، هورمون اریتروپویتین (EPO) به طور طبیعی تولید می شود. برای کمک به کلیه نارسا، می توانید هر هفته یک تزریق EPO انجام دهید.
حفظ فشار خون سالم می تواند به کند شدن زوال کلیه شما کمک کند. برای جلوگیری از کم آبی مایعات بنوشید. قبل از استفاده از داروهای ضد التهابی، از جمله ایبوپروفن (ادویل) و دیکلوفناک (سولاراز، ولتارن) با پزشک مشورت کنید.
پیوند کلیه ممکن است یک گزینه باشد. با یک پزشک صحبت کنید تا ببینید آیا پیوند برای شما مناسب است یا خیر. ممکن است کاندیدای مناسبی برای پیوند کلیه نباشید اگر:
- دود
- به شدت از الکل استفاده کنید
- چاقی داشته باشند
- یک وضعیت سلامت روان درمان نشده دارند
یک متخصص پزشکی ممکن است دستورالعمل های خاصی را ارائه دهد. ممکن است لازم باشد برای مدت معینی قبل از درمان ناشتا باشید.
ممکن است بخواهید در طول درمان لباس راحت بپوشید.
می توانید همودیالیز و دیالیز صفاقی را در خانه انجام دهید. دیالیز صفاقی را می توان به تنهایی انجام داد، در حالی که همودیالیز اغلب نیاز دارد یک شریک. این می تواند یک دوست، یکی از اعضای خانواده یا پرستار دیالیز باشد.
با هر دو نوع، از قبل آموزش کاملی از یک متخصص پزشکی دریافت خواهید کرد.
دیالیز می تواند به طور موقت عملکردی مشابه کلیه ها داشته باشد تا زمانی که کلیه های شما خود را ترمیم کنند و دوباره به تنهایی شروع به کار کنند.
اما اگر بیماری مزمن کلیوی دارید، معمولاً به طور دائم یا تا زمانی که پیوند کلیه به یک گزینه تبدیل شود، دیالیز میشوید.
در هنگام همودیالیز، باید مصرف پتاسیم، فسفر و سدیم خود را محدود کنید. ممکن است لازم باشد میزان مصرف مایعات را یادداشت کنید. وجود مایعات بیش از حد در بدن می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
یک نفرولوژیست (پزشک کلیه) معمولاً یک متخصص تغذیه در تیم دارد تا به راهنمایی در انتخاب رژیم غذایی کمک کند.
هماهنگی با دیالیز احتمال نیاز به پیوند کلیه را کاهش می دهد.
توقف دیالیز
اگر در نظر دارید دیالیز را متوقف کنید، هر گونه نگرانی را با پزشک در میان بگذارید.
در حالی که این حق شماست که هر گونه درمان را در هر زمان متوقف کنید، ممکن است به شما پیشنهاد کنند قبل از پایان دادن به این درمان نجات بخش با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. اگر وضعیت نارسایی کلیه اصلاح نشده باشد، قطع دیالیز در نهایت منجر به مرگ می شود.
دیالیز یک درمان نجات بخش است که می تواند جایگزین کار کلیه های غیرفعال شود. این ممکن است به دلیل نارسایی حاد کلیه، بیماری مزمن کلیه یا سایر مشکلات کلیوی باشد. این کار با فیلتر کردن خون شما کمک می کند تا تعادل مایعات و الکترولیت ها را بازیابی کنید.
همچنین خطرات و عوارضی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود و همچنین مشکلاتی در دسترسی به درمان وجود دارد. با پزشک در مورد مزایا و معایب دیالیز صحبت کنید و از آنها بپرسید که کدام نوع ممکن است برای شرایط شما بهترین باشد.