روش‌های درمان استفراغ و تهوع در خانه

راهکارهای خانگی متعددی وجود دارد که می‌تواند به کاهش تهوع و پیشگیری از کم‌آبی بدن پس از استفراغ کمک کند. این روش‌ها معمولاً شامل نوشیدن مایعات شفاف و مصرف غذاهای ساده و کم‌تحریک هستند که به بازیابی تعادل بدن و جلوگیری از وخامت وضعیت کمک می‌کنند.

راهکارهای خانگی و نکات کاربردی

اکثر موارد استفراغ به دلیل عفونت‌های ویروسی بوده و معمولاً پس از مداخله پزشکی برطرف می‌شوند، اما فرد می‌تواند اقداماتی برای کاهش احساس تهوع و ناراحتی معده که معمولاً همراه با استفراغ است انجام دهد. این اقدامات شامل استراحت کافی، دریافت هوای تازه، سرگرم شدن به فعالیت‌هایی مانند گوش دادن به موسیقی، خوردن مقدار کمی از غذا یا مایعات سبک پس از پایان استفراغ، پوشیدن لباس‌های گشاد و استفاده از داروهای بدون نسخه مانند بیزموت ساب‌سالیسیلات می‌شوند که به کاهش التهاب معده کمک می‌کنند و احساس تهوع را تسکین می‌دهند.

نوشیدن مایعات پس از استفراغ

پس از پایان دوره استفراغ، فرد می‌تواند به آرامی و با نوشیدن مقادیر کم مایعات شفاف شروع کند تا بدن دوباره هیدراته شود و رطوبت از دست رفته جایگزین شود. نوشیدن یخ‌نبات‌های یخی یا تکه‌های یخ، مایعاتی مانند آب، عصاره رقیق شده میوه، آب گوشت، چای زنجبیل، نوشابه زنجبیلی و نوشیدنی‌های ورزشی همگی می‌توانند به آرامش معده کمک کنند و جذب آب را بهبود دهند.

رژیم غذایی مناسب در زمان تهوع

مصرف غذاهای سرد مانند بستنی یخی یا نوشیدنی‌های سرد و همچنین غذاهای ساده و بدون ادویه مانند نان تست، برنج و پاستای ساده می‌تواند به کاهش تحریک معده کمک کند. همچنین خوردن وعده‌های کوچک و متعدد در طول روز، مزیت‌های زیادی دارد زیرا فشار کمتری به معده وارد می‌کند و هضم را آسان‌تر می‌سازد. خوردن غذاهای ترش مانند آبنبات‌های ترش، خیارشور، لیمو یا لیموترش ممکن است به کاهش تهوع کمک کند، اما مصرف غذاهای سرخ‌کرده، تند یا چرب باید کاملاً اجتناب شود زیرا این مواد می‌توانند وضعیت معده را تشدید کنند.

تکنیک‌های آرامش‌بخش

روش‌های آرام‌سازی می‌توانند با ایجاد احساس راحتی و منحرف کردن ذهن از حس تهوع، به کاهش استفراغ و ناراحتی معده کمک کنند. این تکنیک‌ها شامل تنفس عمیق، تصویرسازی هدایت‌شده، مدیتیشن، هیپنوتیزم و گوش دادن به موسیقی هستند که همگی باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شوند و در نتیجه علائم ناخوشایند را کاهش می‌دهند.

آروماتراپی (رایحه درمانی)

اگرچه تحقیقات نشان می‌دهند که روغن‌های اسانسی می‌توانند فوایدی برای سلامت داشته باشند، اما باید توجه داشت که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نظارت یا تضمینی بر خلوص یا کیفیت این روغن‌ها ندارد. بنابراین، قبل از استفاده از روغن‌های اسانسی، بهتر است فرد با متخصص بهداشت و درمان مشورت کند و کیفیت برند مورد نظر را بررسی نماید. همچنین انجام تست حساسیت پوستی قبل از استفاده از روغن‌های جدید بسیار اهمیت دارد تا از بروز تحریک یا حساسیت جلوگیری شود.

استفاده از روغن نعناع فلفلی

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ نشان داد که روغن نعناع فلفلی باعث کاهش دفعات و شدت تهوع در افراد تحت شیمی‌درمانی می‌شود و همچنین تعداد دفعات استفراغ و حالت تهوع را کم می‌کند. اگرچه هنوز پژوهش دقیقی در مورد میزان غلظت یا دفعات استفاده وجود ندارد، فرد می‌تواند روغن نعناع فلفلی را استنشاق کند، روی پوست خود بمالد یا مقداری از آن را روی پارچه سرد گذاشته و روی سر قرار دهد. مهم است که روغن اسانسی پیش از استفاده روی پوست با یک روغن حامل مانند روغن جوجوبا یا نارگیل رقیق شود تا از تحریک پوست جلوگیری شود.

راهکارهای خانگی برای کودکان

در ۱۲ تا ۲۴ ساعت اول استفراغ کودکان، والدین یا مراقبان بهتر است بسته به شدت و دفعات استفراغ، از دادن غذای جامد خودداری کنند و به جای آن مایعات حاوی الکترولیت به مقدار کم و تدریجی به کودک بدهند. این روش به پیشگیری از کم‌آبی بدن کمک می‌کند و احتمال ایجاد استفراغ مجدد را نسبت به غذاهای جامد کاهش می‌دهد.

نکات مفید برای کمک به کودکان در هنگام استفراغ

اگر کودک تمایلی به نوشیدن مایعات نداشت، والدین می‌توانند موارد زیر را امتحان کنند:

• درست کردن بستنی‌های یخی یا قالب‌های یخ از محلول‌های خوراکی بازآبرسان یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت
• دادن ژلاتین به عنوان جایگزین مایعات
• رقیق کردن آب میوه با آب ساده برای کاهش تحریک معده

پس از گذشت ۱۲ تا ۲۴ ساعت، دادن غذاهای ساده و ملایم مانند کراکرها، نان تست، سوپ‌های بی‌مزه، موز و پوره سیب‌زمینی توصیه می‌شود که به آرامی سیستم گوارش کودک را تغذیه می‌کنند و به بازگشت به رژیم غذایی عادی کمک می‌کنند.

نکات مربوط به استفراغ ناشی از مصرف الکل

الکل باعث کم‌آبی بدن می‌شود که یکی از علل مهم بروز علائم خماری است. همچنین الکل می‌تواند باعث تحریک مخاط معده شده و اسید معده را افزایش دهد و روند هضم را کند کند. این عوامل ممکن است موجب التهاب معده و در نتیجه تهوع و استفراغ شوند که فرد را بسیار ناخوشایند می‌کند.

راهکارهای کاهش علائم استفراغ مرتبط با الکل

فردی که دچار استفراغ ناشی از الکل شده می‌تواند با رعایت توصیه‌های ذکر شده در بخش‌های قبل، علائم خود را کاهش دهد. علاوه بر این، مصرف سوپ بویون به دلیل ملایمت آن بر معده و تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید است. خوردن غذاهای شیرین می‌تواند به کاهش لرزش بدن کمک کند و استفاده از آنتی‌اسیدها به کاهش سوزش معده یاری می‌رساند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت ادامه‌دار بودن استفراغ بیش از دو روز، عدم بهبود با درمان‌های خانگی، وجود علائم شدید کم‌آبی مانند تشنگی زیاد، ادرار تیره، مقدار بسیار کم ادرار و سرگیجه، یا شک به بارداری باید به پزشک مراجعه کرد. همچنین زنان باردار که دچار استفراغ شدید هستند، ممکن است به بیماری پره‌اکلامپسی یا هیپرِمسیس گراویداروم مبتلا باشند که نیازمند پیگیری تخصصی است.

موارد اضطراری و مراجعه پزشکی در کودکان

اگر کودکی پس از ضربه به سر دچار استفراغ شود، یا استفراغ حاوی خون یا مایعی شبیه به قهوه‌تفاله باشد که معمولاً نشانه خونریزی قدیمی یا خشک شده است، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. والدین در صورت نگرانی از علائم کودک باید حتماً پیگیری پزشکی کنند؛ پزشک ممکن است تزریق مایعات و داروهای ضد تهوع تجویز نماید.

خلاصه

بیشتر موارد استفراغ بدون نیاز به مداخله پزشکی برطرف می‌شوند، اما فرد می‌تواند با اقدامات ساده‌ای مانند استراحت کافی و نوشیدن مایعات به پیشگیری از کم‌آبی کمک کند. پس از بهبود نسبی، خوردن غذاهای ساده و ملایم مانند پاستا یا نان تست مناسب است و تکنیک‌هایی مانند آرامش‌سازی و آروماتراپی می‌توانند در کاهش تهوع مؤثر باشند. در صورت تداوم استفراغ بیش از چند روز، مراجعه به پزشک ضروری است تا از بروز عوارض جلوگیری شود و درمان تخصصی انجام گیرد.

منبع