مواد غذایی مناسب و نامناسب برای افرادی که دچار بیماری رفلاکس معده (GERD) هستند
آنچه روی بشقاب شماست، مانند مرغ کم‌چرب در مقابل گوشت گاو پرچرب، می‌تواند تعیین کند بعد از غذا دچار رفلاکس اسیدی شوید یا نه.
اگر تا به حال رفلاکس اسیدی را تجربه کرده باشید، می‌دانید چقدر ناراحت‌کننده است. هیچ چیز خوشایند نیست وقتی اسید معده از معده به سمت بالا حرکت می‌کند و مسیر اشتباه را در مری می‌سوزاند. این احساس سوزش و دردناک معمولاً با نام سوزش سر دل شناخته می‌شود.
خبر خوب این است که رفلاکس اسید مزمن یا بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) اغلب می‌تواند با انتخاب‌های غذایی مناسب کنترل شود، همان‌طور که بت چروونی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، اشاره می‌کند.
اگرچه رژیم غذایی مشخص و استانداردی برای GERD وجود ندارد، اما هیچ شکی نیست که برخی مواد غذایی محرک این بیماری هستند. در ادامه، مواد غذایی که احتمالاً باعث تشدید علائم سوزش معده می‌شوند و آن‌هایی که می‌توانند به سلامت دستگاه گوارش شما کمک کنند، معرفی شده‌اند.
مواد غذایی محرک GERD
سیستم گوارشی ما به گونه‌ای طراحی شده که مانع از بازگشت محتویات معده به سمت مری شود. این کار توسط دریچه‌ای به نام اسفنکتر تحتانی مری انجام می‌شود که در محل اتصال مری و معده قرار دارد و مانع از بالا آمدن اسید و مواد معده می‌شود.
اگر این دریچه شل شود، اسید و سایر مواد گوارشی می‌توانند وارد مری شوند و علائمی مانند سوزش سر دل، حالت تهوع و طعم ترش یا تلخ در دهان را به وجود بیاورند.
اگر دچار GERD هستید، بهتر است از مصرف مواد غذایی زیر خودداری کنید:
مواد غذایی پرچرب
مواد غذایی چرب بسیار سخت‌تر هضم می‌شوند. زمانی که این مواد غذایی در معده باقی می‌مانند و با اسید معده ترکیب می‌شوند، تمایل دارند دریچه‌ی بین مری و معده را شل کنند و زمینه را برای سوزش سر دل فراهم نمایند.
چربی‌ها باعث کند شدن تخلیه معده می‌شوند؛ یعنی غذا مدت طولانی‌تری در معده می‌ماند و این باعث می‌شود فشار بیشتری به دریچه اسفنکتر وارد شود و در نتیجه اسید معده راحت‌تر به سمت بالا بازگردد.
غذاهای پرچربی که می‌توانند در بروز GERD موثر باشند شامل موارد زیر هستند:
- گوشت گاو پرچرب و دارای رگه‌های چربی (ماربلینگ بالا)، بیکن و گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس‌ها
- غذاهای سرخ شده
- چیپس سیب‌زمینی و تنقلات مشابه
بت چروونی این موضوع را این‌گونه توضیح می‌دهد: «وقتی بال‌های مرغ یا سیب‌زمینی سرخ‌شده یا برگر چرب می‌خورید، غذا در معده شما به طور مداوم با اسید ترکیب شده و حرکت می‌کند. در نهایت دریچه معده شل می‌شود و اسید و مواد به سمت مری بازمی‌گردند.»
مواد غذایی اسیدی
یادتان هست در درس علوم درباره مقیاس pH صحبت کردیم؟ این مقیاس میزان اسیدی یا بازی بودن یک ماده را نشان می‌دهد؛ هرچه عدد pH کمتر باشد، آن ماده اسیدی‌تر است.
مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که pH پایین‌تری دارند (یعنی اسیدی‌ترند) می‌تواند باعث تحریک مری شود و عملکرد دریچه معده را مختل کند — دو عامل مهمی که باعث تشدید علائم GERD می‌شوند.
غذاهای اسیدی همچنین می‌توانند تولید اسید معده را افزایش دهند که این موضوع باعث تشدید بیماری می‌شود.
مواد غذایی اسیدی که باید در صورت ابتلا به GERD محدود شوند عبارتند از:
- مرکبات مانند پرتقال، گریپ‌فروت، لیمو و لیموترش (و محصولات مرتبط مانند آبمیوه‌های مرکبات)
- گوجه‌فرنگی و محصولات مبتنی بر گوجه‌فرنگی مثل سس‌ها و سالسا
- پیاز
- سیر
- قهوه (به دلیل اسیدی بودن و همچنین کافئین موجود در آن)
مواد غذایی تند
کپسایسین، ماده‌ای طبیعی که طعم تند را در غذاهای تند ایجاد می‌کند، فرآیند هضم را در معده کند می‌کند و این موضوع فشار بیشتری بر دریچه معده وارد می‌کند. همچنین غذاهای تند می‌توانند باعث تحریک مری شده و سوزش سر دل را افزایش دهند.
علاوه بر این، بسیاری از غذاهای تند حاوی مواد اسیدی مانند گوجه‌فرنگی و پیاز هستند که می‌توانند مشکل را تشدید کنند.
سایر مواد غذایی محرک رفلاکس اسید
موارد دیگری که ممکن است باعث تشدید GERD شوند، عبارت‌اند از:
- شکلات به دلیل محتوای بالای چربی و وجود ترکیبی به نام متیل‌کسانتین که مشابه کافئین است و می‌تواند دریچه مری را شل کند
- شیرینی‌ها و تنقلات چرب
- نعناع که می‌تواند تولید اسید معده را افزایش دهد
- محصولات لبنی پرچرب که هضم آنها سخت‌تر است
- نوشیدنی‌های گازدار به دلیل اسیدی بودن و گاز دی‌اکسید کربن که در آنها وجود دارد
- الکل که علاوه بر افزایش تولید اسید معده، باعث شل شدن دریچه معده می‌شود و رفلاکس را تشدید می‌کند
مواد غذایی که می‌توانند GERD را کاهش دهند
چروونی پیشنهاد می‌کند برای جلوگیری از تشدید سوزش سر دل، وعده‌های غذایی را بر اساس گزینه‌های زیر تنظیم کنید:
- گوشت‌های کم‌چرب: مرغ، ماهی و گوشت گاو و خوک کم‌چرب کمتر باعث رفلاکس اسیدی می‌شوند. همچنین روش‌های پخت کم‌چرب مانند گریل کردن، کباب کردن یا پخت در فر بهتر از سرخ کردن هستند.
- سبزیجات: فیبر موجود در سبزیجات می‌تواند تولید اسید معده را کنترل کند و به هضم بهتر غذا کمک کند. فیبر به حرکت منظم دستگاه گوارش کمک می‌کند که برای افرادی که مرتب سوزش سر دل دارند، بسیار مفید است.
- میوه‌های غیرمرکبات: میوه‌های کم‌اسیدی مانند موز، انواع توت‌ها و طالبی می‌توانند اسید معده را خنثی کنند و از بازگشت آن به مری جلوگیری نمایند. این میوه‌ها معمولاً فیبر بالایی نیز دارند که سلامت دستگاه گوارش را ارتقاء می‌دهد.
- غلات کامل: مصرف غلات کامل مانند جو دوسر، برنج قهوه‌ای و نان‌های سبوس‌دار که فیبر زیادی دارند، برای سلامت روده بسیار مفید است و می‌تواند به کاهش علائم GERD کمک کند.
- حبوبات و عدس: این مواد غذایی سرشار از فیبر هستند و خاصیت قلیایی دارند (یعنی برخلاف اسیدها عمل می‌کنند) که می‌تواند به کاهش اسید معده کمک کند.
- سفیده تخم‌مرغ: استفاده از سفیده تخم‌مرغ به جای تخم‌مرغ کامل (که حاوی زرده پرچرب است) می‌تواند احتمال بروز رفلاکس اسیدی را کاهش دهد.
- لبنیات کم‌چرب و آسان‌هضم: مزیت دیگر لبنیات این است که می‌توانند دیواره معده را پوشش داده و از تحریک آن توسط اسیدها جلوگیری کنند.
عادات غذایی برای کنترل رفلاکس اسیدی
نه تنها نوع غذا، بلکه نحوه خوردن نیز در بروز سوزش معده موثر است. نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند بعد از غذا احساس بهتری داشته باشید:
- مصرف وعده‌های غذایی کوچک‌تر: هرچه مقدار غذا در معده بیشتر باشد، احتمال بروز رفلاکس اسیدی بیشتر است. وقتی حجم غذا کمتر باشد، معده فشار کمتری دارد و احتمال برگشت اسید کاهش می‌یابد.
- خوابیدن بلافاصله پس از غذا خوردن ممنوع: نیروی جاذبه به بسته ماندن دریچه مری کمک می‌کند. بنابراین بهتر است بعد از غذا نشسته، ایستاده یا کمی راه بروید تا غذا به سمت بالا بازنگردد.
- چروونی همچنین توصیه می‌کند دفترچه‌ای برای ثبت غذاهایی که باعث شروع رفلاکس اسیدی می‌شوند داشته باشید. چون محرک رفلاکس برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد.
خلاصه
مشخص کردن ارتباط بین سوزش سر دل و غذاهای مصرف شده می‌تواند به شما کمک کند رژیم غذایی مناسب خود را بیابید. اگر غذایی باعث بروز مشکل شد، باید از آن پرهیز کنید تا علائم GERD کنترل شوند و کیفیت زندگی‌تان بهبود یابد.