نکات برجسته

رژیم کتوژنیک پتانسیل کاهش سریع و کوتاه‌مدت وزن بدن، سطح تری‌گلیسیرید، HbA1c و فشار خون را دارد.
رژیم کتوژنیک با کاهش شدید کربوهیدرات‌ها و جایگزینی آن‌ها با چربی‌ها، می‌تواند در کوتاه‌مدت به کاهش وزن و بهبود برخی نشانگرهای متابولیکی مانند تری‌گلیسیرید، HbA1c (شاخص کنترل قند خون در دیابت) و فشار خون کمک کند. این اثرات معمولاً به دلیل تغییرات متابولیکی ناشی از کتوز (حالتی که بدن به جای گلوکز از کتون‌ها به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند) رخ می‌دهند.
اثربخشی رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن و تغییرات متابولیکی در مشاهدات بلندمدت قابل‌توجه نیست.
در مطالعات بلندمدت، رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های متعادل یا سایر الگوهای غذایی، برتری قابل‌توجهی در حفظ کاهش وزن یا بهبود پایدار نشانگرهای متابولیکی نشان نداده است. این موضوع ممکن است به دلیل دشواری رعایت طولانی‌مدت این رژیم یا بازگشت بدن به حالت متابولیکی اولیه باشد.
رژیم کتوژنیک در مقایسه با سایر الگوهای غذایی، برای اثرات بلندمدت بهتر نیست.
مطالعات نشان داده‌اند که رژیم کتوژنیک در مقایسه با الگوهای غذایی دیگر، مانند رژیم مدیترانه‌ای، در پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی یا بهبود نتایج متابولیکی در بلندمدت برتری ندارد و حتی ممکن است به دلیل محدودیت‌های غذایی خاص، معایبی داشته باشد.
الگوی کم‌کربوهیدرات در مقایسه با رژیم بسیار کم‌کربوهیدرات، از نظر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی مفیدتر به نظر می‌رسد.
تحلیل‌ها نشان می‌دهند که رژیم‌های کم‌کربوهیدرات (با کربوهیدرات متوسط) در مقایسه با رژیم‌های بسیار کم‌کربوهیدرات (مانند کتوژنیک) با کاهش خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط هستند. این ممکن است به دلیل تعادل بهتر مواد مغذی و کاهش مصرف چربی‌های اشباع باشد.
نگرانی‌های ایمنی دیگر باید در تحقیقات آینده مورد توجه قرار گیرند.
علاوه بر اثرات متابولیکی، رژیم کتوژنیک ممکن است خطراتی مانند از دست دادن توده بدون چربی، عوارض ناشی از کتوز، یا تداخلات دارویی را به همراه داشته باشد که نیازمند بررسی دقیق‌تر در بیماران قلبی-عروقی است.

چکیده

رژیم کتوژنیک مبتنی بر کاهش شدید مصرف کربوهیدرات و جایگزینی آن با چربی است و به یک الگوی غذایی محبوب برای کاهش وزن تبدیل شده است.
رژیم کتوژنیک با محدود کردن کربوهیدرات‌ها به 5-10 درصد نیاز روزانه و افزایش مصرف چربی، متابولیسم بدن را به سمت استفاده از کتون‌ها سوق می‌دهد. این رژیم به دلیل اثرات سریع در کاهش وزن، به‌ویژه در میان افرادی که به دنبال کاهش وزن سریع هستند، محبوبیت یافته است.

ارتباط بین رژیم کتوژنیک و ریسک قلبی-عروقی موضوعی بحث‌برانگیز است.
با وجود محبوبیت این رژیم، اثرات آن بر سلامت قلب و عروق همچنان مورد مناقشه است، زیرا برخی مطالعات اثرات مثبت کوتاه‌مدت و برخی دیگر محدودیت‌های بلندمدت را گزارش کرده‌اند. این موضوع نیازمند تحلیل دقیق‌تر است.

این مقاله با هدف ارائه شواهد در مورد رژیم کتوژنیک و عوامل خطر قلبی-عروقی و مرگ‌ومیر نگارش شده است.
این مطالعه به بررسی داده‌های موجود در مورد تأثیر رژیم کتوژنیک بر نشانگرهای متابولیکی (مانند وزن، لیپیدها، فشار خون و قند خون) و مرگ‌ومیر قلبی-عروقی پرداخته و سعی دارد تصویر جامعی از وضعیت کنونی ارائه دهد.

رژیم کتوژنیک معیارهای یک رژیم غذایی سالم را برآورده نمی‌کند.
بر اساس توصیه‌های انجمن قلب اروپا، رژیم کتوژنیک به دلیل محدودیت شدید در مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل و افزایش مصرف چربی‌های اشباع، با تعریف یک رژیم غذایی سالم که بر تعادل مواد مغذی تأکید دارد، همخوانی ندارد.

رژیم کتوژنیک و خطر بیماری های قلبی عروقی

این رژیم پتانسیل کاهش سریع و کوتاه‌مدت وزن بدن، سطح تری‌گلیسیرید، HbA1c و فشار خون را دارد.
رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت (چند هفته تا چند ماه) می‌تواند به دلیل کاهش مصرف کربوهیدرات و ورود به حالت کتوز، به کاهش وزن، بهبود سطح تری‌گلیسیرید، کنترل بهتر قند خون (HbA1c) و کاهش فشار خون کمک کند.

اثربخشی آن برای کاهش وزن و تغییرات متابولیکی ذکرشده در مشاهدات بلندمدت قابل‌توجه نیست.
با وجود اثرات اولیه، مطالعات بلندمدت (بیش از یک سال) نشان می‌دهند که رژیم کتوژنیک در حفظ کاهش وزن یا بهبود پایدار نشانگرهای متابولیکی، در مقایسه با رژیم‌های متعادل، برتری قابل‌توجهی ندارد.

از نظر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی، الگوی کم‌کربوهیدرات نسبت به رژیم بسیار کم‌کربوهیدرات (از جمله رژیم کتوژنیک) مفیدتر است.
تحلیل‌های اخیر نشان می‌دهند که رژیم‌های کم‌کربوهیدرات با کربوهیدرات متوسط (حدود 35-40 درصد) در مقایسه با رژیم‌های بسیار کم‌کربوهیدرات، خطر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی را بیشتر کاهش می‌دهند، احتمالاً به دلیل تعادل بهتر در مصرف مواد مغذی.

شواهد مقایسه رژیم کتوژنیک با رژیم مدیترانه‌ای همچنان محدود است.
با وجود برتری شناخته‌شده رژیم مدیترانه‌ای در پیشگیری قلبی-عروقی، تعداد مطالعات مقایسه‌ای مستقیم بین این دو رژیم اندک است و داده‌های موجود برای نتیجه‌گیری قاطع کافی نیستند.

نگرانی‌های ایمنی دیگر در بیماران قلبی-عروقی مانند عوارض ناشی از کتوز، از دست دادن توده بدون چربی، یا تداخلات دارویی احتمالی نیز باید در تحقیقات آینده مورد توجه قرار گیرند.
رژیم کتوژنیک ممکن است خطراتی مانند کتواسیدوز، کاهش توده عضلانی، یا تداخل با داروهای قلبی (مانند داروهای ضد انعقاد یا مهارکننده‌های SGLT-2) را به همراه داشته باشد که نیازمند بررسی دقیق‌تر است.

مقدمه

بیماری‌های قلبی-عروقی به‌عنوان مهم‌ترین علت مرگ‌ومیر در سطح جهانی شناخته شده‌اند.
بر اساس آمار جهانی، بیماری‌های قلبی-عروقی، از جمله سکته قلبی و مغزی، مسئول بخش عمده‌ای از مرگ‌ومیر هستند و بار سنگینی بر سیستم‌های بهداشتی تحمیل می‌کنند.

به همین دلیل، مقابله با عوامل خطر قلبی-عروقی مانند دیس‌لیپیدمی، فشار خون بالا، دیابت و چاقی در اولویت سلامت عمومی برای پیشگیری اولیه از بیماری‌های قلبی-عروقی قرار دارد.
این عوامل خطر، که شامل افزایش کلسترول LDL، تری‌گلیسیرید، فشار خون بالا و قند خون کنترل‌نشده هستند، از طریق مداخلات سبک زندگی قابل پیشگیری یا مدیریت‌اند.

سبک زندگی، به‌ویژه رژیم غذایی، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده وضعیت سلامت متابولیکی است.
رژیم غذایی نه‌تنها بر وزن بدن، بلکه بر سطح لیپیدها، قند خون و فشار خون تأثیر می‌گذارد و نقش کلیدی در پیشگیری از بیماری‌های مزمن ایفا می‌کند.

رژیم مدیترانه‌ای به‌عنوان جهانی‌ترین الگوی غذایی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی شناخته شده است.
رژیم مدیترانه‌ای، که بر مصرف بالای میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و روغن زیتون تأکید دارد، به دلیل اثرات مثبت بر کاهش التهاب، بهبود پروفایل لیپیدی و کاهش خطر بیماری‌های قلبی، به‌عنوان استاندارد طلایی در پیشگیری قلبی-عروقی شناخته می‌شود.

اما همچنان مفاهیم جدیدی در حال بررسی هستند.
با وجود موفقیت رژیم مدیترانه‌ای، الگوهای غذایی جدید مانند رژیم کتوژنیک به دلیل محبوبیت در کاهش وزن، مورد توجه قرار گرفته‌اند و نیازمند ارزیابی علمی دقیق هستند.

رژیم کتوژنیک به یک الگوی غذایی محبوب برای کاهش وزن تبدیل شده است.
این رژیم به دلیل اثرات سریع در کاهش وزن، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی و میان افرادی که به دنبال نتایج فوری هستند، محبوبیت زیادی کسب کرده است.

پایه این رژیم کاهش شدید مصرف کربوهیدرات (به 5-10 درصد از نیاز روزانه رژیم غذایی) و جایگزینی آن با چربی‌های غذایی است.
رژیم کتوژنیک با محدود کردن کربوهیدرات‌ها، بدن را به حالت کتوز می‌برد، جایی که کتون‌ها به‌عنوان منبع اصلی انرژی به جای گلوکز استفاده می‌شوند. این تغییر متابولیکی می‌تواند اثرات سریعی بر وزن و برخی نشانگرهای متابولیکی داشته باشد.

رژیم کتوژنیک در درمان صرع استفاده می‌شود.
این رژیم ابتدا برای کاهش حملات صرع در بیماران مقاوم به درمان دارویی توسعه یافت و اثربخشی آن در این زمینه به‌خوبی ثابت شده است.

بااین‌حال، در مورد اثرات متابولیکی آن در زمینه کاهش وزن بحث‌هایی وجود دارد.
گرچه رژیم کتوژنیک در کاهش وزن مؤثر است، اما اثرات آن بر سلامت متابولیکی، به‌ویژه در بلندمدت، همچنان مورد مناقشه است و نتایج متفاوتی در مطالعات گزارش شده است.

از سوی دیگر، امکان چنین کاهش مصرف کربوهیدرات با محدودیت شدید مصرف محصولات غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات همراه است که می‌تواند منجر به کمبود فیبر، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها شود.
محدودیت شدید کربوهیدرات‌ها معمولاً به معنای کاهش مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات است که برای سلامت قلب و گوارش ضروری‌اند. این کمبود می‌تواند خطر بیماری‌های مزمن را افزایش دهد.

علاوه بر این، مصرف متناسب بیشتر چربی اغلب با افزایش مصرف اسیدهای چرب اشباع و محصولات حیوانی فرآوری‌شده همراه است.
رژیم کتوژنیک به دلیل تأکید بر چربی‌های بالا، ممکن است منجر به افزایش مصرف چربی‌های اشباع (مانند کره و گوشت قرمز) و غذاهای فرآوری‌شده شود که با افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط‌اند.

به همین دلیل، ارتباط بین رژیم کتوژنیک و ریسک قلبی-عروقی موضوعی بحث‌برانگیز است که همچنان به‌طور عمیق بررسی می‌شود.
با وجود مزایای احتمالی کوتاه‌مدت، نگرانی‌هایی در مورد اثرات بلندمدت رژیم کتوژنیک بر سلامت قلب و عروق وجود دارد که نیازمند تحقیقات بیشتر است.

دستورالعمل‌های کنونی انجمن قلب اروپا در مورد پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی در سال 2021 منتشر شده است.
این دستورالعمل‌ها، که بر اساس شواهد علمی به‌روز تدوین شده‌اند، راهنمایی‌های جامعی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی ارائه می‌دهند.

آن‌ها نقش رژیم غذایی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی را ذکر کرده و رژیم مدیترانه‌ای را به‌عنوان مفیدترین رژیم در نتایج بلندمدت پیشنهاد می‌کنند.
رژیم مدیترانه‌ای به دلیل ترکیب متعادل مواد مغذی، کاهش التهاب و بهبود پروفایل لیپیدی، به‌عنوان بهترین انتخاب برای پیشگیری بلندمدت از بیماری‌های قلبی-عروقی توصیه می‌شود.

بااین‌حال، آن‌ها به کاربرد رژیم‌های بسیار کم‌کربوهیدرات به‌عنوان رویکردی ممکن برای کاهش وزن اشاره می‌کنند.
دستورالعمل‌ها اذعان دارند که رژیم‌های بسیار کم‌کربوهیدرات، مانند کتوژنیک، می‌توانند در کوتاه‌مدت به کاهش وزن کمک کنند و به‌عنوان گزینه‌ای برای برخی افراد در نظر گرفته شوند.

بااین‌حال، تأکید می‌کنند که این مدل تنها اثرات کوتاه‌مدت دارد و پس از آن، اثرات این مدل غذایی کاهش می‌یابد.
مطالعات نشان داده‌اند که پس از دوره اولیه کاهش وزن، بسیاری از افراد وزن ازدست‌رفته را بازمی‌یابند، و اثرات متابولیکی مثبت اولیه ممکن است پایدار نباشند.

علاوه بر این، دستورالعمل‌ها تأکید می‌کنند که فواید سلامت بلندمدت توسط کیفیت مواد مغذی، مانند سطوح پایین اسیدهای چرب اشباع و مصرف بالای سبزیجات، میوه‌ها و فیبر غذایی تعیین می‌شود.
یک رژیم غذایی سالم باید شامل مواد مغذی باکیفیت باشد که خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش دهند، مانند فیبر بالا، اسیدهای چرب غیراشباع و آنتی‌اکسیدان‌ها.

رژیم کتوژنیک معمولاً این معیارها را برآورده نمی‌کند، همان‌طور که در بالا ذکر شد.
به دلیل محدودیت شدید کربوهیدرات‌ها و افزایش مصرف چربی‌های اشباع، رژیم کتوژنیک با توصیه‌های تغذیه‌ای برای سلامت قلب همخوانی ندارد.

علاوه بر این، دستورالعمل‌های انجمن قلب اروپا اشاره می‌کنند که رژیم‌های کم‌کربوهیدرات می‌توانند کتوژنیک باشند، بنابراین باید تحت نظارت حرفه‌ای انجام شوند.
رژیم‌های کتوژنیک به دلیل پیچیدگی متابولیکی و خطرات احتمالی، نیازمند نظارت متخصصان تغذیه یا پزشکان هستند تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

مزایای احتمالی رژیم‌های کم‌کربوهیدرات شامل کاهش سطح تری‌گلیسیرید، کاهش نیاز به داروهای دیابت و کاهش اشتها هستند که بر اساس انتشارات کرک‌پاتریک و همکاران از سال 2019 است.
این مزایا، که در مطالعات اولیه گزارش شده‌اند، شامل بهبود پروفایل لیپیدی، کاهش وابستگی به داروهای کاهش قند خون و کنترل بهتر گرسنگی به دلیل اثرات سرکوب‌کننده اشتهای کتون‌ها هستند.

از آن زمان، در طول 4 سال گذشته، دانش در مورد رژیم‌های کتوژنیک بهبود یافته است.
تحقیقات جدیدتر، به‌ویژه متاآنالیزهای منتشرشده پس از 2019، اطلاعات دقیق‌تری در مورد اثرات رژیم کتوژنیک ارائه داده‌اند و محدودیت‌های آن را برجسته کرده‌اند.

این مقاله با هدف ارائه آخرین شواهد در مورد رژیم کتوژنیک و ریسک قلبی-عروقی منتشرشده به‌صورت متاآنالیز پس از 2019 نگارش شده است.
این مطالعه بر تحلیل متاآنالیزهای منتشرشده بین سال‌های 2020 و 2023 تمرکز دارد که به موضوع رژیم کتوژنیک و تأثیر آن بر ریسک قلبی-عروقی، مرگ‌ومیر قلبی، پروفایل لیپیدی، فشار خون، کنترل قند خون و کاهش وزن پرداخته‌اند.

جستجو در پایگاه داده PubMed انجام شد و شامل متاآنالیزهای منتشرشده بین سال‌های 2020 و 2023 بود که به موضوع رژیم کتوژنیک و ریسک قلبی-عروقی، مرگ‌ومیر قلبی، پروفایل لیپیدی، فشار خون، کنترل قند خون و کاهش وزن اشاره داشتند.
این جستجو به‌صورت سیستماتیک انجام شد تا جدیدترین و معتبرترین شواهد علمی جمع‌آوری شوند و تحلیل جامعی از وضعیت کنونی ارائه شود.

وزن بدن

وزن بیش‌ازحد بدن مهم‌ترین عامل سبک زندگی است که منجر به عوارض متابولیکی مانند دیس‌لیپیدمی، دیابت و فشار خون بالا می‌شود.
چاقی، به‌ویژه چاقی مرکزی (تجمع چربی در ناحیه شکم)، خطر بیماری‌های متابولیکی را افزایش می‌دهد و یکی از عوامل اصلی سندرم متابولیک است.

بیشتر بخوانید

چگونه رژیم کتوژنیک را شروع کنیم؟ یک راهنمای ساده برای مبتدیان

تخمین زده می‌شود که 42.8 درصد از بزرگسالان چاق هستند.
بر اساس داده‌های جهانی، چاقی یک مشکل روبه‌رشد است که با افزایش بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی و برخی سرطان‌ها مرتبط است.

چاقی مرکزی همراه با عوارض آن به‌عنوان سندرم متابولیک شناخته می‌شود.
سندرم متابولیک شامل ترکیبی از چاقی شکمی، افزایش فشار خون، دیس‌لیپیدمی و مقاومت به انسولین است که خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

به همین دلیل، مدیریت مناسب وزن بدن در پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی حیاتی است.
کنترل وزن از طریق رژیم غذایی و فعالیت بدنی می‌تواند خطر عوارض متابولیکی را کاهش دهد و سلامت قلب و عروق را بهبود بخشد.

متاآنالیز مقایسه رژیم کتوژنیک با رژیم متعادل در افراد چاق نشان داد که هیچ تفاوت قابل‌توجهی در شاخص توده بدنی (BMI) بین آن‌ها وجود ندارد.
این تحلیل، که شامل مطالعاتی با دوره‌های مشاهده از 3 تا 24 ماه بود، نشان داد که رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های متعادل (مانند رژیم‌های کم‌کالری یا با کربوهیدرات متوسط) تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش BMI ندارد.

مطالعات شامل دوره‌های مشاهده از 3 تا 24 ماه را پوشش می‌دادند.
این بازه زمانی نشان‌دهنده تنوع در طراحی مطالعات است، از مداخلات کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، که تحلیل نتایج را پیچیده‌تر می‌کند.

از سوی دیگر، هنگامی که رژیم کتوژنیک از نظر کاهش وزن مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت، منجر به کاهش وزن قابل‌توجهی شد که به طول فاز کتوژنیک بستگی داشت.
مطالعات نشان دادند که رژیم کتوژنیک در فازهای اولیه (معمولاً تا 12 هفته کتوز) می‌تواند به کاهش وزن قابل‌توجهی منجر شود، به‌ویژه به دلیل کاهش سریع آب بدن و توده چربی.

همچنین منجر به کاهش قابل‌توجهی در توده چربی و توده بدون چربی بدن شد.
رژیم کتوژنیک نه‌تنها توده چربی، بلکه توده بدون چربی (مانند عضلات) را نیز کاهش می‌دهد، که می‌تواند برای سلامت کلی، به‌ویژه در افراد مسن یا بیماران مزمن، نگران‌کننده باشد.

بااین‌حال، این متاآنالیز شامل 12 مطالعه بود که در میان آن‌ها تنها 4 مطالعه از رژیم‌های کم‌کربوهیدرات به‌عنوان مقایسه‌گر استفاده کردند و 9 مطالعه با رژیم‌های دیگر مقایسه نشدند.
عدم وجود گروه کنترل مناسب در بسیاری از این مطالعات، توانایی نتیجه‌گیری در مورد برتری رژیم کتوژنیک نسبت به سایر رژیم‌ها را محدود می‌کند.

علاوه بر این، آن‌ها دوره‌های مخلوطی از 3 تا 104 هفته پیگیری را با حداکثر 12 هفته فاز کتوز پوشش می‌دادند.
تنوع در مدت‌زمان پیگیری و طول فاز کتوز، مقایسه نتایج را دشوار می‌کند و ممکن است اثرات کوتاه‌مدت را بیش‌ازحد برجسته کند.

متاآنالیز دیگری از 18 آزمایش نشان داد که کاهش قابل‌توجهی در وزن بدن، BMI، توده چربی، درصد چربی بدن، بافت چربی احشایی، توده بدون چربی، توده عضلانی و دور کمر در مشاهدات مخلوط (6 تا 96 هفته) رژیم کتوژنیک در مقایسه با گروهی از رژیم‌ها (مانند رژیم‌های کم‌کالری، پر کربوهیدرات یا رژیم‌های معمولی) وجود دارد.
این تحلیل نشان داد که رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های متنوع، می‌تواند به بهبود چندین نشانگر مرتبط با چاقی منجر شود، اما تنوع در رژیم‌های مقایسه‌شده و دوره‌های پیگیری، تفسیر نتایج را پیچیده می‌کند.

این تحلیل هیچ مقایسه‌ای با الگوی مدیترانه‌ای شامل نشد.
عدم مقایسه مستقیم با رژیم مدیترانه‌ای، که به‌عنوان استاندارد طلایی در پیشگیری قلبی-عروقی شناخته می‌شود، یکی از محدودیت‌های کلیدی این مطالعه است.

بیماران دیابتی گروهی با ریسک بالای قلبی-عروقی را تشکیل می‌دهند.
دیابت نوع 2 خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد، زیرا با دیس‌لیپیدمی، فشار خون بالا و التهاب مزمن همراه است.

متاآنالیز 8 مطالعه، منتشرشده در سال 2022، نشان داد که بیماران دیابتی کاهش بیشتری در وزن بدن و دور کمر در رژیم‌های کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های کربوهیدرات متوسط یا کم‌کالری دارند.
این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک در بیماران دیابتی می‌تواند به کاهش وزن و چربی شکمی، که عوامل کلیدی در سندرم متابولیک هستند، کمک کند.

بااین‌حال، هیچ تفاوت قابل‌توجهی در کاهش BMI در این مطالعات وجود نداشت.
گرچه وزن بدن و دور کمر کاهش یافت، اما BMI، که نسبت وزن به قد را اندازه‌گیری می‌کند، تفاوت قابل‌توجهی نشان نداد، احتمالاً به دلیل کاهش همزمان توده بدون چربی.

طول این مداخلات بین 3 ماه تا 2 سال بود.
این بازه زمانی گسترده نشان‌دهنده تنوع در طراحی مطالعات است، از مداخلات کوتاه‌مدت تا بلندمدت، که مقایسه نتایج را دشوار می‌کند.

شایان ذکر است که رژیم کتوژنیک با رژیم مدیترانه‌ای، که استاندارد شناخته‌شده‌ای است، مقایسه نشد.
عدم مقایسه با رژیم مدیترانه‌ای، که اثرات مثبت آن بر دیابت و سلامت قلب به‌خوبی ثابت شده است، یکی از محدودیت‌های این مطالعه است.

متاآنالیز یوان و همکاران نیز تأثیر مثبت رژیم کتوژنیک در بیماران دیابتی بر کاهش وزن بدن را پیشنهاد کرد.
این تحلیل نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند به کاهش وزن در بیماران دیابتی کمک کند، به‌ویژه در فازهای اولیه.

بااین‌حال، مطالعات شامل دوره‌های پیگیری متفاوتی (1 تا 56 هفته) را پوشش می‌دادند، و در اکثر آن‌ها، رژیم کتوژنیک با هیچ کنترلی مقایسه نشد.
عدم وجود گروه کنترل در بسیاری از مطالعات، توانایی نتیجه‌گیری در مورد برتری رژیم کتوژنیک نسبت به استانداردهای توصیه‌شده را محدود می‌کند.

بنابراین این متاآنالیز اطلاعاتی در مورد جایگاه کنونی رژیم کتوژنیک در مقایسه با استانداردهای توصیه‌شده ارائه نمی‌دهد.
بدون مقایسه مستقیم با رژیم‌های توصیه‌شده، مانند رژیم مدیترانه‌ای یا رژیم‌های دیابتی استاندارد، ارزش واقعی رژیم کتوژنیک نامشخص باقی می‌ماند.

از سوی دیگر، در متاآنالیز رفیع‌الله و همکاران، رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های توصیه‌شده برای دیابت، پس از 3 و 6 ماه کاهش وزن بیشتری را به دنبال داشت.
این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت (تا 6 ماه) می‌تواند مؤثرتر از رژیم‌های استاندارد دیابت در کاهش وزن باشد.

بااین‌حال، رژیم کتوژنیک پس از 12 ماه بهتر از رژیم توصیه‌شده نبود.
در پیگیری‌های بلندمدت (12 ماه)، اثرات رژیم کتوژنیک کاهش یافت و برتری نسبت به رژیم‌های استاندارد دیابت از بین رفت.

علاوه بر این، متاآنالیز دوز-پاسخ نشان داد که رابطه خطی بین کاهش وزن بدن و کاهش مصرف کربوهیدرات در پیگیری کوتاه‌مدت (تا 6 ماه) در بیماران دیابتی وجود دارد.
هرچه مصرف کربوهیدرات کمتر باشد، کاهش وزن در کوتاه‌مدت بیشتر است، که احتمالاً به دلیل کتوز و کاهش سریع آب بدن است.

از سوی دیگر، در پیگیری طولانی‌تر (12 ماه)، رابطه‌ای U شکل بین کاهش مصرف کربوهیدرات و کاهش وزن بدن وجود داشت، با بیشترین کاهش در مصرف 35 درصد کربوهیدرات.
این یافته نشان می‌دهد که رژیم‌های با کربوهیدرات متوسط (حدود 35 درصد) ممکن است در بلندمدت برای کاهش وزن مؤثرتر باشند.

علاوه بر این، هیچ رابطه قابل‌توجهی بین مصرف کربوهیدرات و کاهش وزن بدن در پیگیری‌های طولانی‌تر در بیماران دیابتی وجود نداشت.
در پیگیری‌های بیش از 12 ماه، کاهش مصرف کربوهیدرات تأثیر قابل‌توجهی بر وزن بدن نداشت، که نشان‌دهنده محدودیت‌های رژیم کتوژنیک در بلندمدت است.

رویکرد غذایی اغلب بخشی از اصلاحات گسترده‌تر سبک زندگی است که معمولاً شامل معرفی فعالیت بدنی نیز می‌شود.
رژیم غذایی به‌تنهایی کافی نیست و معمولاً با ورزش و تغییرات رفتاری برای دستیابی به نتایج پایدار ترکیب می‌شود.

هنگامی که رژیم کتوژنیک با فعالیت بدنی ترکیب شد، کاهش قابل‌توجهی در دور کمر در مقایسه با کنترل وجود داشت.
ترکیب رژیم کتوژنیک با ورزش می‌تواند به کاهش چربی شکمی، که عامل کلیدی در سندرم متابولیک است، کمک کند.

درحالی‌که هیچ تفاوت قابل‌توجهی در BMI، توده چربی و توده بدون چربی در مشاهدات کوتاه‌مدت (4 تا 24 هفته) وجود نداشت.
گرچه دور کمر کاهش یافت، اما BMI و ترکیب بدن (توده چربی و بدون چربی) تفاوت قابل‌توجهی نشان ندادند، احتمالاً به دلیل مدت‌زمان کوتاه مطالعه.

ترکیب رژیم کتوژنیک با تمرین مقاومتی در مقایسه با رژیم‌های غیرکتوژنیک (رژیم‌های معمولی یا سایر رژیم‌های نامشخص) کاهش قابل‌توجهی در وزن بدن، BMI، درصد توده چربی و توده بدون چربی را نشان داد.
این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک همراه با تمرین مقاومتی می‌تواند به کاهش وزن و تغییر ترکیب بدن منجر شود، اما این اثرات به تمرین مقاومتی وابسته نبودند.

این کاهش با افزودن تمرین مقاومتی پس از 3 تا 12 هفته در مشاهدات مخلوط افراد چاق و ورزشکاران بهبود نیافت.
تمرین مقاومتی نتوانست از کاهش توده بدون چربی جلوگیری کند، که یکی از نگرانی‌های اصلی رژیم کتوژنیک است.

اثرات نسبتاً سریع در کاهش وزن، رژیم کتوژنیک را برای این منظور محبوب کرده است.
کاهش سریع وزن، به‌ویژه در فازهای اولیه، رژیم کتوژنیک را به گزینه‌ای جذاب برای افرادی تبدیل کرده است که به دنبال نتایج فوری هستند.

به همین دلیل، انجمن اندوکرینولوژی ایتالیا رژیم کتوژنیک 12 هفته‌ای را به‌عنوان بخشی از رویکرد برای بیماران چاقی که به دلایل بالینی نیاز به کاهش وزن سریع دارند، توصیه می‌کند.
این توصیه برای بیمارانی است که به دلیل شرایط پزشکی، مانند آماده‌سازی برای جراحی یا مدیریت دیابت، نیاز به کاهش وزن سریع دارند.

بااین‌حال، مکانیسم‌های متعددی به‌عنوان دلایل اثربخشی رژیم کتوژنیک در کاهش وزن پیشنهاد شده‌اند.
این مکانیسم‌ها شامل تغییرات متابولیکی و فیزیولوژیکی هستند که به کاهش وزن کمک می‌کنند.

از جمله مدولاسیون مصرف انرژی در حالت استراحت.
رژیم کتوژنیک ممکن است مصرف انرژی پایه را افزایش دهد، زیرا بدن برای تولید کتون‌ها انرژی بیشتری مصرف می‌کند.

سرکوب اشتها.
کتون‌ها می‌توانند اثر سرکوب‌کننده اشتها داشته باشند، که منجر به کاهش مصرف کالری و در نتیجه کاهش وزن می‌شود.

اما همچنین افزایش دیورز به دلیل کتوز.
کتوز باعث افزایش دفع آب از طریق ادرار می‌شود، که به کاهش سریع وزن (عمدتاً آب بدن) در فازهای اولیه کمک می‌کند.

گلیکوژنولیز.
تجزیه گلیکوژن ذخیره‌شده در کبد و عضلات نیز به کاهش وزن اولیه کمک می‌کند، زیرا گلیکوژن با آب همراه است.

و از دست دادن توده بدون چربی.
متأسفانه، رژیم کتوژنیک می‌تواند منجر به کاهش توده عضلانی شود، که برای سلامت کلی، به‌ویژه در افراد مسن، مضر است.

شواهد برای اثرات مثبت بلندمدت رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن محدود است.
با وجود اثرات اولیه، داده‌های موجود نشان می‌دهند که رژیم کتوژنیک در حفظ کاهش وزن در بلندمدت مؤثر نیست و بسیاری از افراد وزن ازدست‌رفته را بازمی‌یابند.

پروفایل لیپیدی

آترواسکلروز مهم‌ترین علت بیماری‌های قلبی-عروقی است.
آترواسکلروز، که ناشی از تجمع پلاک‌های چربی در دیواره عروق است، عامل اصلی بیماری‌های کرونری قلب و سکته مغزی است.

در میان عوامل دیگر، این بیماری عمدتاً از اختلالات پروفایل لیپیدی، یعنی افزایش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) و سطوح تری‌گلیسیرید و کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) ناشی می‌شود.
پروفایل لیپیدی غیرطبیعی، به‌ویژه افزایش LDL و تری‌گلیسیرید و کاهش HDL، خطر تشکیل پلاک‌های آترواسکلروتیک را افزایش می‌دهد.

رژیم کتوژنیک مبتنی بر مصرف بالای چربی است که برخلاف توصیه‌های رژیم غذایی سالم است.
توصیه‌های تغذیه‌ای، مانند دستورالعمل‌های انجمن قلب اروپا، بر کاهش مصرف چربی‌های اشباع و افزایش چربی‌های غیراشباع تأکید دارند، درحالی‌که رژیم کتوژنیک معمولاً شامل مقادیر بالایی از چربی‌های اشباع است.

بااین‌حال، پروفایل لیپیدی به مصرف کربوهیدرات نیز بستگی دارد که منجر به بحث در مورد تأثیر این الگوی غذایی بر پروفایل لیپیدی می‌شود.
کاهش مصرف کربوهیدرات می‌تواند سطح تری‌گلیسیرید را کاهش دهد، اما افزایش مصرف چربی ممکن است سطح LDL را افزایش دهد، که این موضوع رژیم کتوژنیک را به موضوعی پیچیده تبدیل می‌کند.

در افراد با وزن طبیعی، رژیم کتوژنیک به‌طور قابل‌توجهی کلسترول تام، LDL، آپولیپوپروتئین B و HDL را افزایش داد.
در افراد غیرچاق، رژیم کتوژنیک به دلیل مصرف بالای چربی، به افزایش کلسترول تام، LDL (کلسترول بد) و آپولیپوپروتئین B (پروتئینی مرتبط با LDL) منجر شد، درحالی‌که HDL (کلسترول خوب) نیز افزایش یافت.

درحالی‌که سطوح تری‌گلیسیرید بین رژیم کتوژنیک و رژیم‌های حاوی 45-65 درصد کربوهیدرات تفاوت قابل‌توجهی نداشت.
برخلاف انتظار، رژیم کتوژنیک تأثیر قابل‌توجهی بر سطح تری‌گلیسیرید در افراد با وزن طبیعی نداشت، احتمالاً به دلیل متابولیسم متفاوت در این گروه.

بررسی جامع متاآنالیزها در مورد نتایج متعدد سلامت رژیم کتوژنیک نشان داد که این الگوی غذایی ممکن است منجر به افزایش قابل‌توجهی در سطوح LDL و کلسترول تام در افراد بدون دیابت اما با وزن بیش‌ازحد (اضافه‌وزن یا چاقی) شود.
این بررسی نشان داد که رژیم کتوژنیک در افراد چاق یا دارای اضافه‌وزن می‌تواند به افزایش کلسترول LDL و تام منجر شود، که خطر آترواسکلروز را افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید

آیا روغن ذرت سالم است؟ آنچه علم می گوید

از سوی دیگر، متاآنالیز مقایسه رژیم کتوژنیک با رژیم متعادل در افراد چاق نشان داد که هیچ تفاوت قابل‌توجهی در کلسترول تام، LDL، HDL و سطوح تری‌گلیسیرید بین آن‌ها وجود ندارد.
این مطالعه، که شامل مشاهداتی از 3 تا 24 ماه بود، نشان داد که رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های متعادل تأثیر متفاوتی بر پروفایل لیپیدی ندارد.

مطالعات شامل مشاهدات از 3 تا 24 ماه را پوشش می‌دادند.
این بازه زمانی گسترده نشان‌دهنده تنوع در طراحی مطالعات است، که مقایسه نتایج را دشوار می‌کند.

جالب‌توجه است، در متاآنالیز کاستلانا و همکاران، رژیم کتوژنیک منجر به کاهش قابل‌توجهی در کلسترول تام و سطوح تری‌گلیسیرید بدون تغییرات قابل‌توجه در سطوح HDL و LDL شد.
این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند به بهبود برخی جنبه‌های پروفایل لیپیدی، مانند کاهش تری‌گلیسیرید، کمک کند، اما تأثیر آن بر LDL و HDL محدود است.

علاوه بر این، همان‌طور که قبلاً ذکر شد، آن‌ها دوره‌های مخلوطی از 3 تا 104 هفته پیگیری را با حداکثر 12 هفته فاز کتوز پوشش می‌دادند.
تنوع در مدت‌زمان پیگیری و طول فاز کتوز، مقایسه نتایج را دشوار می‌کند و ممکن است اثرات کوتاه‌مدت را بیش‌ازحد برجسته کند.

این متاآنالیز همچنین نشان داد که پارامترهای عملکرد کبد مانند آلانین آمینوترانسفراز، آسپارتات آمینوترانسفراز و گاما-گلوتامیل ترانسفراز نیز پس از رژیم کتوژنیک به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر بودند.
رژیم کتوژنیک ممکن است به بهبود نشانگرهای عملکرد کبد، که در بیماری‌های کبدی چرب غیرالکلی شایع هستند، کمک کند.

متاآنالیز دوز-پاسخ توسط جایدی و همکاران در پیگیری 6 ماهه رابطه خطی بین کاهش مصرف کربوهیدرات و کاهش سطوح تری‌گلیسیرید را نشان داد.
هرچه مصرف کربوهیدرات کمتر باشد، سطح تری‌گلیسیرید در کوتاه‌مدت بیشتر کاهش می‌یابد، که احتمالاً به دلیل کاهش تولید تری‌گلیسیرید در کبد است.

بااین‌حال، پایین‌ترین مصرف کربوهیدرات ثبت‌شده 15 درصد بود، درحالی‌که رژیم کتوژنیک مبتنی بر کاهش مصرف کربوهیدرات به 10 درصد یا کمتر است.
این یافته نشان می‌دهد که رژیم‌های کتوژنیک بسیار کم‌کربوهیدرات ممکن است تأثیر بیشتری بر تری‌گلیسیرید داشته باشند، اما داده‌های مستقیم برای این سطح محدود است.

این رابطه در پیگیری 12 ماهه نیز تأیید شد، اما در پیگیری‌های طولانی‌تر وجود نداشت.
اثرات مثبت رژیم کتوژنیک بر تری‌گلیسیرید در بلندمدت کاهش می‌یابد، احتمالاً به دلیل سازگاری متابولیکی بدن.

برای LDL و کلسترول تام، رابطه‌ای U شکل با بیشترین کاهش در مصرف 40 درصد کربوهیدرات در پیگیری‌های 6 و 12 ماهه وجود داشت.
این یافته نشان می‌دهد که رژیم‌های با کربوهیدرات متوسط (حدود 40 درصد) ممکن است برای کاهش LDL و کلسترول تام مؤثرتر باشند.

اما در پیگیری‌های طولانی‌تر وجود نداشت.
در پیگیری‌های بیش از 12 ماه، کاهش مصرف کربوهیدرات تأثیر قابل‌توجهی بر LDL یا کلسترول تام نداشت.

تغییرات در HDL در بیماران دیابتی در پیگیری‌های 6، 12 ماهه یا طولانی‌تر قابل‌توجه نبود.
رژیم کتوژنیک تأثیر محدودی بر افزایش HDL در بیماران دیابتی داشت، که ممکن است به دلیل متابولیسم متفاوت در این گروه باشد.

هنگامی که رژیم کتوژنیک با رژیم‌های حاوی 40-60 درصد کربوهیدرات در بیماران دیابتی مقایسه شد، هیچ تفاوت قابل‌توجهی در سطوح کلسترول تام، HDL و LDL پس از 3، 6 و 12 ماه وجود نداشت.
این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های با کربوهیدرات متوسط، تأثیر متفاوتی بر پروفایل لیپیدی ندارد.

سطوح تری‌گلیسیرید پس از رژیم کتوژنیک در مقایسه با مصرف 40-60 درصد کربوهیدرات پس از 3 ماه کاهش یافت.
رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت (3 ماه) می‌تواند به کاهش تری‌گلیسیرید کمک کند، احتمالاً به دلیل کاهش مصرف کربوهیدرات.

اما پس از 6 و 12 ماه تفاوت قابل‌توجهی وجود نداشت.
در پیگیری‌های میان‌مدت و بلندمدت، اثرات رژیم کتوژنیک بر تری‌گلیسیرید کاهش یافت و با رژیم‌های با کربوهیدرات متوسط قابل‌مقایسه بود.

علاوه بر این، متاآنالیز یوان و همکاران تأثیر مثبت رژیم کتوژنیک بر پروفایل لیپیدی در بیماران دیابتی را پیشنهاد کرد.
این تحلیل نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند به بهبود برخی جنبه‌های پروفایل لیپیدی، مانند کاهش تری‌گلیسیرید، در بیماران دیابتی کمک کند.

بااین‌حال، همان‌طور که قبلاً ذکر شد، مطالعات شامل دوره‌های پیگیری متفاوتی (1 تا 56 هفته) را پوشش می‌دادند، و در اکثر آن‌ها، رژیم کتوژنیک با هیچ کنترلی مقایسه نشد.
عدم وجود گروه کنترل مناسب در بسیاری از این مطالعات، توانایی نتیجه‌گیری در مورد برتری رژیم کتوژنیک را محدود می‌کند.

به همین دلیل، این متاآنالیز اطلاعاتی در مورد جایگاه کنونی رژیم کتوژنیک در مقایسه با استانداردهای توصیه‌شده ارائه نمی‌دهد.
بدون مقایسه مستقیم با رژیم‌های توصیه‌شده، ارزش واقعی رژیم کتوژنیک در بهبود پروفایل لیپیدی نامشخص باقی می‌ماند.

از سوی دیگر، هنگامی که رژیم کتوژنیک با رژیم‌های توصیه‌شده برای دیابت مقایسه شد، کاهش بیشتری در تری‌گلیسیرید و افزایش سطح HDL پس از 3، 6 و 12 ماه نشان داد.
رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های استاندارد دیابت، در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به کاهش تری‌گلیسیرید و افزایش HDL کمک کرد.

برای LDL، هیچ تغییر قابل‌توجهی در پیگیری‌های 3 و 6 ماهه نشان نداد.
رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تأثیر قابل‌توجهی بر LDL نداشت، که ممکن است به دلیل متابولیسم متفاوت در بیماران دیابتی باشد.

اما سپس در پیگیری 12 ماهه، افزایش قابل‌توجهی در سطح LDL در گروه رژیم کتوژنیک نشان داد.
در بلندمدت، رژیم کتوژنیک به افزایش LDL منجر شد، که می‌تواند خطر آترواسکلروز را افزایش دهد.

هنگامی که رژیم کتوژنیک با ورزش در افراد دارای اضافه‌وزن/چاقی ترکیب شد، منجر به کاهش قابل‌توجهی در سطوح تری‌گلیسیرید در مقایسه با کنترل در مشاهدات کوتاه‌مدت (4 تا 24 هفته) شد.
ترکیب رژیم کتوژنیک با ورزش می‌تواند به کاهش تری‌گلیسیرید کمک کند، به‌ویژه در کوتاه‌مدت.

بدون تفاوت قابل‌توجهی در کلسترول تام، LDL یا HDL.
گرچه تری‌گلیسیرید کاهش یافت، اما سایر جنبه‌های پروفایل لیپیدی (کلسترول تام، LDL و HDL) تفاوت قابل‌توجهی نشان ندادند.

در بیماران دیابتی با وزن بیش‌ازحد، رژیم کتوژنیک همراه با فعالیت بدنی منجر به افزایش سطح HDL و کاهش سطوح تری‌گلیسیرید شد.
این مطالعه نشان داد که ترکیب رژیم کتوژنیک با ورزش می‌تواند به بهبود پروفایل لیپیدی در بیماران دیابتی کمک کند.

مهم است که توجه داشته باشیم که فعالیت بدنی به‌خودی‌خود نیز می‌تواند بر پروفایل لیپیدی، از جمله سطوح تری‌گلیسیرید و HDL، تأثیر بگذارد.
ورزش به‌طور مستقل می‌تواند تری‌گلیسیرید را کاهش دهد و HDL را افزایش دهد، که ممکن است بخشی از اثرات مشاهده‌شده را توضیح دهد.

بااین‌حال، این مشاهده همچنین هنگامی که رژیم کتوژنیک با رژیم‌های کربوهیدرات متوسط یا کم‌کالری در متاآنالیز ژو و همکاران مقایسه شد، نشان داده شد.
رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های دیگر نیز اثرات مثبتی بر تری‌گلیسیرید و HDL نشان داد، که نشان‌دهنده تأثیر خاص این رژیم است.

کاهش مصرف کربوهیدرات در رژیم‌های کتوژنیک می‌تواند به کاهش سطوح تری‌گلیسیرید منجر شود.
کاهش کربوهیدرات تولید تری‌گلیسیرید در کبد را کاهش می‌دهد، که به بهبود پروفایل لیپیدی کمک می‌کند.

بااین‌حال، افزایش قابل‌توجهی در سطوح LDL نیز گزارش شده است.
افزایش LDL، که با مصرف بالای چربی‌های اشباع در رژیم کتوژنیک مرتبط است، می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد.

علاوه بر این، اثرات مثبت رژیم کتوژنیک بر سطوح تری‌گلیسیرید در مشاهدات طولانی‌تر کاهش می‌یابد.
در پیگیری‌های بلندمدت، اثرات رژیم کتوژنیک بر تری‌گلیسیرید کاهش می‌یابد و با رژیم‌های دیگر قابل‌مقایسه می‌شود.

متابولیسم گلوکز

در مشاهدات کوتاه‌مدت (4 تا 24 هفته) در افراد دارای اضافه‌وزن/چاقی، گلوکز ناشتا پس از مداخله رژیم کتوژنیک همراه با فعالیت بدنی در مقایسه با کنترل به‌طور قابل‌توجهی تغییر نکرد.
این مطالعه، که شامل 4 آزمایش بود، نشان داد که رژیم کتوژنیک همراه با ورزش تأثیر قابل‌توجهی بر سطح گلوکز ناشتا در کوتاه‌مدت ندارد.

این نتایج برای بیماران دیابتی با وزن بیش‌ازحد در متاآنالیز سال 2022 تأیید شد.
این تحلیل نشان داد که رژیم کتوژنیک در بیماران دیابتی تأثیر متفاوتی بر متابولیسم گلوکز نسبت به رژیم‌های دیگر ندارد.

در این متاآنالیز، هیچ تفاوت قابل‌توجهی بین رژیم کتوژنیک و سایر رژیم‌های مورد بررسی (کربوهیدرات متوسط یا کم‌کالری) از نظر سطح گلوکز، انسولین ناشتا یا HOMA-IR وجود نداشت.
HOMA-IR، که شاخص مقاومت به انسولین است، نیز تحت تأثیر رژیم کتوژنیک قرار نگرفت، که نشان‌دهنده تأثیر محدود این رژیم بر حساسیت به انسولین است.

در متاآنالیز دوز-پاسخ توسط جایدی و همکاران، هر 10 درصد کاهش کربوهیدرات به کاهش گلوکز ناشتا در پیگیری تا 6 ماهه منجر شد.
کاهش مصرف کربوهیدرات در کوتاه‌مدت می‌تواند به بهبود کنترل گلوکز کمک کند، احتمالاً به دلیل کاهش بار گلوکز در خون.

اما این رابطه سپس در پیگیری‌های 12 ماهه و طولانی‌تر مشاهده نشد.
در بلندمدت، کاهش مصرف کربوهیدرات تأثیر قابل‌توجهی بر گلوکز ناشتا نداشت، که نشان‌دهنده محدودیت‌های رژیم کتوژنیک در کنترل طولانی‌مدت قند خون است.

برای HbA1c، ژو و همکاران کاهش بیشتری را در طول رژیم کتوژنیک در مقایسه با سایر رژیم‌های ذکرشده مشاهده کردند.
رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های کربوهیدرات متوسط یا کم‌کالری، به کاهش بیشتری در HbA1c، که شاخص کنترل قند خون در طولانی‌مدت است، منجر شد.

متاآنالیز دوز-پاسخ در بیماران دیابتی همچنین رابطه خطی بین کاهش مصرف کربوهیدرات و کاهش HbA1c را نشان داد.
هرچه مصرف کربوهیدرات کمتر باشد، HbA1c در کوتاه‌مدت بیشتر کاهش می‌یابد، که احتمالاً به دلیل کاهش بار گلوکز است.

با حداکثر کاهش در سطح 10 درصد مصرف کربوهیدرات در پیگیری تا 6 ماهه.
رژیم کتوژنیک، که کربوهیدرات را به 10 درصد یا کمتر محدود می‌کند، در کوتاه‌مدت بیشترین کاهش HbA1c را نشان داد.

این رابطه برای پیگیری‌های 12 ماهه و طولانی‌تر نیز تأیید شد.
گرچه اثرات رژیم کتوژنیک بر HbA1c در بلندمدت کاهش یافت، اما همچنان برخی اثرات مثبت مشاهده شد.

بااین‌حال، مطالعات شامل در مشاهدات طولانی‌تر، پایین‌ترین سطح مصرف کربوهیدرات را در 15 درصد بررسی کردند، درحالی‌که کتوز نیازمند کاهش مصرف کربوهیدرات به کمتر از 10 درصد است.
این محدودیت نشان می‌دهد که داده‌های مستقیم برای رژیم کتوژنیک بسیار کم‌کربوهیدرات در بلندمدت محدود است.

مشاهدات مشابهی در متاآنالیز رفیع‌الله و همکاران انجام شد.
این مطالعه نتایج مشابهی در مورد HbA1c گزارش کرد.

در این متاآنالیز، رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های توصیه‌شده برای دیابت، پس از 3 و 6 ماه کاهش بیشتری در HbA1c به دنبال داشت.
رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به بهبود کنترل قند خون کمک کرد.

بااین‌حال، رژیم کتوژنیک پس از 12 ماه بهتر از رژیم توصیه‌شده نبود.
در پیگیری‌های بلندمدت، اثرات رژیم کتوژنیک بر HbA1c کاهش یافت و با رژیم‌های استاندارد دیابت قابل‌مقایسه بود.

متاآنالیز یوان و همکاران تأثیر مثبت رژیم کتوژنیک در بیماران دیابتی بر سطح گلوکز خون ناشتا و HbA1c را پیشنهاد کرد.
این تحلیل نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند به بهبود کنترل قند خون در بیماران دیابتی کمک کند.

بااین‌حال، همان‌طور که در بالا برجسته شد، مطالعات شامل دوره‌های پیگیری مخلوطی (1 تا 56 هفته) را پوشش می‌دادند، و در اکثریت آن‌ها، رژیم کتوژنیک با هیچ کنترلی مقایسه نشد.
عدم وجود گروه کنترل مناسب در بسیاری از این مطالعات، توانایی نتیجه‌گیری در مورد برتری رژیم کتوژنیک را محدود می‌کند.

به‌طور مشابه، در متاآنالیز کاستلانا و همکاران، رژیم کتوژنیک منجر به کاهش قابل‌توجهی در HbA1c شد.
این مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند به بهبود کنترل قند خون در کوتاه‌مدت کمک کند.

تنها متاآنالیز که رژیم کتوژنیک را با 10 رویکرد غذایی دیگر، از جمله رژیم مدیترانه‌ای، مقایسه کرد، نشان داد که رژیم کتوژنیک همراه با رژیم کم‌کربوهیدرات و کم‌چرب به‌طور قابل‌توجهی و مؤثری HbA1c را کاهش داد.
این مطالعه اولین مقایسه مستقیم رژیم کتوژنیک با رژیم مدیترانه‌ای و سایر رژیم‌ها بود و نشان داد که رژیم کتوژنیک در کاهش HbA1c مؤثر است.

بیشتر بخوانید

سیر در رژیم کتوژنیک

درحالی‌که رژیم‌های کربوهیدرات متوسط، شاخص گلیسمی پایین، مدیترانه‌ای، پر پروتئین و کم‌چرب به‌طور قابل‌توجهی و مؤثری گلوکز ناشتا را در مقایسه با رژیم کنترل در بیماران دیابتی کاهش دادند.
رژیم مدیترانه‌ای و سایر رژیم‌های متعادل در کاهش گلوکز ناشتا مؤثرتر بودند، که نشان‌دهنده برتری آن‌ها در کنترل قند خون است.

دوره پیگیری بین 6 تا 60 ماه بود.
این بازه زمانی گسترده نشان‌دهنده تنوع در طراحی مطالعات است، که مقایسه نتایج را دشوار می‌کند.

و رژیم کتوژنیک تنها توسط یک مطالعه نشان داده شد که شامل 49 شرکت‌کننده برای 6 ماه مشاهده در مقایسه با رژیم شاخص گلیسمی پایین بود.
این مطالعه محدود، که تنها یک نمونه کوچک را بررسی کرد، توانایی نتیجه‌گیری در مورد رژیم کتوژنیک را کاهش می‌دهد.

این مطالعه همچنین با نرخ ترک مطالعه بالا (41.7 درصد) مشخص شد.
نرخ ترک مطالعه بالا نشان‌دهنده مشکلات احتمالی در رعایت رژیم کتوژنیک یا محدودیت‌های طراحی مطالعه است.

کاهش مصرف کربوهیدرات در طول رژیم‌های کتوژنیک به نظر می‌رسد منجر به کاهش کوتاه‌مدت سطح HbA1c شود.
رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت به بهبود کنترل قند خون کمک می‌کند، احتمالاً به دلیل کاهش بار گلوکز.

بااین‌حال، این اثر در مشاهدات طولانی‌تر کاهش می‌یابد.
در پیگیری‌های بلندمدت، اثرات رژیم کتوژنیک بر HbA1c کاهش می‌یابد و با رژیم‌های دیگر قابل‌مقایسه می‌شود.

فشار خون

فشار خون بالا یکی دیگر از عوامل خطر قلبی-عروقی است.
فشار خون بالا (هیپرتانسیون) یکی از عوامل اصلی بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیه است و کنترل آن برای پیشگیری قلبی-عروقی ضروری است.

رژیم توصیه‌شده برای درمان و پیشگیری از فشار خون بالا، مدل رویکرد غذایی علیه فشار خون بالا (DASH) است که شبیه به الگوی مدیترانه‌ای است.
رژیم DASH، که بر مصرف بالای میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی کم‌چرب تأکید دارد، به‌طور خاص برای کاهش فشار خون طراحی شده است.

در متاآنالیز کاستلانا و همکاران، رژیم کتوژنیک منجر به کاهش قابل‌توجهی در فشار خون سیستولیک و دیاستولیک با افزایش قابل‌توجهی در سطوح سدیم بدون تغییرات قابل‌توجه در سطوح پتاسیم شد.
رژیم کتوژنیک می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند، اما افزایش سطح سدیم، که ممکن است به دلیل مصرف غذاهای فرآوری‌شده باشد، می‌تواند نگران‌کننده باشد.

بااین‌حال، همان‌طور که قبلاً ذکر شد، در میان 12 مطالعه شامل در این متاآنالیز، تنها 4 مطالعه از مقایسه‌گر (رژیم‌های کم‌کربوهیدرات) استفاده کردند و 9 مطالعه با کنترل مقایسه نشدند.
عدم وجود گروه کنترل مناسب در بسیاری از این مطالعات، توانایی نتیجه‌گیری در مورد برتری رژیم کتوژنیک را محدود می‌کند.

علاوه بر این، مطالعات شامل دوره‌های مخلوطی از 3 تا 104 هفته پیگیری را با حداکثر 12 هفته فاز کتوز پوشش می‌دادند.
تنوع در مدت‌زمان پیگیری و طول فاز کتوز، مقایسه نتایج را دشوار می‌کند و ممکن است اثرات کوتاه‌مدت را بیش‌ازحد برجسته کند.

متاآنالیز دوز-پاسخ توسط جایدی و همکاران در پیگیری 6 ماهه رابطه خطی بین کاهش مصرف کربوهیدرات و کاهش فشار خون سیستولیک در بیماران دیابتی را نشان داد.
کاهش مصرف کربوهیدرات در کوتاه‌مدت می‌تواند به کاهش فشار خون سیستولیک کمک کند، احتمالاً به دلیل کاهش وزن و دیورز.

بااین‌حال، این رابطه در پیگیری 12 ماهه و پیگیری‌های طولانی‌تر وجود نداشت.
در بلندمدت، اثرات رژیم کتوژنیک بر فشار خون کاهش یافت و با رژیم‌های دیگر قابل‌مقایسه بود.

یکی از دلایل احتمالی اثر کوتاه‌مدت رژیم کتوژنیک بر فشار خون می‌تواند افزایش دیورز به دلیل کتوز و کاهش وزن سریع باشد.
کتوز باعث افزایش دفع آب و الکترولیت‌ها می‌شود، که می‌تواند به کاهش فشار خون در کوتاه‌مدت کمک کند.

مرگ‌ومیر بیماری‌های قلبی-عروقی

شواهد جدید زیادی در مورد رژیم کتوژنیک و مرگ‌ومیر قلبی-عروقی در دسترس نیست.
داده‌های موجود در مورد تأثیر رژیم کتوژنیک بر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی محدود است و تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

نتایج متاآنالیز بالا در مقابل پایین منتشرشده در سال 2023 نشان داد که مرگ‌ومیر بیماری‌های قلبی-عروقی به‌صورت خطی با امتیاز رژیم کم‌کربوهیدرات مرتبط نبود، صرف‌نظر از اینکه الگو گیاهی یا حیوانی باشد.
این تحلیل نشان داد که رژیم‌های کم‌کربوهیدرات به‌طور کلی تأثیر خطی بر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی ندارند.

تحلیل دوز-پاسخ بعدی رابطه‌ای U شکل بین امتیاز رژیم کم‌کربوهیدرات و خطر مرگ‌ومیر بیماری‌های قلبی-عروقی را نشان داد.
این یافته نشان می‌دهد که رژیم‌های با کربوهیدرات متوسط (نه بسیار کم) ممکن است برای کاهش مرگ‌ومیر قلبی-عروقی مؤثرتر باشند.

با کمترین مرگ‌ومیر بیماری‌های قلبی-عروقی در سطح امتیاز رژیم کم‌کربوهیدرات در 14-15 امتیاز (در محدوده 0 تا 30 امتیاز موجود).
امتیاز 14-15 نشان‌دهنده رژیم‌های کم‌کربوهیدرات با کربوهیدرات متوسط (حدود 35-40 درصد) است، که با کمترین خطر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی مرتبط است.

این نشان می‌دهد که الگوی کم‌کربوهیدرات در مقایسه با بسیار کم‌کربوهیدرات (از جمله کتوژنیک) از نظر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی مفیدتر به نظر می‌رسد.
رژیم‌های بسیار کم‌کربوهیدرات، مانند کتوژنیک، ممکن است به دلیل افزایش مصرف چربی‌های اشباع و کمبود فیبر، خطر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی را افزایش دهند.

تحلیل دوز-پاسخ زیرگروه‌ها در مورد مدل‌های حیوانی یا گیاهی این روند را در زیرگروه‌های جداگانه تأیید نکرد.
گرچه رژیم‌های کم‌کربوهیدرات به‌طور کلی با کاهش مرگ‌ومیر مرتبط بودند، اما این اثر در رژیم‌های گیاهی یا حیوانی به‌تنهایی تأیید نشد.

رژیم کتوژنیک به نظر نمی‌رسد رویکرد بهینه‌ای از نظر مرگ‌ومیر قلبی-عروقی بر اساس متاآنالیز تازه منتشرشده باشد.
داده‌های موجود نشان می‌دهند که رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های کم‌کربوهیدرات متوسط، برای کاهش مرگ‌ومیر قلبی-عروقی کمتر مؤثر است.

سایر نگرانی‌ها

جدا از ناسازگاری در مورد تأثیر رژیم کتوژنیک بر عوامل خطر قلبی-عروقی انتخاب‌شده، نگرانی‌های دیگری در مورد معرفی رژیم کتوژنیک در بیماران قلبی-عروقی وجود دارد.
رژیم کتوژنیک نه‌تنها اثرات متابولیکی متفاوتی دارد، بلکه خطرات خاصی را نیز به همراه دارد که باید در بیماران قلبی مورد توجه قرار گیرند.

همان‌طور که قبلاً ذکر شد، مصرف بالای چربی معمولاً منجر به افزایش مصرف اسیدهای چرب اشباع، گوشت قرمز و غذاهای فرآوری‌شده می‌شود.
رژیم کتوژنیک به دلیل تأکید بر چربی‌های بالا، اغلب شامل مقادیر زیادی چربی‌های اشباع و غذاهای فرآوری‌شده است، که با افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط‌اند.

درحالی‌که توصیه‌های انجمن قلب اروپا نشان می‌دهند که مصرف اسیدهای چرب اشباع نباید بیش از 10 درصد از کل انرژی روزانه باشد.
این توصیه برای کاهش خطر آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی-عروقی طراحی شده است و رژیم کتوژنیک معمولاً این معیار را برآورده نمی‌کند.

علاوه بر این، همان‌طور که قبلاً ذکر شد، کاهش شدید مصرف کربوهیدرات با محدودیت در مصرف محصولات غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات اجرا می‌شود.
این محدودیت‌ها منجر به کاهش مصرف غذاهای غنی از فیبر، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شوند، که برای سلامت قلب و پیشگیری از بیماری‌های مزمن ضروری‌اند.

این رویکرد با مدل رژیم غذایی سالم که مبتنی بر مصرف بالای میوه (حداقل 200 گرم روزانه)، سبزیجات (حداقل 200 گرم روزانه) و محصولات غلات کامل است، همخوانی ندارد.
رژیم غذایی سالم باید شامل مواد مغذی باشد که سلامت قلب را تقویت کنند، مانند فیبر بالا، آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب غیراشباع.

این می‌تواند همچنین منجر به مصرف ناکافی فیبر غذایی شود که به‌طور معمول 30-45 گرم روزانه توصیه می‌شود.
کمبود فیبر می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی، دیابت و مشکلات گوارشی را افزایش دهد، زیرا فیبر به کاهش کلسترول و کنترل قند خون کمک می‌کند.

مصرف بهتر سبزیجات و فیبر در طول رژیم کتوژنیک می‌تواند با مصرف بالای محصولات برگ‌دار، مانند کاهو، کلم، اسفناج و غیره، به دست آید.
سبزیجات برگ‌دار منابع خوبی از فیبر و مواد مغذی هستند و می‌توانند به بهبود کیفیت رژیم کتوژنیک کمک کنند.

بااین‌حال، آن‌ها همچنین دارای ویتامین K بالایی هستند.
سبزیجات برگ‌دار، مانند اسفناج و کلم، حاوی مقادیر زیادی ویتامین K هستند، که در انعقاد خون نقش دارد.

بسیاری از بیماران قلبی-عروقی از شرایطی رنج می‌برند که نیازمند ضد انعقاد خوراکی هستند، مانند فیبریلاسیون دهلیزی، اپیزودهای ترومبوآمبولیک یا تعویض دریچه.
این بیماران اغلب از داروهای ضد انعقاد برای پیشگیری از تشکیل لخته خون استفاده می‌کنند.

اگر بیمار با ضد انعقادهای نسل قدیم، یعنی آنتاگونیست‌های ویتامین K (وارفارین، آسنوکومارول) درمان شود، افزایش ناگهانی مصرف محصولات برگ‌دار می‌تواند به‌طور بالقوه با درمان دارویی تداخل کند و آن را کمتر مؤثر کند.
ویتامین K می‌تواند اثرات داروهای آنتاگونیست ویتامین K را خنثی کند، که منجر به کاهش اثربخشی درمان ضد انعقاد و افزایش خطر لخته شدن خون می‌شود.

جنبه دارویی دیگر در بیماران قلبی-عروقی، بیماران نارسایی قلبی هستند.
نارسایی قلبی یک بیماری مزمن است که نیازمند مدیریت دقیق دارویی و سبک زندگی است.

طبق دستورالعمل‌های انجمن قلب اروپا، این بیماران باید مهارکننده‌های SGLT-2 را به‌عنوان بخشی از درمان نارسایی قلبی دریافت کنند.
مهارکننده‌های SGLT-2، مانند امپاگلیفلوزین، به بهبود نتایج در بیماران نارسایی قلبی کمک می‌کنند و خطر بستری شدن را کاهش می‌دهند.

درعین‌حال، طبق دستورالعمل‌های عملی منتشرشده توسط وستمن و همکاران، اگر یک بیمار دیابتی قصد شروع رژیم کتوژنیک را داشته باشد، مهارکننده‌های SGLT-2 باید به دلیل خطر کتواسیدوز نورموگلیسمیک متوقف شوند.
رژیم کتوژنیک می‌تواند خطر کتواسیدوز را در بیمارانی که از مهارکننده‌های SGLT-2 استفاده می‌کنند افزایش دهد، که یک عارضه جدی است.

این جنبه همچنین می‌تواند به‌طور بالقوه بر اثربخشی دارودرمانی نارسایی قلبی تأثیر بگذارد.
توقف مهارکننده‌های SGLT-2 ممکن است نتایج درمان نارسایی قلبی را بدتر کند، که یکی از نگرانی‌های کلیدی در بیماران قلبی است.

موضوع تغذیه‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که رژیم‌های کتوژنیک همچنین از دست دادن توده بدون چربی بیشتری را در مقایسه با سایر رژیم‌ها نشان می‌دهند.
رژیم کتوژنیک می‌تواند منجر به کاهش توده عضلانی شود، که برای سلامت کلی، به‌ویژه در بیماران مزمن، مضر است.

این جنبه می‌تواند به‌طور بالقوه وضعیت تغذیه‌ای را تهدید کند، به‌ویژه در بیماران مسن یا بیماران بیماری‌های مزمن که مستعد سوءتغذیه یا سارکوپنی، از جمله بیماران قلبی-عروقی هستند.
از دست دادن توده عضلانی می‌تواند خطر سارکوپنی (کاهش توده و قدرت عضلانی مرتبط با سن) را افزایش دهد، که با نتایج بدتر در بیماران قلبی مرتبط است.

آخرین نگرانی که برای بیماران مسن نیز مهم است، کم‌آبی اولیه به دلیل دیورز بالا ناشی از کتوز است.
کتوز باعث افزایش دفع آب و الکترولیت‌ها می‌شود، که می‌تواند به کم‌آبی منجر شود، به‌ویژه در فازهای اولیه رژیم.

در بیماران مسن، این می‌تواند به هیپوتانسیون ارتواستاتیک منجر شود، که باید مورد توجه قرار گیرد.
کم‌آبی می‌تواند باعث افت فشار خون هنگام ایستادن شود، که خطر افتادن و آسیب را در افراد مسن افزایش می‌دهد.

این نگرانی‌های ایمنی باید در مطالعات آینده متمرکز بر رژیم کتوژنیک مورد توجه قرار گیرند.
تحقیقات آینده باید خطرات مرتبط با رژیم کتوژنیک، از جمله عوارض متابولیکی، تداخلات دارویی و اثرات تغذیه‌ای، را به‌طور دقیق بررسی کنند.

نتیجه‌گیری

به‌طور خلاصه، رژیم کتوژنیک معیارهای رژیم غذایی سالم پیشنهادی توسط انجمن قلب اروپا را برآورده نمی‌کند.
رژیم کتوژنیک به دلیل محدودیت شدید کربوهیدرات‌ها، افزایش مصرف چربی‌های اشباع و کمبود فیبر، با تعریف یک رژیم غذایی سالم که بر تعادل مواد مغذی تأکید دارد، همخوانی ندارد.

اثربخشی آن در کاهش وزن بلندمدت و تغییرات متابولیکی هنوز به‌اندازه کافی ارزیابی نشده است.
گرچه رژیم کتوژنیک در کوتاه‌مدت مؤثر است، اما داده‌های موجود نشان می‌دهند که در بلندمدت برتری قابل‌توجهی نسبت به رژیم‌های متعادل ندارد.

بااین‌حال، شواهد موجود نشان می‌دهند که برای اثرات بلندمدت در مقایسه با استانداردهای غذایی کنونی بهتر نیست.
رژیم کتوژنیک در مقایسه با رژیم‌های توصیه‌شده، مانند مدیترانه‌ای یا DASH، در پیشگیری قلبی-عروقی یا بهبود نتایج متابولیکی در بلندمدت مؤثرتر نیست.

علاوه بر این، نگرانی‌های ایمنی دیگر در مورد بیماران قلبی-عروقی، مانند عوارض جانبی یا تداخلات دارویی احتمالی، نیز باید هنگام انجام تحقیقات آینده در این موضوع مورد توجه قرار گیرند.
رژیم کتوژنیک خطرات خاصی، از جمله کتواسیدوز، از دست دادن توده عضلانی و تداخل با داروهای قلبی، را به همراه دارد که نیازمند بررسی دقیق‌تر است.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0146280624000410