فواید سلامتی سراپپتاز
سراپپتاز که با نام علمی “سرا‌تیوپپتیداز” نیز شناخته می‌شود، نوعی آنزیم طبیعی است که در روده‌های کرم‌های ابریشم تولید می‌شود. این آنزیم به‌عنوان یک مکمل غذایی در بازار عرضه می‌گردد و بیشتر به دلیل خواص ضد التهابی‌اش مورد توجه قرار گرفته است.
با این حال، سراپپتاز ممکن است فواید بالقوه‌ی دیگری نیز داشته باشد؛ از جمله تجزیه لخته‌های خونی، تسکین درد، پیشگیری از عفونت و کاهش مخاط‌های اضافی بدن، که همه‌ی این موارد نشان‌دهنده‌ی نقش گسترده آن در بهبود عملکردهای مختلف بدن هستند.¹
کاهش التهاب
سراپپتاز بیش از هر چیز به‌دلیل اثرات ضد التهابی‌اش شناخته شده است. التهاب به‌طور طبیعی به‌عنوان یک مکانیسم دفاعی بدن در برابر عفونت‌ها و آسیب‌ها رخ می‌دهد، اما وقتی التهاب مزمن و مداوم شود، می‌تواند با بیماری‌های خودایمنی و مشکلات جدی دیگری همراه گردد.²
این آنزیم سال‌هاست که به‌منظور درمان التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، و طبق نتایج یک مطالعه، استفاده از آن در ژاپن از سال ۱۹۵۷ آغاز شده است. امروزه در تخصص‌های متعددی از جمله دندانپزشکی، جراحی و ارتوپدی برای تجویز آن اقدام می‌شود.³
کاربرد در دندانپزشکی
سراپپتاز گاهی در زمینه دندانپزشکی به‌منظور کاهش درد، تورم صورت و قفل‌شدگی فک (لاک‌جاؤ) پس از جراحی‌های دهانی به کار می‌رود. بررسی پنج مطالعه نشان داد که سراپپتاز در بهبود لاک‌جاؤ مؤثرتر از کورتیکواستروئیدها عمل می‌کند، اما در کاهش تورم صورت هر دو درمان اثربخشی مشابهی داشتند.⁴
در یک مطالعه‌ی کوچک‌تر، سراپپتاز با دارونما (ماده‌ای بدون اثر درمانی) در بیمارانی که تحت جراحی برای کشیدن دندان عقل قرار گرفته بودند، مقایسه شد. نتایج نشان دادند که سراپپتاز نسبت به دارونما در کاهش لاک‌جاؤ و تورم عملکرد بهتری دارد.⁵
کاهش لخته‌های خونی
سراپپتاز ممکن است در تجزیه پلاک‌هایی که در رگ‌های خونی تجمع می‌یابند نقش داشته باشد. این آنزیم با هضم بافت‌های مرده و پروتئینی به‌نام فیبرین که بخشی از ساختار لخته‌های خونی را تشکیل می‌دهد، عمل می‌کند.
در نتیجه این عملکرد، سراپپتاز می‌تواند در کاهش خطر سکته مغزی، غلظت بالای خون و فلبیت (التهاب رگ که می‌تواند به تشکیل لخته منجر شود) مفید واقع شود.³
پژوهش‌ها همچنین پیشنهاد کرده‌اند که سراپپتاز ممکن است در کاهش شدت مشکلات انعقاد خون ناشی از بیماری کووید-۱۹ نیز نقش داشته باشد.⁶
تسکین درد
سراپپتاز ممکن است به کاهش درد و تورم ناشی از شرایط مختلف کمک کند.⁷
مطالعات کوچکی در تخصص‌هایی چون دندانپزشکی، ارتوپدی و گوش‌و‌حلق‌وبینی نشان داده‌اند که این آنزیم در کاهش درد و التهاب ناشی از سندرم تونل کارپ، آرتریت، کشیدن دندان و مشکلات مفصلی مؤثر است.⁸
در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد که مصرف سراپپتاز به‌همراه داروی ضد دیابت متفورمین، می‌تواند به کاهش نمره‌های درد در بیماران مبتلا به چاقی و آرتروز زانو کمک کند.⁹
پیشگیری از عفونت
سراپپتاز ممکن است به‌دلیل داشتن خواص ضد بیوفیلم در پیشگیری از عفونت‌ها نقش داشته باشد. بیوفیلم‌ها، تجمعاتی از باکتری‌ها یا میکروارگانیسم‌ها هستند که با ایجاد لایه‌ای محافظتی دور خود، مقاومت زیادی در برابر داروها ایجاد می‌کنند.¹⁰
با جلوگیری از تشکیل این بیوفیلم‌ها، سراپپتاز می‌تواند اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها (داروهایی که عفونت‌های باکتریایی را درمان می‌کنند) را افزایش دهد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این آنزیم فعالیت چندین آنتی‌بیوتیک نظیر آمپی‌سیلین، سفالکسین (Keflex) و مینوسیکلین (Solodyn) را تقویت می‌کند.³
همچنین یک مطالعه بیان کرده است که ترکیب سراپپتاز با آنتی‌بیوتیک‌های وانکومایسین و ریفامپین اثربخشی آن‌ها را در برابر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس افزایش داده است.¹¹
بهبود بیماری‌های مزمن تنفسی
بیماری‌های مزمن تنفسی (CRDs) مانند آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) با تولید بیش‌ازحد مخاط مشخص می‌شوند. درمان این بیماری‌ها معمولاً بر کاهش علائم از طریق کاهش تولید مخاط، بهبود دفع آن یا باز شدن راه‌های هوایی متمرکز است.¹²
سراپپتاز توانسته است غلظت مخاط را کاهش داده و به جریان و دفع بهتر آن کمک کند، که این ویژگی آن را به گزینه‌ای مناسب برای بهبود علائم تنفسی تبدیل می‌نماید.³
برخی مطالعات نشان داده‌اند که خاصیت پاک‌کنندگی مخاط سراپپتاز ممکن است در مدیریت علائم تنفسی ناشی از کووید-۱۹ نیز سودمند باشد.¹³
در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد که سراپپتاز می‌تواند علائم و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به فیبروز ریوی (ایجاد زخم در بافت ریه‌ها که منجر به مشکل در تنفس می‌شود) را بهبود ببخشد.¹⁴
نحوه مصرف سراپپتاز
سراپپتاز به‌صورت مکمل غذایی در دسترس است. رایج‌ترین شکل آن، قرص‌هایی با پوشش روده‌ای هستند که در برابر اسید معده مقاوم‌اند تا آنزیم بتواند به‌سلامت از معده عبور کرده و در روده جذب شود.⁸
این مکمل معمولاً باید با معده خالی مصرف شود یا دست‌کم ۳۰ دقیقه پیش از غذا میل گردد.⁸
دوز مصرف
هیچ دوز استاندارد و قطعی برای سراپپتاز وجود ندارد. مطالعات از دوزهای مختلفی بین ۱۰ تا ۶۰ میلی‌گرم در روز، بسته به نوع بیماری، استفاده کرده‌اند. فعالیت آنزیمی این مکمل معادل ۲۰٬۰۰۰ واحد در هر ۱۰ میلی‌گرم است.¹
برای تعیین دوز مناسب با توجه به وضعیت سلامتی، حتماً با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
آیا سراپپتاز ایمن است؟
اطلاعات موجود درباره ایمنی سراپپتاز هنوز محدود است. با این‌حال، در اغلب موارد این آنزیم بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، ولی توصیه می‌شود پیش از شروع مصرف، به‌ویژه در دوران بارداری یا شیردهی، با پزشک مشورت شود.
در صورتی که دچار اختلالات انعقاد خون هستید، حتماً پیش از مصرف سراپپتاز با پزشک خود مشورت نمایید، چراکه این آنزیم ممکن است فرآیند طبیعی لخته‌شدن خون را تغییر دهد.¹⁵
هنگام خرید مکمل سراپپتاز، مطمئن شوید که محصول از نظر کیفیت به‌صورت مستقل آزمایش شده است. برخلاف داروها، مکمل‌ها تحت نظارت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار ندارند، و این موضوع می‌تواند به تفاوت‌هایی در کیفیت و ایمنی آن‌ها منجر شود.
برای اطمینان از کیفیت محصول، به‌دنبال مُهر تأییدیه از سازمان‌های معتبر مانند NSF International، فارماکوپه ایالات متحده (USP) یا ConsumerLab باشید.
تداخلات دارویی احتمالی
سراپپتاز می‌تواند فرآیند طبیعی لخته‌شدن خون را مختل کند، بنابراین مصرف آن به‌همراه داروهای رقیق‌کننده خون می‌تواند خطر خونریزی و کبودی غیرطبیعی را افزایش دهد. داروهای رقیق‌کننده‌ای که ممکن است با سراپپتاز تداخل داشته باشند عبارت‌اند از:¹⁵
- وارفارین (Jantoven)
- کلوپیدوگرل (Plavix)
- داروهای ضدانعقاد خوراکی مستقیم (DOACs) مانند: اپیکسابان (Eliquis)، دابیگاتران (Pradaxa) و ریواروکسابان (Xarelto)
- آسپیرین
به همین ترتیب، سراپپتاز ممکن است با درمان‌های طبیعی که خاصیت رقیق‌کنندگی خون دارند، مانند سیر، روغن ماهی و زردچوبه نیز تداخل ایجاد کند.¹⁵
آیا مصرف بیش‌ازحد آن امکان‌پذیر است؟
تاکنون گزارشی مبنی بر مسمومیت یا مصرف بیش‌ازحد سراپپتاز ارائه نشده است.¹ با این حال، بسیار مهم است که داروها و مکمل‌ها مطابق دستور پزشک مصرف شوند.
مصرف خودسرانه و بیش‌ازحد سراپپتاز می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش دهد، حتی اگر این موارد نادر باشند.
عوارض جانبی سراپپتاز
عوارض جانبی سراپپتاز معمولاً خفیف هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:¹⁵
- تهوع
- کاهش اشتها
- ناراحتی معده
- سرفه
- درد عضلانی
- درد مفاصل
- واکنش‌های آلرژیک پوستی از جمله درماتیت و سندرم استیونز-جانسون
- تغییر در نحوه‌ی لخته‌شدن خون
خلاصه‌ای سریع
سراپپتاز آنزیمی با فواید بالقوه متعدد از جمله خواص ضد التهابی، تسکین درد و پیشگیری از عفونت است. با وجود اینکه مطالعات بیشتری برای تعیین دوز دقیق و ایمنی بلندمدت آن لازم است، این مکمل می‌تواند در شرایط خاص مفید واقع شود.
با توجه به امکان تداخل با برخی داروها، پیش از شروع مصرف سراپپتاز حتماً با پزشک مشورت کنید.