سرطان پستان پس از یائسگی با نرخ بالاتری رخ می‌دهد که عمدتاً به‌دلیل قرارگیری طولانی‌مدت در معرض هورمون‌ها و تغییرات سلولی مرتبط با افزایش سن است که احتمال بروز سرطان را بیشتر می‌کنند.
سرطان پستان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های بافت پستان شروع به رشد و تقسیم کنترل‌نشده کنند و تومورهایی را تشکیل دهند که ممکن است به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند.
افزایش خطر سرطان پستان به‌طور قابل‌توجهی با افزایش سن بیشتر می‌شود، به‌ویژه پس از یائسگی که در آن تغییرات هورمونی و سلولی محیطی مساعد برای بروز سرطان فراهم می‌کنند.
این مقاله به بررسی خطر سرطان پستان پس از یائسگی، علائم هشداردهنده و راهبردهای کاهش خطر پس از پایان دوره قاعدگی می‌پردازد.
آیا خطر سرطان پستان پس از یائسگی افزایش می‌یابد؟
بله، احتمال بروز سرطان پستان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.
آمار نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به سرطان پستان با افزایش سن بالا می‌رود، به‌طوری‌که حدود ۱ نفر از هر ۸ زن در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا می‌شوند و اکثر این موارد پس از یائسگی رخ می‌دهد.
در زنان ۲۰ تا ۲۴ سال، نرخ ابتلا به سرطان پستان ۱.۵ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر است، در حالی‌که این رقم در زنان ۷۵ تا ۷۹ سال به بیش از ۴۲۱ مورد می‌رسد.
بیش از ۹۰٪ موارد جدید سرطان پستان در زنان ۴۰ سال به بالا رخ می‌دهد، که اهمیت غربالگری منظم را برای افراد یائسه نشان می‌دهد.
Curly_photo/Getty Images
ارتباط بین یائسگی و سرطان پستان چیست؟
ارتباط بین یائسگی و سرطان پستان بیشتر به مدت زمانی مربوط می‌شود که بدن در معرض هورمون‌های جنسی قرار دارد.
در سال‌های باروری، بدن هر ماه استروژن و پروژسترون تولید می‌کند که موجب رشد و تقسیم سلول‌های پستان می‌شود؛ فرایندی طبیعی اما بالقوه خطرناک در طولانی‌مدت.
با هر بار تقسیم سلولی، احتمال بروز خطا در DNA وجود دارد و این اشتباهات با گذشت زمان می‌توانند انباشته شده و باعث شکل‌گیری سرطان شوند.
هرچند خود یائسگی مستقیماً باعث سرطان نمی‌شود، اما خطر ابتلا با افزایش سن بالا می‌رود، و زنانی که پس از ۵۵ سالگی یائسه می‌شوند به‌دلیل مواجهه طولانی‌تر با هورمون‌ها، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
هورمون‌درمانی یائسگی (MHT) و خطر سرطان پستان
هورمون‌درمانی یائسگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد، اما سطح خطر به نوع خاص درمان بستگی دارد.
درمان ترکیبی (استروژن + پروژسترون) نسبت به درمان تنها با استروژن خطر بالاتری دارد؛ درمان استروژنی معمولاً برای زنانی استفاده می‌شود که رحم خود را برداشته‌اند.
برخی شواهد نشان می‌دهند که درمان ترکیبی ممکن است باعث افزایش تراکم بافت پستان شود که توانایی ماموگرافی در تشخیص سرطان‌های اولیه را کاهش می‌دهد.
میزان و مدت استفاده از MHT نیز نقش زیادی در افزایش خطر ایفا می‌کند و حتی پس از قطع درمان، این خطر ممکن است بیش از ۱۰ سال باقی بماند.
این خطرات شامل هم هورمون‌های سنتتیک و هم نوع طبیعی (بیوایدنتیکال) می‌شود، اگرچه برخی تبلیغات ادعا می‌کنند هورمون‌های طبیعی ایمن‌ترند.
بنابراین، کسانی که قصد استفاده از MHT دارند باید با متخصص مشورت کنند تا مزایای تسکین علائم را در برابر خطرات احتمالی سرطان بسنجند.
سایر عوامل خطر سرطان پستان پس از یائسگی
گذشته از قرار گرفتن در معرض هورمون، عوامل دیگری نیز خطر سرطان پستان پس از یائسگی را افزایش می‌دهند، از جمله:
* **سابقه باروری**: نداشتن فرزند یا بارداری اول پس از ۳۰ سالگی باعث افزایش خطر می‌شود، زیرا بارداری باعث کاهش مواجهه سلول‌های پستان با استروژن می‌شود.
* **سبک زندگی**: کم‌تحرکی، مصرف زیاد الکل و سیگار کشیدن (به‌ویژه اگر از سنین پایین شروع شده باشد) خطر سرطان را بالا می‌برند.
* **عوامل پزشکی**: بیوپسی قبلی پستان با نتایج غیرطبیعی، سابقه خانوادگی سرطان پستان یا تخمدان و وجود جهش‌های ژنتیکی مثل BRCA1 یا BRCA2 خطر را به‌شدت افزایش می‌دهند.
* **بافت پستان متراکم**: تراکم بالای بافت پستان باعث افزایش خطر سرطان و نیاز به روش‌های غربالگری تکمیلی فراتر از ماموگرافی می‌شود.
چگونه پس از یائسگی خطر را کاهش دهیم؟
چندین راهبرد می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان پس از یائسگی کمک کنند، از جمله:
* **حفظ وزن متعادل**: تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم به حفظ وزن مناسب کمک کرده و خطر را کاهش می‌دهد.
* **ورزش منظم**: انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته همراه با دو جلسه تمرین قدرتی توصیه می‌شود.
* **کاهش مصرف الکل**: مصرف روزانه نباید از یک نوشیدنی بیشتر باشد، زیرا حتی مقادیر کم الکل با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط است.
* **پیروی از برنامه غربالگری**: معمولاً یک یا دو بار در سال باید ماموگرافی انجام شود؛ افراد پرخطر ممکن است نیاز به روش‌های غربالگری اضافی داشته باشند.
* **داروهای پیشگیرانه**: برای افراد در معرض خطر بالا، داروهایی مانند تاموکسیفن یا رالوکسیفن می‌توانند خطر را تا حدود ۴۰٪ کاهش دهند.
تصمیم‌گیری در این زمینه نیاز به مشورت دقیق با انکولوژیست یا متخصص پستان دارد.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
در صورت مشاهده هرگونه علائم سرطان پستان باید فوراً با پزشک تماس گرفت.
شایع‌ترین علامت وجود توده در پستان یا زیربغل است، اما سایر نشانه‌ها نیز ممکن است شامل موارد زیر باشند:
* تغییرات پوستی در ناحیه پستان مانند چروک، پوسته‌ریزی یا ضخیم شدن
* ترشح از نوک پستان، تورم، درد پستان، فرورفتگی نوک پستان یا غدد لنفاوی متورم
در افراد یائسه که دیگر تغییرات ماهیانه پستان را تجربه نمی‌کنند، بروز علائم جدید اهمیت بیشتری دارد.
هر تغییر پایدار به مدت بیش از دو هفته نیاز به بررسی پزشکی دارد.
اگرچه معاینه ماهیانه جایگزین غربالگری تخصصی نیست، اما باعث افزایش آگاهی فرد از وضعیت طبیعی پستان‌های خود می‌شود.
این آگاهی در تشخیص زودهنگام تغییرات و مراجعه به‌موقع به پزشک نقش مهمی دارد.
سؤالات پرتکرار
شایع‌ترین نوع سرطان پستان پس از یائسگی چیست؟
شایع‌ترین نوع سرطان پستان پس از یائسگی، **کارسینوم مجرای مهاجم (IDC)** است که حدود ۸۰٪ موارد سرطان پستان را تشکیل می‌دهد.
این نوع سرطان بیشتر در حدود سن ۶۲ سالگی تشخیص داده می‌شود.
آیا سرطان پستان پس از یائسگی آهسته‌تر رشد می‌کند؟
بله، معمولاً رشد سرطان پستان پس از یائسگی آهسته‌تر است.
زیرا پس از یائسگی، سطح استروژن و پروژسترون در بدن به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و بسیاری از سرطان‌های پستان برای رشد به این هورمون‌ها نیاز دارند.
کاهش این هورمون‌ها منجر به دریافت سیگنال‌های رشد ضعیف‌تر برای سلول‌های سرطانی می‌شود.
در نتیجه، محیط هورمونی پس از یائسگی برای رشد سرطان مناسب‌تر از سال‌های باروری نیست.
آیا سرطان پستان پس از یائسگی کمتر تهاجمی است؟
بله، معمولاً سرطان پستان در دوران پس از یائسگی تهاجم کمتری دارد.
بسیاری از این سرطان‌ها از نوع “هورمون-گیرنده مثبت” هستند که به هورمون‌ها برای رشد وابسته‌اند.
درمان این نوع سرطان‌ها معمولاً با داروهایی انجام می‌شود که تولید یا عملکرد هورمون‌ها را مهار می‌کنند.
این روش عملاً منبع تغذیه سلول‌های سرطانی را قطع کرده و باعث کنترل بیماری می‌شود.
جمع‌بندی
خطر ابتلا به سرطان پستان پس از یائسگی به‌طور چشمگیری با افزایش سن بیشتر می‌شود.
این خطر عمدتاً ناشی از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض هورمون‌ها و تغییرات سلولی مرتبط با پیری است.
عوامل خطری مانند هورمون‌درمانی، اضافه وزن، سابقه خانوادگی و سبک زندگی نامناسب در این زمینه مؤثر هستند.
با اقدامات پیشگیرانه از جمله حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم، کاهش مصرف الکل و رعایت برنامه‌های غربالگری می‌توان خطر را کاهش داد.
گرچه بیشتر سرطان‌های پستان پس از یائسگی رشد کندتری دارند و پاسخ خوبی به درمان‌های هورمونی می‌دهند، تشخیص زودهنگام همچنان برای بهبود نتایج حیاتی است.
علائم ممکن است خفیف باشند، اما هر گونه تغییر جدید از جمله توده یا تغییر در پوست و نوک پستان باید جدی گرفته شود.