سندروم طنابی یا سندروم شبکه زیربغلی حالتی است که پس از جراحی سرطان پستان و برداشتن غدد لنفاوی ناحیه زیربغل ممکن است ایجاد شود. در این وضعیت، بافت اسکار به‌صورت طناب ضخیم و سفتی از ناحیه زیربغل به سمت داخل بازو کشیده می‌شود.
این وضعیت می‌تواند دردناک باشد و حرکت دست را محدود کند، اما فیزیوتراپی به کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کند. با بازگرداندن انعطاف‌پذیری عضلات، احتمال ایجاد خشکی مزمن در مفصل شانه کاهش می‌یابد.
سندروم طنابی چیست؟
سندروم طنابی یکی از عوارض احتمالی جراحی سرطان پستان است، به‌ویژه زمانی که جراح مجبور به برداشت غدد لنفاوی زیربغلی می‌شود. این غدد در ناحیه زیر بغل و نزدیک به پستان قرار دارند و نقش مهمی در سیستم لنفاوی ایفا می‌کنند.
در این حالت، بافت اسکار ممکن است به‌صورت طنابی سفت از ناحیه زیربغل عبور کرده و تا بخش داخلی بازو ادامه یابد. این طناب می‌تواند به‌طور محسوس لمس شود و موجب احساس کشیدگی یا ناراحتی شود.
علائم و علل
علائم سندروم طنابی (سندروم شبکه زیربغلی)
- احساس سفتی در داخل بازو
- وجود طناب قابل مشاهده یا قابل لمس در ناحیه زیربغل یا پایین بازو
- درد تیرکشنده هنگام کشش بازو یا بالا بردن آن
- درد یا خشکی در شانه
- حساسیت در ناحیه بازو یا زیر بغل
این علائم معمولاً بلافاصله پس از جراحی ظاهر نمی‌شوند و در اغلب موارد حدود دو هفته بعد از جراحی بروز می‌کنند. با این حال، ممکن است علائم ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد از جراحی نیز ظاهر شوند.
ظهور دیرهنگام این علائم به دلیل تغییرات پیشرونده در بافت‌های همبند و لنفاوی است که با گذشت زمان به شکل بالینی بروز پیدا می‌کنند. این تغییرات می‌توانند باعث محدود شدن دامنه حرکت و افزایش درد مزمن شوند.
علت ایجاد سندروم طنابی
سندروم طنابی زمانی اتفاق می‌افتد که جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی باعث آسیب به شبکه متراکم عروق لنفاوی و بافت‌های همبند در ناحیه زیر بغل شود. در نتیجه، بافت‌های آسیب‌دیده دچار اسکار شده و این اسکارها به‌صورت رشته‌ای و طنابی در زیر پوست احساس می‌شوند.
این فرایند معمولاً در نتیجه جراحی‌های خاصی مانند نمونه‌برداری از غدد لنفاوی، لامپکتومی یا ماستکتومی رخ می‌دهد که به‌عنوان بخشی از مرحله‌بندی سرطان یا درمان آن انجام می‌گیرد. در برخی موارد، حتی برداشتن یک یا چند غده لنفاوی نیز می‌تواند موجب این عارضه شود.
عوارض سندروم طنابی
اگرچه سندروم طنابی معمولاً خطرناک نیست، اما بدون درمان می‌تواند باعث تداوم علائم و محدودیت حرکتی شود. درمان مناسب می‌تواند علائم را بهبود بخشد و عملکرد طبیعی بازو را بازگرداند.
در صورت عدم درمان، ممکن است بافت‌ها دچار خشکی و انقباض دائمی شوند که این موضوع می‌تواند منجر به بروز عارضه‌ای به نام شانه یخ‌زده شود. شانه یخ‌زده حالتی است که در آن دامنه حرکت شانه به‌شدت کاهش می‌یابد و ممکن است نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت داشته باشد.
تشخیص و آزمایش‌ها
چگونه سندروم طنابی تشخیص داده می‌شود؟
اگر پس از جراحی علائمی مانند سفتی یا درد در ناحیه زیربغل دارید، باید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. تشخیص این عارضه معمولاً از طریق معاینه فیزیکی انجام می‌شود.
پزشک ناحیه زیربغل و بازو را بررسی می‌کند و محل دقیق درد را با لمس یا انجام حرکات ملایم ارزیابی می‌کند. همچنین از شما درباره جزئیات علائم سؤال می‌شود، از جمله:
- زمان شروع علائم
- زمانی که علائم بیشتر نمایان می‌شوند
- روند بهبود یا تشدید علائم
این علائم نباید به‌عنوان بخشی طبیعی از جراحی تلقی شوند، زیرا درمان مؤثر می‌تواند باعث تسریع روند بهبود شود و از مشکلات حرکتی طولانی‌مدت جلوگیری کند.
مدیریت و درمان
درمان سندروم طنابی چگونه است؟
درمان اصلی سندروم طنابی، فیزیوتراپی است که با هدف آزادسازی بافت‌های اسکار و بازیابی حرکت انجام می‌شود. فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌های دستی، بافت اسکار را به‌آرامی کشیده و می‌شکند تا بدن بتواند آن را مجدداً جذب کند.
برخی از بیماران ممکن است به روش‌هایی مانند رهاسازی میوفاشیال نیاز داشته باشند، که در آن بافت‌های همبند سفت شده آزاد می‌شود. همچنین، تمریناتی برای انجام در خانه به بیمار آموزش داده می‌شود تا با تکرار آن‌ها دامنه حرکت به‌تدریج افزایش یابد.
پیش‌آگهی و مراقبت شخصی
پیش‌آگهی سندروم طنابی چگونه است؟
در اغلب موارد، فیزیوتراپی باعث کاهش علائم سندروم طنابی می‌شود، ولی سرعت بهبود در افراد مختلف متفاوت است. برخی ممکن است پس از چند جلسه احساس بهتری داشته باشند، اما در برخی دیگر، این روند ممکن است چندین ماه طول بکشد.
ثبات و صبر در روند درمان اهمیت دارد، چرا که بدن علاوه‌بر بازیابی پس از جراحی، با پیامدهای درمان سرطان نیز درگیر است. پیروی مداوم از تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند روند بهبود را تسریع کند.
چگونه در دوران بهبودی از خود مراقبت کنیم؟
در طول دوران بهبودی، رعایت نکات زیر می‌تواند مؤثر باشد:
- با آرامش و احتیاط پیش بروید. تمرینات کششی را به‌مانند گرم‌کردن پیش از ورزش انجام دهید و از فشار بیش از حد بپرهیزید.
- از گرمای مرطوب استفاده کنید. یک حوله گرم و مرطوب روی ناحیه دردناک بگذارید تا درد کاهش یافته و بافت‌های سفت نرم‌تر شوند.
- فعالیت ملایم را امتحان کنید. پس از اجازه پزشک، فعالیت‌هایی مثل یوگا می‌توانند به کشش بافت‌ها کمک کنند. همچنین، برنامه‌های توان‌بخشی تخصصی برای بیماران مبتلا به سرطان پستان وجود دارد.
یادداشت پایانی از کلینیک کلیولند
پس از جراحی موفقیت‌آمیز سرطان پستان، بروز علائم جدید ممکن است شما را نگران یا ناامید کند. باید دانست که سندروم طنابی مستقیماً به سرطان مربوط نیست، بلکه پیامد جراحی در ناحیه زیربغل است.
این عارضه خطرناک نیست، اما می‌تواند روند بهبودی را کند کند. با اختصاص توجه کافی و شروع درمان به‌موقع، می‌توان به‌سرعت از این مرحله عبور کرده و مسیر بهبودی را با قدرت ادامه داد.