سنگ کلیه: علائم، علل، درمان

سنگ کلیه می تواند باعث درد شدید شود. علائم سنگ کلیه ممکن است تا زمانی که سنگ شروع به حرکت به سمت پایین حالب ها نکند، ظاهر نشود. به این درد شدید قولنج کلیوی می گویند. ممکن است در یک طرف کمر یا شکم درد داشته باشید .

در مردان، درد ممکن است به ناحیه کشاله ران تابش کند. درد قولنج کلیوی می آید و می رود اما می تواند شدید باشد. افراد مبتلا به کولیک کلیوی معمولا بی قرار هستند.

سایر علائم سنگ کلیه می تواند شامل موارد زیر باشد :

• وجود خون در ادرار (ادرار قرمز، صورتی یا قهوه ای)
• استفراغ
• حالت تهوع
• ادرار بد رنگ یا بدبو
• لرز
• تب
• نیاز مکرر به ادرار کردن
• ادرار کردن مقدار کمی ادرار

در مورد سنگ کلیه کوچک، ممکن است هنگام عبور سنگ از مجرای ادرار، هیچ درد یا علامتی نداشته باشید.

سنگ کلیه بیشتر در افراد بین ۲۰ تا ۵۰ سال ایجاد می شود .

عوامل مختلف می تواند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهد. در ایالات متحده، افراد سفیدپوست بیشتر از سیاه پوستان در معرض سنگ کلیه هستند.

رابطه جنسی نیز نقش دارد. بر اساس گزارش موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK) مردان بیشتر از زنان به سنگ کلیه مبتلا می شوند .

سابقه سنگ کلیه می تواند خطر شما را افزایش دهد. سابقه خانوادگی سنگ کلیه نیز همینطور است.

سایر عوامل خطر عبارتند از :

• کم آبی بدن
• چاقی
• یک رژیم غذایی با سطوح بالای پروتئین، نمک یا گلوکز
• وضعیت هیپرپاراتیروئید
• جراحی بای پس معده
• بیماری های التهابی روده که جذب کلسیم را افزایش می دهد
• مصرف داروهایی مانند دیورتیک های تریامترن، داروهای ضد تشنج و آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم

درمان با توجه به نوع سنگ انجام می شود. می توان ادرار را فشار داد و سنگ ها را برای ارزیابی جمع آوری کرد.

نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز جریان ادرار را افزایش می دهد. افرادی که کم آب هستند یا تهوع و استفراغ شدید دارند ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشند .

سایر گزینه های درمانی عبارتند از:

دارو

تسکین درد ممکن است به داروهای مخدر نیاز داشته باشد. وجود عفونت نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارد. سایر داروها عبارتند از:

• آلوپورینول (زیلوپریم) برای سنگ های اسید اوریک
• دیورتیک های تیازیدی برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی
• بی کربنات سدیم یا سیترات سدیم برای کاهش اسیدی شدن ادرار
• محلول های فسفر برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی
• ایبوپروفن (Advil) برای درد
• استامینوفن (تیلنول) برای درد
• ناپروکسن سدیم (Aleve) برای درد

سنگ شکنی

سنگ شکنی با موج شوک خارج از بدن از امواج صوتی برای شکستن سنگ های بزرگ استفاده می کند تا بتوانند راحت تر حالب ها را به مثانه منتقل کنند.

این روش ممکن است ناراحت کننده باشد و ممکن است نیاز به بیهوشی سبک داشته باشد. می تواند باعث کبودی در شکم و پشت و خونریزی در اطراف کلیه و اندام های مجاور شود.

جراحی تونل (نفرولیتوتومی از راه پوست)

جراح سنگ ها را از طریق یک برش کوچک در پشت شما خارج می کند . ممکن است فردی به این روش نیاز داشته باشد زمانی که:

• این سنگ باعث انسداد و عفونت می شود یا به کلیه ها آسیب می رساند
• سنگ بیش از حد بزرگ شده است که نمی تواند عبور کند
• درد قابل مدیریت نیست

اورتروسکوپی

هنگامی که سنگی در حالب یا مثانه گیر می کند، پزشک ممکن است از ابزاری به نام یورتروسکوپ برای برداشتن آن استفاده کند.

یک سیم کوچک با دوربین متصل به مجرای ادرار وارد می شود و به مثانه منتقل می شود. سپس پزشک از یک قفس کوچک برای گیرکردن سنگ و برداشتن آن استفاده می کند. سپس سنگ برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می شود.

مدیریت درد

دفع سنگ کلیه می تواند باعث درد و ناراحتی شود.

پزشک ممکن است مصرف مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای کمک به کاهش علائم توصیه کند.

برای درد شدید، پزشک ممکن است یک داروی مخدر یا تزریق یک داروی ضد التهابی مانند کتورولاک (تورادول) را نیز تجویز کند .

سایر درمان‌های طبیعی نیز ممکن است باعث تسکین کوتاه‌مدت علائم شوند، از جمله گرفتن حمام یا دوش آب گرم یا استفاده از پد گرم‌کننده روی ناحیه آسیب‌دیده.

تشخیص سنگ کلیه نیاز به ارزیابی کامل سابقه سلامتی و معاینه فیزیکی دارد. سایر آزمایشات عبارتند از :

• آزمایش خون برای کلسیم، فسفر، اسید اوریک و الکترولیت ها
• نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه
• آزمایش ادرار برای بررسی کریستال ها، باکتری ها، خون و گلبول های سفید
• بررسی سنگ های عبوری برای تعیین نوع آنها

آزمایش‌های زیر می‌توانند انسداد را رد کنند:

• اشعه ایکس شکم
• پیلوگرام داخل وریدی (IVP)
• پیلوگرام رتروگراد
• سونوگرافی کلیه (آزمایش ترجیحی)
• اسکن ام آر آی از شکم و کلیه ها
• سی تی اسکن شکم

رنگ کنتراست مورد استفاده در سی تی اسکن و IVP می تواند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارد. با این حال، در افراد با عملکرد طبیعی کلیه، این موضوع نگران کننده نیست.

برخی از داروها وجود دارند که می توانند احتمال آسیب کلیه را در ارتباط با رنگ افزایش دهند. مطمئن شوید که رادیولوژیست شما از داروهایی که مصرف می کنید مطلع است.

دفع سنگ کلیه فرآیندی است که به طور معمول در مراحل و طی یک دوره چند هفته ای اتفاق می افتد.

مراحل

مراحلی که هنگام دفع سنگ کلیه رخ می دهد به شرح زیر است:

• مرحله ۱. پس از تشکیل سنگ کلیه، زمانی که کلیه های شما سعی می کنند سنگ را بیرون برانند، ممکن است دچار اسپاسم شوید. این می تواند باعث درد شدید در پشت یا پهلو شود که ممکن است به صورت موجی بیاید و برود.
• مرحله ۲. در طی این مرحله، سنگ وارد حالب می شود که لوله ای است که کلیه ها را به مثانه متصل می کند. این مرحله بسته به اندازه سنگ نیز می تواند باعث احساس درد و فشار شدید شود.
• مرحله ۳. هنگامی که سنگ به مثانه رسید، بیشتر درد فروکش می کند. با این حال، ممکن است فشار بیشتری را در مثانه احساس کنید و نیاز به تکرر ادرار داشته باشید. در برخی موارد، سنگ ممکن است به طور موقت در دهانه مجرای ادرار گیر کند که می تواند جریان ادرار را مسدود کند.
• مرحله ۴. مرحله نهایی زمانی رخ می دهد که سنگ به مجرای ادرار برسد. در این مرحله باید به شدت فشار دهید تا سنگ کلیه با ادرار از دهانه مجرای ادرار عبور کند.

دفع سنگ کلیه چقدر طول می کشد ؟

مدت زمانی که برای دفع سنگ کلیه طول می کشد بسته به اندازه سنگ می تواند متفاوت باشد. به طور کلی، سنگ های کوچک می توانند در عرض ۱-۲ هفته از ادرار عبور کنند ، اغلب بدون هیچ درمانی.

از سوی دیگر، سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است ۲ تا ۳ هفته طول بکشد تا از کلیه‌ها و داخل مثانه حرکت کنند.

سنگ هایی که در عرض ۴ هفته خود به خود دفع نمی شوند معمولاً نیاز به درمان پزشکی دارند.

هیدراتاسیون مناسب یک اقدام پیشگیرانه کلیدی است. مصرف مایعات کافی برای دفع حداقل ۲.۵ لیتر ادرار در روز توصیه می شود. افزایش مقدار ادراری که دفع می کنید به شستشوی کلیه ها کمک می کند.

برای کمک به افزایش مصرف مایعات می توانید آب زنجبیل، نوشابه لیمو-لیمو و آب میوه را جایگزین آب کنید. اگر سنگ ها مربوط به سطوح پایین سیترات باشد، آب سیترات می تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک کند.

خوردن غذاهای غنی از اگزالات در حد اعتدال و کاهش مصرف نمک و پروتئین های حیوانی نیز می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد.

پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی و اسید اوریکی تجویز کند. اگر سنگ کلیه داشته اید یا در معرض خطر سنگ کلیه هستید، با پزشک خود صحبت کنید و بهترین روش های پیشگیری را در میان بگذارید.

علاوه بر نوشیدن آب بیشتر، ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی می تواند به پیشگیری از سنگ کلیه نیز کمک کند.

در اینجا برخی از مواد غذایی وجود دارد که ممکن است لازم باشد آنها را محدود یا اجتناب کنید:

• گوشت گاو
• جوجه
• گوشت های اندام
• ماهی
• صدف
• تخم مرغ
• پنیر
• گوشت های فرآوری شده
• فست فود
• وعده های غذایی منجمد
• تنقلات شور

پروتئین های حیوانی مانند گوشت، مرغ، غذاهای دریایی و لبنیات می توانند سطح اسید اوریک را در ادرار شما افزایش دهند و خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.

در بسیاری از موارد، سنگ های کوچک کلیه می توانند خود به خود دفع شوند و نیازی به درمان ندارند.

اگر بتوانید درد خود را با داروهای بدون نسخه کنترل کنید و علائم عفونت یا علائم شدیدی مانند تهوع یا استفراغ ندارید، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید.

با این حال، اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

• خون در ادرار
• تب
• لرز
• ادرار کدر یا بدبو
• استفراغ
• درد شدید در پشت یا پهلو
• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• مشکل در ادرار کردن

اگر نمی توانید به پزشک خود مراجعه کنید، باید برای درمان به اورژانس مراجعه کنید.

اگر سنگ کلیه مکرر دارید، باید با پزشک خود صحبت کنید، حتی اگر علائم شما بدون درمان برطرف شود.

پزشک شما می تواند به ایجاد برنامه ای برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه و محافظت در برابر عوارض طولانی مدت کمک کند.

اگرچه سنگ کلیه می تواند یک مسئله دردناک و خسته کننده برای مقابله با آن باشد، چندین گزینه درمانی مختلف در دسترس است.

در واقع، داروها و روش های زیادی وجود دارند که می توانند به مدیریت علائم و افزایش دفع سنگ کلیه کمک کنند.

علاوه بر این، هیدراته ماندن و ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی می تواند از تشکیل سنگ کلیه در طولانی مدت جلوگیری کند.