چکیده :
بهبودی جراحی رباط صلیبی قدامی (ACL) زانو می تواند تا یک سال طول بکشد. پیوند ACL شما در چند ماه اول توانبخشی fsdhv آسیب پذیر است. ماه سوم شما زمانی است که در نهایت شروع به احساس اثرات پیشرفت های فیزیولوژیکی می کنید.
رباط صلیبی نواری از بافت همبند متراکم است که از استخوان ران به سمت درشتنی کشیده می شود. رباط صلیبی ساختاری کلیدی در مفصل زانو است؛ زیرا در برابر انتقال قدامی تیبیا و بارهای چرخشی داخلی و همچنین زاویه والگوس مقاومت میکند.
پارگی جزئی یا کامل ACL، آسیبی شایع در بین ورزشکاران است. آسیب به رباط صلیبی معمولاً در طول فعالیتهایی ازجمله توقف یا تغییر جهت ناگهانی، پریدن و فرود در ورزشهایی مانند فوتبال، بسکتبال، اسکی و … رخ میدهد.
جراحی رباط صلیبی قدامی ترمیم یا بازسازی رباط ACL است. این رباط ساختاری مهم (بافت نرم) در زانو است که استخوان ران را به استخوان درشت نی متصل می کند. یکی از روشهای درمان پارگی رباط صلیبی، عمل جراحی است که در این مطلب به بررسی مراقبتهای مربوط به سه ماه بعد از عمل رباط صلیبی میپردازیم.
بهبود فیزیولوژیکی در ماه سوم
پیوند رباط صلیبی در طول چند ماه اول توانبخشی آسیبپذیر است؛ زیرا پیوند هنوز بر رشد سلولی متمرکز است تا با استخوان و تاندون سازگار شود. اما ازآنجاییکه بیمار در حال پیشرفت در دوره توانبخشی است و رشد سلولی در حال انتقال از سازگاری به اتصال قویتر به مفصل زانو است، در ماه سوم پیشرفتهای فیزیولوژیکی قابلتوجهی مشاهده میشود. این پیشرفتها عبارتاند از:
بهبود پیوند
در این مرحله پیوند رباط صلیبی بهبود قابلتوجهی یافته است و در برابر نیروهای زیاد مقاومت میکند. همچنین خطر عفونت یا پس زدن بافت به میزان زیادی کاهش یافتهاند. هر جراحیای با خطر ذاتی و کوچک عفونت همراه است، اما در جراحی رباط صلیبی احتمال خطر در چند هفته اول پس از جراحی بیشتر است. در ماه سوم پس از جراحی، احتمال عفونت در داخل زانو به صفر رسیده است.
کاهش درد و تورم
اگر برنامههای توانبخشی خود را به درستی انجام داده باشید، زانوی شما عاری از درد و تورم خواهد بود. این بدان معنی است که زانوی شما به اندازه کافی بهبود یافته است. اما اگر هنوز مقداری درد یا تورم دارید، به این دلیل است که در جایی از بدن شما، محدودیت عملکردی در حرکات خاصی وجود دارد که باعث استفاده بیشازحد از بافتی خاص میشود. بهعنوان مثال، اگر هنوز نمیتوانید پای خود را بهطور کامل صاف کنید، این باعث افزایش فشار روی عضلات چهارسر ران و تاندون کشکک در حین راه رفتن میشود. درنتیجه، این امر منجر به درد زیر زانو شما خواهد شد. تورم اغلب به دلیل نقصهای بیومکانیکی مشابه، مانند قدرت محدود عضله چهارسر ران، استفاده بیشازحد از عضلات چهارسر ران، تراز ضعیف اندام تحتانی یا محدودیت دامنه حرکتی ایجاد میشود.
فیزیوتراپی در ماه سوم بعد از عمل رباط صلیبی
فیزیوتراپی در ماه سوم باعث بازیابی اکستنشن کامل زانو، فعالسازی و قدرت عضله چهارسر ران و … میشود که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم.
دستیابی به اکستنشن کامل زانو
تحقیقات مختلف نشان میدهند بین کاهش اکستنشن زانو و محدودیت عملکردی ارتباط وجود دارد. این به این دلیل است که اکستنشن کامل زانو جنبهای حیاتی برای بسیاری از حرکات روزانه ازجمله راه رفتن و دویدن، بالا و پایین رفتن از پلهها و حفظ ثبات کلی زانو است. بهعلاوه، فقدان اکستنشن کامل زانو با عواقب شدیدتری مانند آرتروفیبروز (خشکی مفصل زانو) و نتایج ضعیف پس از عمل مرتبط است.
یکی از بهترین راهها برای بهبود بیشتر اکستنشن زانو در ماه سوم، کشش طولانیمدت است. برای دستیابی به کشش طولانیمدت، روی صندلی بنشینید، پای عملشده خود را بهصورت صاف روی صندلی دیگری بگذارید و کیفی پر از وسایل (حداکثر وزن کیف ۲ تا ۴ کیلوگرم) از پای خود آویزان کنید. اطمینان حاصل کنید که یک بند کیف درست بالای کاسه زانو و دیگری درست زیر آن قرار دارد.
توصیه میشود این فرایند را حداقل به مدت ۱۰ دقیقه ادامه دهید؛ زیرا زمان کافی برای بافتهای اطراف زانو فراهم میشود تا عملاً به کشش پاسخ دهند. این کشش را ۲ بار در روز و هر بار حداقل ۱۰ دقیقه انجام دهید.
بازسازی قدرت چهارسر ران
عضلات چهارسر ران عضلات بسیار مهمی هستند؛ زیرا گروه عضلانی کلیدی هستند که بیومکانیک حیاتی زانو بهویژه خم شدن زانو خارج از مرکز و اکستنشن زانو را کنترل میکنند. هر دوی این حرکات، بیومکانیک اولیه زانوی شما هستند و میتوانند بهعنوان محرک اصلی برخی از رایجترین حرکات مانند پریدن، چمباتمه زدن، بالا رفتن از پلهها و دویدن در نظر گرفته شوند.
از هفتههای ۶ تا ۸ توانبخشی بعد از عمل رباط صلیبی، تقویت عضلات چهارسر ران در ردیف اول تمرین قرار میگیرد. تا هفته ۱۲، هدف این است که ۸۰ درصد از قدرت کامل عضلات چهارسر ران خود را به دست آورید. در این شرایط عضله چهارسر ران قادر به کنترل پایداری زانو و جذب ضربه میباشد.
بازسازی قدرت گلوتئوس ماکسیموس (ماهیچه سرینی بزرگ)
عضلات سرینی اجزای حیاتی برای حرکات روزانه بیشمار هستند و گلوتئوس ماکسیموس برای تثبیت لگن و کنترل چرخش و حرکات جانبی زانو ضروری است. بازیابی قدرت عضلات سرینی ماکسیموس شبیه به عضلات چهارسر ران است و باید به ۸۰ درصد قدرت دست یابید تا ماهیچهها به عملکرد مناسب خود دست یابند.
بیشتر توانبخشی شما تا این مرحله بیشتر بر روی تمریناتی مانند اسکات، بریج، یا پرس پا متمرکز بوده است. اما از حدود هفته ۱۰ تمرکز بر روی کارهای تک پا بیشتر میشود؛ زیرا کنترل تک پا در این مرحله کاملاً حیاتی است. با تمرین بیشتر تک پا، اندام تحتانی شما برای فعالیتهایی مانند دویدن، پریدن، بالا رفتن از پله و … آمادگی بیشتری خواهد داشت.
شروع تمرینات حس عمقی
فقط کنترل یک و دو پا برای آماده کردن شما برای حرکات پیچیدهتر کافی نیست بلکه باید روی جنبه دیگری از کنترل زانو یعنی حس عمقی نیز کار کنید. در ابتداییترین تعریف، حس عمقی، توانایی بدن برای پاسخ دادن و سازگاری با محرکهای خارجی است.
]
در اینجا تعدادی از تمرینات رایج حس عمقی که فیزیوتراپیستها اغلب در توانبخشی عمل رباط صلیبی استفاده میکنند، آورده شدهاند: (منبع :https://compedgept.com/blog/acl-rehab-timeline-month-three/)
- ایستادن با دو پا و یک پا روی تخته تعادل
- زانو زدن تک پا روی توپ بوس (تمرکز بر روی عضلات گلوتئال)
- اسکات دو پا روی توپ بوسو با ضربه خارجی (شخصی به توپ بوسو لگد میزند تا آن را تکان دهد و از شما میخواهد که ثابت بمانید)
- ددلیفت رومانیایی تک پا با کتل بل
این لیست کامل نیست، اما حداقل دیدی کلی برای ورود به مرحله بعدی به شما میدهد.
بازگشت به ورزش بعد از عمل رباط صلیبی
بیشتر ورزشکاران میخواهند بدانند چه زمانی بعد از عمل رباط صلیبی میتوانند ورزش کردن را از سر بگیرند.
متأسفانه، تاریخ دقیقی نمیتوان مشخص کرد اما برخی از متخصصان معتقدند ماه سوم زمانی است که میتوانید به ورزش کردن و دویدن بازگردید.
تصمیم برای بازگشت یک ورزشکار به دویدن باید بر اساس تواناییهای ورزشکار باشد. اگر ورزشکاری در تمرینات قدرتی خود پیشرفت چشمگیری نداشته یا توانایی بیومکانیک حیاتی را نداشته باشد، منطقاً بازگشت به دویدن برای او بیخطر نخواهد بود.
معیارهای بازگشت ایمن به فعالیتهای ورزشی و دویدن
در ادامه نکاتی ذکر شدهاند که به ورزشکار نشان میدهند چه زمانی میتواند با اطمینان به شروع فعالیت ورزشی خود بازگردد:
- اطمینان حاصل کنید که هیچ درد یا تورم در زانو (هنگام استراحت یا در حین فعالیتهایی مانند چمباتمه زدن یا بالا رفتن از پله) احساس نمیکنید.
- مطمئن شوید که قادر به خم شدن و اکستنشن کامل زانو هستید. به این ترتیب میتوانید مطمئن باشید که بیومکانیک ایمن و کاربردی را حفظ میکنید.
- مطمئن شوید حداقل ۸۰ درصد قدرت را در عضلات چهارسر ران خود به دست آوردهاید.
- اطمینان حاصل کنید حداقل ۸۰ درصد قدرت را در عضلات سرینی ماکسیموس خود به دست آورید.
- مطمئن شوید که برای یک راه رفتن معمولی زانویتان کشش کافی دارید. باید بتوانید ۵.۵-۶.۵ کیلومتر در ساعت روی یک سطح صاف و در شیب ۵-۱۰٪ راه بروید.
- اطمینان حاصل کنید که میتوانید ۵۰ مینی پرش (لی لی) بدون درد، هم در محل و هم بهصورت رفتوبرگشت روی یک خط صاف انجام دهید.
اهداف ماه ۳ توانبخشی عمل رباط صلیبی
تنها پس از چند ماه کار، به اندازه کافی پیشرفت کردهاید تا به قدرت و حرکت ماهیچهای نرمال دست یابید. همانطور که به کار خود در مراحل توانبخشی ادامه میدهید، در اینجا تصویر بزرگ دیگری از اهدافی که میخواهید در این ماه به دست آورید، مشاهده میکنید:
- از دامنه حرکتی کامل اکستنشن زانو اطمینان حاصل کنید. از کشش طولانیمدت استفاده کنید تا زانوی خود را از آخرین قسمت اکستنشن برای حداکثر دامنه مطلق خود عبور دهید.
- قدرت عضله چهار سرران را به بیش از ۸۰ درصد برسانید. حداقل درصد قدرت را برای حفظ خم شدن و اکستنشن مناسب زانو به دست آورید.
- قدرت گلوتئوس ماکسیموس را به بیش از ۸۰ درصد برسانید. هر چیزی کمتر از ۸۰% مانع از پیشرفت ایمن به ماه آینده میشود. اطمینان حاصل کنید که قدرت لگن شما به قدری است که ثبات کافی را برای لگن و زانوی شما فراهم میکند.
- تمرینات حس عمقی را شروع کنید. تمرینات حس عمقی بدن شما را با نحوه واکنش طبیعی به عوامل خارجی آشنا میکند.
- بدون درد یا تورم به فعالیتهای ورزشی و دویدن برگردید. به یاد داشته باشید که این یک هدف اصلی است، اما یک ضرورت برای این ماه نیست. قبل از شروع مجدد فعالیتهای ورزشی، از سلامت کامل زانوی خود مطمئن شوید تا در تمام تمرینات جدید احساس شادی و سلامتی داشته باشید.
جمعبندی
اگر رباط ACL شما پاره شده باشد، بازسازی شانس بهبود زانوی شما و پایداری آن در زندگی روزمره و فعالیت های ورزشی شما را افزایش می دهد. با جراحی بازسازی رباط صلیبی ممکن است بتوانید به سطحی از ورزش بازگردید که غیر از جراحی امکان آن میسر نبود. اما نکته قابل ملاحظه دیگر، توجه به مراقبتهای پس از عمل برای جلوگیری از آسیب مجدد به رباط و پیوند مناسب میباشد. دکتر علیرضا جواهری فوق تخصص جراحی های لگن و زانو، در عمل جراحی رباط صلیبی متخصص است. انجام جراحی توسط پزشک با تجربه می تواند شانس موفقیت عمل و بهبودی را افزایش و دوره نقاهت را کاهش دهد.
برچسب ها :
جراحی رباط صلیبی,acl,جراحی زانو