نوزادان بیش از بزرگسالان مستعد ابتلا به عرق‌سوز شدن هستند، زیرا مجاری عرق آن‌ها هنوز در حال رشد و تکامل هستند. این مشکل پوستی ممکن است به‌صورت برجستگی‌ها یا تاول‌هایی روی پوست ظاهر شود و معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی، خودبه‌خود بهبود می یابد.
عرق‌سوزی که برخی افراد آن را گرمازده‌گی یا میلیاریا می‌نامند، نوعی التهاب پوستی است که در اثر انسداد غدد و مجاری عرق رخ می‌دهد.
زمانی که این انسداد اتفاق می‌افتد، عرق نمی‌تواند از پوست خارج شود و به درون لایه‌های اپیدرم و درم (سطح پوست و لایه زیرین بافت آن) بازمی‌گردد. این وضعیت منجر به بروز بثورات پوستی می‌شود که ممکن است خارش‌دار، ناراحت‌کننده و سوزش‌آور باشند.
اگرچه هر فردی ممکن است به عرق‌سوز شدن دچار شود، اما نوزادان به دلیل نابالغ بودن مجاری عرقی، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.
انواع عرق‌سوزی
میلیاریا زمانی رخ می‌دهد که عرق در پوست به دام می‌افتد. این عرق به لایه بیرونی پوست آسیب می‌زند و باعث بروز بثورات می‌شود.
در بثوراتی که موجب قرمزی پوست می‌شوند، این قرمزی ممکن است روی پوست روشن واضح‌تر دیده شود، در حالی‌که در پوست‌های تیره مشاهده آن دشوارتر است، هرچند مکانیسم ایجاد تغییر رنگ در هر دو نوع پوست یکسان است.
پزشکان عرق‌سوزی را بر اساس شدت آن به سه نوع اصلی تقسیم می‌کنند:
میلیاریا روبرا (Miliaria Rubra)
میلیاریا روبرا یا همان «گرمای سوزان» (prickly heat)، رایج‌ترین نوع عرق‌سوزی است و معمولاً نوزادان تازه‌متولدشده بین ۱ تا ۳ هفته را درگیر می‌کند.
این نوع بثورات زمانی ایجاد می‌شوند که انسدادی در مجاری عرقی در نزدیکی اپیدرم (سطح پوست) و درم (لایه زیرین بافت پوست) ایجاد شود.
علائم میلیاریا روبرا عبارت‌اند از:
- برجستگی‌های کوچک و قرمز یا تاول‌های ریز
- تغییر رنگ پوست به شکل قرمزی
- احساس خارش
میلیاریا روبرا اغلب با خارش همراه است، بنابراین ممکن است نوزاد به‌طور مداوم پوست خود را بخاراند.
اگر بثورات دارای نقاطی حاوی چرک باشند، به آن «میلیاریا پوستولوزا» (Miliaria Pustulosa) گفته می‌شود. این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باکتریایی باشد.
میلیاریا کریستالینا (Miliaria Crystallina)
میلیاریا کریستالینا یا «سودامینا» (Sudamina) در نوزادان تازه‌متولد شده، به‌ویژه آن‌هایی که زیر دو هفته سن دارند، رایج است. این نوع عرق‌سوزی کم‌خطرترین و خفیف‌ترین شکل آن محسوب می‌شود. در این حالت، انسداد در مجاری عرقی سطحی (در اپیدرم) رخ می‌دهد.
تنها علامت این نوع از عرق‌سوزی، بروز تاول‌های شفاف یا سفید کوچک شبیه قطره‌های آب است. این تاول‌ها قرمز یا ملتهب به نظر نمی‌رسند.
این بثورات معمولاً طی چند روز، زمانی‌که لایه آسیب‌دیده پوست به‌طور طبیعی کنده می‌شود، بهبود می‌یابند.
میلیاریا پروفوندا (Miliaria Profunda)
میلیاریا پروفوندا شدیدترین نوع عرق‌سوزی است، اما بسیار نادر محسوب می‌شود.
وقتی که عرق مکرراً به درون لایه درم نشت می‌کند، می‌تواند باعث سرخ‌شدگی شدید و احساس سوزش شود. نوزادانی که به‌طور گسترده به میلیاریا پروفوندا مبتلا می‌شوند، ممکن است علائم گرمازدگی نیز از خود نشان دهند؛ چرا که غدد عرقی آن‌ها به‌دلیل انسداد، قادر به تولید عرق برای خنک‌کردن بدن نیستند.
علائم میلیاریا پروفوندا شامل موارد زیر است:
- لکه‌های بزرگ، سفت و به رنگ پوست که ممکن است شبیه جوش به‌نظر برسند
- خارش خفیف تا شدید
علاوه‌براین، اگر نوزاد پوست خود را بخاراند، ممکن است دچار عفونت شود.
علائم و تشخیص عرق‌سوز شدن
برای اکثر نوزادان، تنها علامت عرق‌سوزی، بثورات پوستی در بخش‌هایی از بدن است که در معرض گرما بوده‌اند.
عواملی مانند قنداق کردن، پوشاندن لباس‌های گرم، تهویه نامناسب و مجاورت با منابع حرارتی مانند بخاری، همگی می‌توانند خطر بروز عرق‌سوز شدن را افزایش دهند. والدین یا مراقبان ممکن است متوجه بثوراتی در نواحی‌ای شوند که بیشتر گرم شده‌اند.
عرق‌سوزی‌ها همچنین معمولاً در چین‌های پوستی بدن ظاهر می‌شوند، مانند ناحیه گردن یا کشاله ران.
در بیشتر موارد، عرق‌سوزی به‌سرعت بهبود می‌یابد و ناراحتی زیادی ایجاد نمی‌کند، بنابراین ممکن است نیازی به مراجعه به پزشک نباشد.
علائم عرق‌سوزی به‌ویژه در هوای گرم، آشکار و قابل شناسایی هستند. اگر والدین یا مراقبان درباره نوع بثورات مطمئن نباشند، پزشک معمولاً می‌تواند با بررسی ظاهری پوست، آن را تشخیص دهد.
درمان‌ها و داروهای خانگی برای عرق‌سوزی
میلیاریا معمولاً بدون نیاز به درمان خاص، ظرف چند روز بهبود می‌یابد.
با این‌حال، والدین و مراقبان می‌توانند با انجام اقدامات زیر، ناراحتی نوزاد را کاهش داده و روند بهبودی را تسریع کنند:
- در اولین نشانه‌های عرق‌سوزی، نوزاد را به مکانی خنک منتقل کنید.
- پوست نوزاد را خنک و خشک نگه دارید.
- کمپرس سرد روی نواحی آسیب‌دیده قرار دهید.
- چربی و عرق را با آب خنک بشویید، سپس به‌آرامی پوست را خشک کنید.
- چین‌های پوستی را به‌طور مرتب تمیز کنید تا از تجمع عرق و چربی و بدتر شدن بثورات جلوگیری شود.
- از لباس‌های نخی، گشاد و قابل‌تنفس برای نوزاد استفاده کنید.
- نوزاد را به‌خوبی هیدراته نگه دارید؛ این ممکن است شامل شیر دادن در صورت تغذیه با شیر مادر به‌صورت تقاضایی و در دسترس بودن مداوم آب برای نوزادان بزرگ‌تر باشد.
از استفاده از کرم‌های ضدبثورات به‌صورت خودسرانه اجتناب کنید، مگر اینکه پزشک کرم خاصی را توصیه کرده باشد. عرق‌سوزی واکنش آلرژیک نیست، بنابراین استفاده از کرم‌هایی که برای درمان آلرژی طراحی شده‌اند، معمولاً کمکی نمی‌کند.
در موارد شدید یا بثوراتی که خودبه‌خود بهبود نمی‌یابند، پزشک ممکن است کرم استروئیدی برای تسریع در بهبود تجویز کند.
گاهی‌اوقات، عرق‌سوزی ممکن است منجر به عفونت شود، به‌ویژه اگر نوزاد ناحیه را بخاراند. بثوراتی که دچار عفونت شده‌اند ممکن است تب و سایر علائم بیماری ایجاد کنند.
اگر نوزاد تب دارد یا بیمار به‌نظر می‌رسد، والدین یا مراقبان می‌توانند با پزشک مشورت کنند. متخصصین مراقبت‌های بهداشتی ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کنند تا هرگونه عفونت باکتریایی را برطرف کنند.
عوامل خطر برای عرق‌سوزی در نوزادان
عرق‌سوزی در نتیجه محبوس شدن عرق در پوست اتفاق می‌افتد. نوزادان و کودکان توانایی تنظیم دمای بدن را به‌خوبی بزرگسالان ندارند، بنابراین هر عاملی که باعث گرم شدن بیش‌ازحد آن‌ها شود، می‌تواند خطر عرق‌سوزی را افزایش دهد.
نمونه‌هایی از این عوامل عبارت‌اند از:
- پوشاندن لباس‌های بیش‌ازحد گرم نسبت به فصل
- زندگی در مناطق دارای آب‌وهوای بسیار گرم
- نشستن در نزدیکی منابع گرمایی مانند بخاری یا لامپ‌های حرارتی
- قنداق کردن نوزاد، به‌ویژه در هوای گرم یا زمانی که نوزاد در حال عرق کردن است
- استفاده از کرم‌ها یا روغن‌های ضخیم روی پوست که می‌توانند مجاری عرقی را مسدود کنند
پیشگیری از عرق‌سوزی
برای کاهش خطر عرق‌سوز شدن در نوزادان، والدین و مراقبان می‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند:
- نوزادان را با لباس‌های متناسب با فصل بپوشانند. نیازی نیست که نوزادان همیشه قنداق شده یا زیر پتو باشند، به‌ویژه در هوای گرم.
- از لباس‌های گشاد و قابل‌تنفس مانند شلوار نخی یا لباس خواب استفاده شود.
- نوزادان را از قرار گرفتن مستقیم در معرض نور خورشید دور نگه دارید.
- در هوای گرم، از کولر یا پنکه برای خنک نگه‌داشتن محیط نوزاد استفاده شود.
- نوزادان را مستقیماً در برابر منابع گرمایی مانند بخاری قرار ندهید.
- علائم تعریق بیش‌ازحد را در نوزادان بررسی کنید. اگر نوزادی سرخ شده یا در حال تعریق است، او را به محیط خنک‌تری منتقل کنید.
سؤالات رایج
عرق‌سوز شدن چقدر طول می‌کشد؟
اگر پوست نوزاد خنک نگه داشته شود، عرق‌سوزی معمولاً ظرف چند روز و بدون نیاز به درمان خاص برطرف می‌شود.
چرا نوزادان دچار عرق‌سوزی می‌شوند؟
بثورات ناشی از عرق‌سوزی زمانی ایجاد می‌شوند که عرق زیر پوست به دام بیفتد. از آنجا که نوزادان غدد عرق کوچکتری دارند و توانایی تنظیم دمای بدنشان کمتر است، نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض ابتلا به عرق‌سوزی هستند.
لباس‌های تنگ، قنداق و پتوها نیز می‌توانند خطر عرق‌سوزی را افزایش دهند. در بیشتر موارد، این بثورات بدون نیاز به درمان برطرف می‌شوند.
خلاصه
عرق‌سوزی معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای باشد از اینکه نوزاد در معرض گرمای بیش‌ازحد قرار دارد. گرمای بیش‌ازحد ممکن است منجر به مشکلات جدی سلامت شود، بنابراین توجه به این هشدار مهم است و باید نوزاد را به محیطی خنک‌تر منتقل کرد.
خنک و راحت نگه‌داشتن نوزاد، می‌تواند به‌سرعت باعث بهبود بثورات شود.
اگر بثورات طی چند روز بهبود نیافتند، نوزاد بسیار ناراحت به‌نظر می‌رسد یا بثورات شروع به گسترش کردند، والدین و مراقبان باید با پزشک مشورت کنند.