راش کلر نوعی بثورات قرمز و خارش‌دار است که چند ساعت پس از شنا در استخرهای کلردار یا ماندن در جکوزی ظاهر می‌شود.
این راش ناشی از تماس شیمیایی با کلر است، نه یک واکنش آلرژیک واقعی.
راه‌های درمان و پیشگیری شامل استفاده از کرم‌های محافظ موضعی، دوش گرفتن پس از شنا، و پرهیز از شنا در آب‌هایی با غلظت بالای کلر می‌باشد.
نکته علمی: کلر به‌عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی عمل می‌کند، اما تماس مکرر آن با پوست، به‌ویژه اگر پوست حساس یا بیمار باشد، می‌تواند سد دفاعی پوست را تضعیف کند و باعث تحریک و التهاب شود.
علائم راش کلر چگونه به نظر می‌رسند؟
راش کلر می‌تواند هر زمانی که در آب کلردار بوده‌اید، ظاهر شود.
معمولاً این علائم چند ساعت پس از تماس با آب کلردار، چه در استخر یا جکوزی، پدیدار می‌شوند.¹
علائم شایع راش کلر عبارت‌اند از:²
- تغییر رنگ پوست یا قرمزی و تورم
- حساسیت یا خارش پوست
- ضایعات پوستی به‌شکل لکه‌لکه یا دانه‌دانه
- خشکی، پوسته‌پوسته شدن یا ترک‌خوردگی پوست
برخی افراد همچنین علائم چشمی یا تنفسی تجربه می‌کنند، مانند:
- قرمزی یا سوزش چشم‌ها
- درد یا سوزش در گلو و دهان به‌دلیل تماس با بخارات کلر¹³
نکته: این راش مسری نیست و اگر دوباره در معرض کلر قرار نگیرید، معمولاً بدتر نمی‌شود.¹
- Reproduced with permission from © DermNet dermnetnz.org 2023.
چه کسانی در معرض خطر راش کلر هستند؟
راش کلر نوعی از درماتیت تماسی تحریکی است. این وضعیت ناشی از تماس پوست با مواد شیمیایی‌ای مانند حلال‌ها، شوینده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌هاست.¹
در این حالت، سد طبیعی پوست (لایه شاخی) آسیب دیده و سلول‌های زیرین پوست ملتهب می‌شوند، اما این واکنش آلرژیک محسوب نمی‌شود.²
افراد مستعدتر به راش کلر:
- افراد مبتلا به اگزما یا پسوریازیس: این بیماری‌ها باعث آسیب به سد پوستی می‌شوند و پوست را نسبت به مواد محرک نفوذپذیرتر می‌کنند.¹
- شناگران حرفه‌ای، غریق‌نجات‌ها و افرادی که زمان زیادی در استخر می‌گذرانند بیشتر در معرض راش کلر هستند، به‌ویژه اگر سطح کلر در آب بالا باشد.
چرا کلر روی پوست تأثیر می‌گذارد؟
کلر یک ماده شیمیایی قوی است که برای از بین بردن جلبک‌ها، باکتری‌ها و میکروب‌ها در استخرها و جکوزی‌ها به‌کار می‌رود. اما زمانی که در آب کلردار شنا می‌کنید:⁴
- نفوذپذیری پوست بیشتر می‌شود، هرچه بیشتر در آب بمانید.
- کلر باعث تخریب چربی محافظ طبیعی پوست (سبوم) می‌شود و امکان نفوذ مواد شیمیایی را افزایش می‌دهد.
- تماس سلول‌های لایه‌های زیرین پوست با کلر منجر به واکنش التهابی و تحریک می‌شود.²
درمان راش کلر
راش کلر معمولاً در خانه و با داروهای بدون نسخه درمان می‌شود.
بیشتر راش‌ها پس از چند روز پرهیز از شنا و درمان موضعی بهبود می‌یابند.¹
درمان‌های مؤثر شامل موارد زیر است:¹
- کرم هیدروکورتیزون:
یک استروئید موضعی ملایم است که برای کاهش التهاب، خارش، قرمزی و تورم استفاده می‌شود.
معمولاً ۲ تا ۴ بار در روز استفاده می‌شود. - کرم بنادریل (دیفن‌هیدرامین):
این کرم آنتی‌هیستامینی با مسدود کردن هیستامین، خارش و تورم را کاهش می‌دهد.
در مواردی که خارش شدید است، مفید است و تا ۴ بار در روز قابل استفاده است. - لوسیون‌ها یا کرم‌های نرم‌کننده (امولینت):
به بازگرداندن رطوبت از دست‌رفته‌ی پوست کمک می‌کنند.
از محصولات بدون عطر و ضدحساسیت استفاده شود، و می‌توان آن‌ها را بین نوبت‌های استفاده از داروهای موضعی مصرف کرد.
علائم معمولاً طی یک تا دو روز پس از آخرین تماس با کلر شروع به بهبود می‌کنند.⁵
استفاده از کمپرس سرد نیز می‌تواند خارش را کاهش دهد و از خراشیدن جلوگیری کند.
اگر با درمان‌های خانگی بهبودی حاصل نشد، با پزشک خود مشورت کنید.
آیا کلر می‌تواند باعث بیماری‌های جدی شود؟
استخرها و جکوزی‌ها در کوتاه‌مدت خطر زیادی ندارند.
اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که کلر و سایر مواد ضدعفونی‌کننده در تماس با عرق، ادرار یا لوسیون روی بدن، ترکیبات جدیدی به‌نام “کلورآمین” ایجاد می‌کنند که در هوا و آب آزاد می‌شوند.⁶
این ترکیبات با افزایش خطر آسم و سرطان مثانه در برخی مطالعات مرتبط بوده‌اند. با این حال، تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پس از چند روز، راش شما:
- بهبود نیافت
- بدتر شد
- یا علائمی مثل قرمزی شدید، خارش زیاد، پوسته‌ریزی یا درد داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک می‌تواند بررسی کند که آیا این راش ناشی از کلر است یا دلایل دیگری دارد، مانند:
- خارش شناگران (Swimmer’s Itch): ناشی از انگل‌هایی است که در آب‌های طبیعی (رودخانه، دریاچه) یافت می‌شود، نه استخر.⁷
- فولیکولیت جکوزی (Hot Tub Folliculitis): عفونت فولیکول‌های مو ناشی از باکتری مقاوم به کلر به‌نام Pseudomonas.⁸
- راش گرمایی (Miliaria): ناشی از انسداد غدد عرق و حبس شدن عرق زیر پوست، مخصوصاً در روزهای گرم و مرطوب.⁹
- کهیر سرد (Cold Urticaria): نوعی کهیر که با تماس ناگهانی با آب یا هوای سرد ایجاد می‌شود.¹⁰
- خارش شناگران دریایی (Seabather’s Eruption): راش شدید و خارش‌دار پس از شنا در اقیانوس، ناشی از لاروهای ریز عروس دریایی. علائم گاهی شامل تب، لرز، تهوع، استفراغ و اسهال نیز می‌شود.¹¹
اگر دچار خس‌خس سینه، تنفس سخت، تهوع، سرگیجه یا درد شدید شدید، احتمال واکنش شدید یا مسمومیت با کلر وجود دارد. **بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.**¹²
چگونه هنگام شنا از پوست خود محافظت کنیم؟
اگر پوست شما به کلر حساس است یا بیماری پوستی زمینه‌ای دارید، اقدامات زیر را قبل و بعد از شنا انجام دهید:¹
قبل از شنا:
- پوست خود را با آب تمیز بشویید تا عرق یا آلودگی‌ها پاک شوند.
- حدود ۱۵ دقیقه پیش از ورود به آب، یک لایه نازک ژل نفتی (وازلین) یا لوسیون پیش از شنا (pre-swim lotion) بزنید تا مانعی محافظ روی پوست ایجاد شود.
بعد از شنا:
- فوراً دوش بگیرید و از صابون ملایم و غیرخشک‌کننده استفاده کنید.
- سپس از کرم مرطوب‌کننده غنی از امولینت استفاده کنید تا رطوبت از دست رفته پوست جبران شود.
نکات بهداشتی برای محیط استخر:¹³
- قبل از ورود به استخر، دوش بگیرید تا چربی‌ها و تعریق بدن وارد آب نشوند.
- پس از شنا نیز دوش بگیرید تا کلر و ترکیبات شیمیایی از سطح پوست پاک شوند.
- لباس شنای پوشیده‌تر (آستین‌بلند) بپوشید تا تماس پوست با کلر کمتر شود.
- افرادی که اسهال دارند، نباید وارد استخر شوند و برای کودکان باید از پوشک‌های ضدآب استفاده شود.
- در صورت مشاهده مدفوع در استخر، سریعاً شناگران را از آب خارج کرده و عملیات شوک کلر (افزایش شدید غلظت کلر) انجام شود.
- سطح کلر استخر باید به‌طور منظم توسط افراد متخصص یا با کیت‌های تست، پایش شود.
گزینه‌های جایگزین برای کاهش تماس با کلر:¹⁴ ¹⁵
- استفاده از استخرهای آب شور یا سیستم‌های ضد میکروبی با نور فرابنفش (UV) که نیاز به کلر را کاهش می‌دهند.
اگر بوی شدید شیمیایی از آب استخر حس می‌کنید یا مدفوع در آب شناور است، سریعاً از استخر خارج شوید و به مسئول استخر یا نجات‌غریق اطلاع دهید.
سخن پایان
برای کاهش تأثیرات پوستی ناشی از کلر:
- تماس خود را با کلر تا حد امکان کاهش دهید.
- پس از شنا، با آب ولرم و شوینده ملایم دوش بگیرید و کرم مرطوب‌کننده بزنید.
- اگر راش کلر گرفتید، از کرم هیدروکورتیزون و محصولات مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- اگر راش بهبود نیافت، به متخصص پوست مراجعه کنید تا درمان‌های بیشتر در صورت نیاز انجام شود.
نکات کلیدی
- راش کلر نوعی درماتیت تماسی تحریکی است که ناشی از تماس با مواد شیمیایی است، نه آلرژی.
- علائم شامل قرمزی، خارش، تورم، خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست است.
- بیشتر موارد با درمان خانگی و پرهیز از کلر بهبود می‌یابند.
- پیشگیری مؤثرترین راهکار است؛ با دوش گرفتن، استفاده از کرم‌های محافظ و پایش میزان کلر می‌توان خطر را کاهش داد.