علت‌ها
خشکی گلو اغلب به دلیل کم‌آبی بدن، آلرژی، مصرف دخانیات یا تنفس از راه دهان ایجاد می‌شود. خوشبختانه، درمان‌های خانگی مانند نوشیدن چای گرم، استراحت دادن به صدا و استفاده از اسپری‌های مرطوب‌کننده می‌توانند مؤثر واقع شوند.
چه چیزی باعث خشکی می‌شود؟
گلو معمولاً توسط غدد بزاقی مرطوب نگه داشته می‌شود، زیرا این غدد بزاق تولید می‌کنند تا گلو و دهان روان باقی بمانند. این روند نقش کلیدی در پیشگیری از تحریک گلو و تسهیل در بلع و صحبت کردن ایفا می‌کند.
با این حال، عوامل مختلفی می‌توانند باعث خشکی، خارش و ناراحتی در گلو شوند. شناخت دقیق این عوامل به یافتن درمان مؤثر و جلوگیری از عود علائم کمک می‌کند.
- کم‌آبی بدن: حتی کم‌آبی خفیف می‌تواند تولید بزاق را کاهش دهد و به خشکی گلو منجر شود. در این حالت ممکن است علائمی مانند احساس تشنگی یا سردرد مبهم نیز تجربه شود. همچنین، محیط‌های خشک می‌توانند با تسریع از دست‌دادن مایعات بدن، وضعیت خشکی را تشدید کنند. این موضوع به‌ویژه در فصول سرد یا در اتاق‌های دارای سیستم گرمایشی محسوس‌تر است.
- تنفس دهانی: تنفس از طریق دهان یا خرخر کردن هنگام خواب می‌تواند گلو را در طول شب خشک کند. از آنجایی که تولید بزاق در هنگام خواب کاهش می‌یابد، دهان و گلو مستعد خشکی بیشتری هستند. تنفس دهانی شدید می‌تواند هوای خشک را مستقیماً به درون گلو بکشاند و بافت‌های آن را تحریک کند، خصوصاً اگر فرد دچار خرخر نیز باشد.²
- آلرژی‌ها: رینیت آلرژیک (تب یونجه) و واکنش به عوامل آلرژی‌زای خانگی مانند گرد و غبار یا مایت‌ها می‌توانند منجر به خشکی گلو شوند. هنگامی که آلرژن‌ها باعث انسداد بینی می‌شوند، احتمال تنفس دهانی و در نتیجه خشکی گلو افزایش می‌یابد. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که دچار مشکلات بینی ناشی از آلرژی هستند، بیش از دیگران با خشکی گلو روبه‌رو می‌شوند.³⁴
- ریفلاکس اسیدی: احساس خشکی، خارش یا قلقلک در گلو می‌تواند نشانه‌ای از رفلاکس لارنژوفارنژیال (LPR) باشد، که نوعی از رفلاکس معده‌ای است که گلو و حنجره را درگیر می‌کند. بازگشت اسید یا صفرا از معده به بالا می‌تواند بافت پوششی گلو را تحریک کرده و باعث احساس خشکی مداوم، نیاز به صاف‌کردن صدا یا گرفتگی صدا شود.⁵
- داروها: بسیاری از داروها از جمله آنتی‌هیستامین‌ها، ضدافسردگی‌ها و دیورتیک‌ها می‌توانند با تأثیر بر عملکرد غدد بزاقی، باعث خشکی دهان و گلو شوند. مصرف هم‌زمان چند داروی دارای این عارضه جانبی، احتمال بروز خشکی را افزایش می‌دهد. طبق تحقیقات، صدها داروی بدون نسخه و تجویزی چنین تأثیری را دارند.⁶
- مصرف دخانیات: سیگار کشیدن یا استفاده از ویپ، گلو را در معرض مواد تحریک‌کننده قرار می‌دهد که می‌توانند باعث خشکی، خارش و ناراحتی شوند. حتی دود دست‌دوم نیز می‌تواند نقش داشته باشد، اگرچه بیشترین تأثیر بر افراد سیگاری فعال دیده می‌شود.⁷
- بیماری‌های زمینه‌ای: برخی شرایط پزشکی مانند دیابت، سندرم شوگرن و پارکینسون می‌توانند تولید بزاق را کاهش داده و منجر به خشکی گلو شوند. همچنین استرس، اضطراب و افسردگی نیز با کاهش ترشح بزاق در ارتباط هستند. افراد مبتلا به آپنه خواب نیز اغلب با خشکی گلو از خواب بیدار می‌شوند، زیرا تنفس ناصحیح هنگام خواب بر میزان رطوبت گلو تأثیرگذار است.⁸
- استفاده بیش از حد از صدا: یک مطالعه نشان داد افرادی که در محیط کار زیاد صحبت می‌کنند، اغلب دچار گرفتگی صدا و خشکی گلو می‌شوند. سایر فعالیت‌های صوتی مانند خوانندگی یا فریاد زدن در محیط‌های پرسر و صدا نیز ممکن است باعث واکنش مشابه در گلو شوند.³
خشکی گلو چه حسی دارد؟
خشکی گلو معمولاً احساسی متفاوت از گلودرد ایجاد می‌کند. برخلاف گلودرد که اغلب با درد یا سوزش همراه است، خشکی گلو بیشتر با احساس خارش یا زبری شناخته می‌شود.⁹
Catherine Falls Commercial / Getty Images
در کنار حس خشکی در گلو، ممکن است علائم زیر نیز مشاهده شود:¹
- احساس سوزش یا خشکی در دهان
- خشکی زبان
- افزایش تشنگی
- دشواری جزئی در بلع یا صحبت کردن
- ترک‌خوردگی لب‌ها
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
درمان‌های خانگی
برای درمان خشکی گلو در خانه، باید بر روش‌هایی تمرکز کرد که به تسکین و مرطوب نگه‌داشتن گلو کمک کرده و جریان بزاق را در دهان حفظ کنند. استفاده از ترکیب چند راهکار خانگی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش علائم داشته باشد.
این نکات را برای تسکین خشکی گلو امتحان کنید:¹⁰¹
- نوشیدن مقدار کافی آب برای حفظ رطوبت و تحریک بزاق
- کاهش مصرف کافئین به دلیل اثرات دهیدراته‌کننده آن
- جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن قرص‌های گلو برای تحریک بزاق
- اجتناب از دخانیات و الکل، به‌ویژه در شب
- کنترل آلرژی‌ها با داروهایی که خشکی دهان ایجاد نمی‌کنند
- تنفس از راه بینی به‌جای دهان
- غرغره آب نمک برای کاهش تحریک و خارش گلو
- استفاده از اسپری‌های مرطوب‌کننده مخصوص دهان و گلو
- نوشیدن مایعات گرم مانند چای برای نرم کردن گلو
اگر خشکی گلو شما شب‌ها بدتر می‌شود، این نکات را امتحان کنید:
- استفاده از نوار چسب بینی مانند Breathe Right برای باز نگه داشتن مسیر بینی هنگام خواب
- استفاده از دهان‌شویه بدون الکل یا مخصوص خشکی دهان پیش از خواب
- پرهیز از استفاده از پنکه یا کولر در صورت ابتلا به آلرژی
- روشن‌کردن دستگاه بخور در اتاق خواب برای افزایش رطوبت هوا
- نگه‌داشتن بطری آب کنار تخت برای نوشیدن هنگام بیدار شدن با گلو خشک
اگر این راهکارهای شبانه بی‌تأثیر بودند، با یک متخصص سلامت مشورت کنید تا احتمال وجود مشکلات زمینه‌ای مانند رفلاکس یا آپنه خواب بررسی شود.
خشکی گلو چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان باقی‌ماندن خشکی گلو بستگی به علت آن دارد. اگر علت کم‌آبی بدن یا مصرف دخانیات باشد، با نوشیدن آب بیشتر و ترک دخانیات می‌توان انتظار بهبود سریع داشت.
در صورتی که خشکی گلو ناشی از سرماخوردگی یا بیماری‌های دیگر باشد، معمولاً طی یک تا دو هفته و با روند بهبودی بیماری، علائم کاهش می‌یابند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
داشتن گلو خشک به‌طور گاه‌به‌گاه معمولاً جای نگرانی ندارد. اما اگر این حالت به‌طور مکرر رخ دهد و با درمان‌های خانگی بهتر نشود، لازم است به پزشک مراجعه شود.
در صورتی که با علائم زیر مواجه شدید، حتماً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:¹³¹
- مشکل در بلع یا تنفس
- درد شدید
- احساس سوزش در دهان و گلو
- وجود لکه‌های سفید در دهان یا گلو
پزشک علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و دهان و گلو را برای یافتن مشکلات دیگر معاینه خواهد کرد.
بر اساس یافته‌ها، پزشک ممکن است درمان‌های زیر را پیشنهاد دهد:¹
- داروهای بدون نسخه یا تجویزی برای درمان مشکلات زمینه‌ای
- استفاده از دستگاه CPAP برای درمان آپنه خواب، در صورت نقش داشتن آن
- انجام عمل جراحی در موارد شدید برای اصلاح مشکلات ساختاری مانند انحراف تیغه بینی
جمع‌بندی کلیدی
خشکی گلو می‌تواند در اثر کم‌آبی، آلرژی، تنفس دهانی، داروها یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد شود.
علائم رایج شامل خارش، تشنگی، خشکی دهان یا زبان و دشواری در صحبت کردن یا بلعیدن است.
حفظ رطوبت بدن، استفاده از دستگاه بخور و بررسی علل اصلی معمولاً به کاهش علائم کمک می‌کنند، اما در صورت تداوم، مراجعه به پزشک ضروری است.