جراحی تعویض مفصل ران یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای کاهش درد و بهبود حرکت در بیماران مبتلا به آرتروز یا آسیب‌های جدی مفصل ران است. بیشتر بیماران پس از این جراحی به زندگی عادی و فعال برمی‌گردند. با این حال، مثل هر عمل جراحی دیگر، این جراحی هم ممکن است با عوارضی همراه باشد.
آگاهی از عوارض بعد از تعویض مفصل ران می‌تواند به بیمار و خانواده‌اش کمک کند تا با آمادگی بیشتر وارد فرایند درمان شوند و با رعایت نکات مراقبتی، از بروز مشکلات پیشگیری کنند یا در صورت بروز، آن‌ها را سریع‌تر شناسایی و درمان کنند.
عوارض شایع پس از جراحی تعویض مفصل ران
بعضی از عوارض در درصدی از بیماران دیده می‌شود و جزو مواردی هستند که تیم درمانی معمولاً برای مدیریت آن‌ها برنامه‌ریزی دارد. این عوارض معمولاً قابل کنترل و موقتی هستند.
درد و تورم پس از عمل
وجود درد در محل جراحی تعویض مفصل لگن در هفته‌های ابتدایی کاملاً طبیعی است. تورم نیز معمولاً در پا و مچ پا دیده می‌شود. این درد با مصرف داروهای ضد درد، استفاده از یخ، بالا نگه‌داشتن پا و فیزیوتراپی کنترل می‌شود. اگر درد بیش از حد شدید یا طولانی باشد، باید بررسی دقیق‌تری انجام شود.
سفتی و کاهش دامنه حرکت مفصل
در صورتی که تمرینات حرکتی به موقع شروع نشود یا بیمار فعالیت نداشته باشد، ممکن است مفصل جدید دچار خشکی و محدودیت حرکت شود. فیزیوتراپی منظم و حرکت دادن مفصل طبق برنامه، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
عفونت بعد از جراحی
عفونت یکی از جدی‌ترین عوارض پس از هر نوع جراحی است. این عفونت ممکن است سطحی و محدود به پوست باشد یا در موارد نادر، به عمق مفصل مصنوعی نفوذ کند. علائم آن شامل تب، ترشح از محل زخم، قرمزی یا تورم بیش از حد است. برای درمان، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود و در موارد شدید، ممکن است نیاز به عمل مجدد باشد.
عوارض کمتر شایع اما مهم پس از جراحی
این عوارض نسبت به موارد بالا کمتر دیده می‌شوند، اما در صورت بروز، نیاز به رسیدگی فوری دارند. آگاهی از آن‌ها می‌تواند باعث شود که بیمار علائم را سریع‌تر تشخیص دهد و از آسیب بیشتر جلوگیری شود.
دررفتگی مفصل ران
مفصل مصنوعی ممکن است در ماه‌های اول پس از جراحی در برود، مخصوصاً اگر حرکات پرخطر مثل چرخاندن شدید ران یا نشستن در وضعیت نامناسب انجام شود. این عارضه معمولاً با درد ناگهانی، ناتوانی در حرکت و تغییر شکل مفصل همراه است. دررفتگی نیاز به جااندازی یا حتی عمل جراحی مجدد دارد.
لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی)
پس از عمل، به دلیل کاهش حرکت بیمار، احتمال تشکیل لخته خون در وریدهای پا وجود دارد. این لخته می‌تواند باعث تورم، درد و گرمی پا شود و در صورت حرکت به سمت ریه، خطرناک شود (آمبولی ریه). برای پیشگیری، داروهای رقیق‌کننده خون تجویز می‌شود و تمرینات حرکتی و استفاده از جوراب واریس توصیه می‌گردد.
شکستگی استخوان اطراف مفصل
در حین جراحی یا بعد از آن، ممکن است استخوان‌های اطراف مفصل مصنوعی دچار ترک یا شکستگی شوند. این مشکل بیشتر در افراد مسن یا دارای پوکی استخوان دیده می‌شود. در صورت شکستگی، بسته به شدت آن، نیاز به جراحی یا تثبیت با گچ یا آتل وجود دارد.
عوارض بلندمدت تعویض مفصل ران
بعضی عوارض ممکن است چند ماه یا حتی چند سال بعد از جراحی بروز کنند. اگرچه احتمال آن‌ها کم است، اما آگاهی از آن‌ها برای مراقبت در بلندمدت ضروری است.
شل شدن یا فرسایش مفصل مصنوعی
با گذشت زمان، مفصل مصنوعی ممکن است شل شود یا ساییده گردد، به‌ویژه در بیمارانی که فعالیت بدنی سنگین دارند. علائم آن شامل بازگشت تدریجی درد و کاهش عملکرد مفصل است. در این صورت، گاهی نیاز به تعویض مجدد مفصل وجود دارد.
اختلاف طول پاها
در برخی موارد، بعد از جراحی، بیمار احساس می‌کند که یکی از پاها بلندتر یا کوتاه‌تر از دیگری است. این مشکل معمولاً جزئی است و با فیزیوتراپی یا استفاده از کفی طبی اصلاح می‌شود. در موارد نادر، نیاز به مداخله بیشتر وجود دارد.
آسیب عصبی
در حین جراحی ممکن است عصب سیاتیک یا عصب‌های اطراف مفصل تحت فشار یا آسیب قرار بگیرند. این آسیب می‌تواند باعث بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلات شود. بیشتر این آسیب‌ها موقتی هستند، اما در موارد شدید ممکن است دائمی باشند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر بروز عوارض
برخی افراد بیشتر در معرض عوارض بعد از جراحی قرار دارند. عواملی مانند دیابت، اضافه‌وزن، سیگار کشیدن، بیماری‌های قلبی یا کلیوی، و کم‌تحرکی قبل از عمل می‌توانند خطر عوارض را افزایش دهند.
همچنین عدم رعایت توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست، یکی از دلایل اصلی ایجاد مشکلات پس از جراحی است.
چگونه از عوارض جلوگیری کنیم؟
مهم‌ترین راه برای کاهش عوارض، پیروی دقیق از دستورات تیم درمانی است. انجام فیزیوتراپی طبق برنامه، مصرف به‌موقع داروها، رعایت رژیم غذایی مناسب، پرهیز از حرکات خطرناک و حضور منظم در ویزیت‌های پس از عمل، همگی نقش مهمی دارند.
همچنین، اگر علائم غیرعادی مثل تب، درد شدید یا تورم بیش از حد مشاهده شد، باید بلافاصله با پزشک مشورت شود.
جمع‌بندی
جراحی تعویض مفصل ران به‌طور کلی عملی ایمن و موفقیت‌آمیز است، اما مانند هر جراحی دیگری ممکن است با عوارضی همراه باشد. بیشتر این عوارض قابل پیشگیری یا درمان هستند، به شرطی که بیمار همکاری کافی داشته باشد و مراقبت‌های لازم را جدی بگیرد. با آگاهی، پیگیری و رعایت نکات پزشکی، می‌توان از بروز مشکلات جلوگیری کرد و از مزایای این جراحی مهم بهره‌مند شد.
منبع از سایت دکتر مهرداد منصوری