پدیدار شدن جوش در ناحیه موسوم به “مثلث خطرناک” یا “مثلث مرگ” و اقدام به ترکاندن آن می‌تواند منجر به عفونت شدید در صورت یا حتی مغز شود. این ناحیه از صورت، از دو گوشه دهان تا پل بینی را در بر می‌گیرد و به دلیل ارتباطات عروقی خاص، از لحاظ پزشکی بسیار حساس تلقی می‌شود.¹
عفونتی که در این ناحیه رخ دهد ممکن است به بروز ترومبوز سینوس کاورنوس (CST) بینجامد؛ وضعیتی نادر اما کشنده که در آن لخته خونی مسیر بازگشت خون از مغز را مختل می‌کند.² به همین دلیل، متخصصان پوست توصیه می‌کنند از ترکاندن جوش‌ها در این منطقه خودداری کنید.³
خطرات ترکاندن جوش در مثلث مرگ
دستکاری یا خراشیدن جوش‌ها در ناحیه مثلث مرگ می‌تواند باکتری‌ها را وارد بدن کرده و عفونتی جدی ایجاد کند.⁴ این ناحیه به دلیل نزدیکی به ساختارهای مغزی و رگ‌های خونی حیاتی، نسبت به عفونت‌ها حساس‌تر است و ورود هرگونه عامل بیماری‌زا می‌تواند عواقب جدی در پی داشته باشد.
دکتر جاشوآ زایچنر، متخصص پوست و استاد دانشگاه مانت سینای نیویورک، به نشریه Health گفته است: «ناحیه‌ای از صورت که بینی را به گوشه‌های دهان متصل می‌کند، به دلیل ارتباط نزدیکش با مغز، به عنوان منطقه‌ای خطرناک شناخته می‌شود.» این ویژگی باعث می‌شود مراقبت ویژه‌ای در برخورد با ضایعات پوستی این بخش لازم باشد.
عفونت
ترکاندن یک جوش در مثلث مرگ ممکن است منجر به عفونتی شود که به ترومبوز سینوس کاورنوس بیانجامد؛ در این حالت، لخته‌ای در سینوس‌های کاورنوس شکل می‌گیرد و جریان خون مغزی را مختل می‌کند.² سینوس کاورنوس، ورید بزرگی است که خون را از مغز تخلیه می‌کند و هرگونه اختلال در آن می‌تواند تهدیدی جدی برای حیات باشد.
از آن‌جا که مسیر رسیدن عفونت از یک جوش روی بینی به مغز نسبتاً مستقیم است، خطر نفوذ میکروب‌ها در این بخش بیشتر از سایر نواحی صورت است. دکتر آلوک ویج، متخصص پوست در کلینیک کلیولند می‌گوید: «هرگونه عفونت در این ناحیه به دلیل مسیر مستقیم به مغز، ریسک بالاتری دارد.» آگاهی از این خطرات می‌تواند نقش پیشگیرانه مهمی ایفا کند.
تشخیص به‌موقع علائم
شناسایی سریع علائم بیماری می‌تواند از بروز عوارض و مرگ جلوگیری کند. علائم CST شامل تب، سردرد، فلج عضلات کنترل‌کننده حرکات چشم و تورم اطراف چشم‌هاست.² این نشانه‌ها به دلیل اختلال در گردش خون مغز و پاسخ التهابی شدید ایجاد می‌شوند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم پس از دستکاری جوش‌های صورت، به‌ویژه در ناحیه مثلث خطرناک، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. تشخیص و درمان سریع می‌تواند احتمال بروز پیامدهای مرگبار را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
آکنه دردناک‌تر و قابل‌مشاهده‌تر
زمانی که جوش را می‌ترکانید، باکتری‌ها، سلول‌های مرده پوست و چربی ممکن است به لایه‌های عمقی‌تر پوست رانده شوند. این فرآیند منجر به التهاب بیشتر، افزایش قرمزی و تورم می‌شود که ظاهر آکنه را برجسته‌تر و دردناک‌تر می‌کند.⁵
این التهاب ثانویه باعث واکنش‌های ایمنی بدن می‌شود که نه تنها به بهبودی کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند آسیب بافتی بیشتری به همراه داشته باشد. در نتیجه، جوش‌ها نمای شدیدتری یافته و فرایند بهبودی طولانی‌تر می‌شود.
ایجاد اسکار
در طی فرایند ترمیم پوست، ممکن است با زخم یا لکه‌های تیره ناشی از التهاب (hyperpigmentation) مواجه شوید. بعضی از این لکه‌ها ممکن است تا ۱۲ ماه برای بازگشت به رنگ طبیعی پوست زمان نیاز داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است دائمی باقی بمانند.⁶
ایجاد اسکار به دلیل تخریب کلاژن و سلول‌های پوست در پی التهاب شدید است. افرادی با پوست تیره‌تر ممکن است بیشتر در معرض تغییر رنگ پس از التهاب باشند که مدیریت آن نیاز به درمان‌های تخصصی دارد.
درمان آکنه
دوری از تماس دست با صورت می‌تواند در از بین بردن آکنه در ناحیه مثلث مرگ مؤثر باشد. به جای ترکاندن جوش‌ها، توصیه می‌شود از راهکارهای مراقبتی استفاده شود که هم ایمن‌تر و هم مؤثرتر هستند.³
تغییر رفتارهای بهداشتی و انتخاب درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت آکنه جلوگیری کرده و سلامت پوست را بهبود بخشد. این روش‌ها نسبت به دستکاری فیزیکی، کم‌خطرتر و مؤثرتر هستند.
داروهای آکنه
برای درمان آکنه می‌توانید از ترکیباتی نظیر اسید آزلائیک، بنزوئیل پراکسید، اسید گلیکولیک و اسید سالیسیلیک استفاده کنید. این مواد باکتری‌ها را از بین برده، چربی اضافی را خشک کرده یا لایه‌برداری سطحی پوست را انجام می‌دهند.⁶⁷
شروع استفاده با مقدار کمی (اندازه یک نخود) یک روز در میان یا هر سه روز یک بار توصیه می‌شود. با سازگاری پوست، می‌توان مصرف را بیشتر کرد و پس از آن از مرطوب‌کننده پایه آبی استفاده کرد.⁷
پرهیز از غذاهای محرک آکنه
محصولات لبنی، غذاهای پرچرب یا حاوی قند زیاد ممکن است باعث شعله‌ور شدن آکنه شوند. سعی کنید مصرف این مواد را کاهش داده یا کاملاً حذف کنید تا تأثیر مثبت آن را روی پوست خود ببینید.⁷
رژیم غذایی سالم نه تنها در بهبود آکنه نقش دارد، بلکه در سلامت کلی پوست و تعادل هورمونی نیز مؤثر است. حذف تدریجی غذاهای محرک می‌تواند بخشی از روند درمانی موثر باشد.
روال روزانه مراقبت از پوست
- شست‌وشوی صورت با پاک‌کننده‌ای ملایم و بدون خاصیت خشک‌کنندگی، یک یا دو بار در روز و پس از ورزش
- عدم استفاده از الکل یا تونرهای قابض که پوست را خشک می‌کنند
- دوری موهای بلند از صورت هنگام خواب
- استفاده فقط از محصولاتی با برچسب “non-comedogenic” که منافذ پوست را نمی‌بندند
- شامپو زدن به موهای چرب به‌طور منظم
ثبات در این روتین می‌تواند به کنترل ترشح چربی، کاهش التهاب و جلوگیری از بروز جوش‌های جدید کمک کند. همچنین، استفاده مداوم از محصولات مناسب می‌تواند بافت و رنگ پوست را بهبود ببخشد.
چگونه جوش‌ها را با ایمنی بیشتری بترکانید
- دوری از ناحیه خطر: از ترکاندن جوش‌ها در مثلث مرگ اجتناب کنید.
- آگاه باشید: دکتر زایچنر می‌گوید: «اگر قرار است جوشی را بترکانید، این کار را درست قبل از خواب که خسته‌اید انجام ندهید؛ به آن مانند یک عمل جراحی استریل نگاه کنید.»
- ضدعفونی کنید: دست‌های خود را بشویید، زیر ناخن‌ها را تمیز یا کوتاه کنید. صورت را نیز تمیز کرده و قبل از دستکاری از کمپرس گرم استفاده کنید.
- فشار دهید نه بخراشید: به گفته دکتر زایچنر: «با ناخن روی جوش خراش نیندازید. فشار یکنواخت و رو به پایین اطراف جوش اعمال کنید.»
- زیاده‌روی نکنید: دکتر زایچنر می‌گوید: «اگر ماده داخل جوش به راحتی خارج نشد، عملیات را متوقف کنید.»
- مراقبت بعد از ترکاندن: دکتر زایچنر پیشنهاد می‌دهد: «پس از ترکاندن، روی پوست باز شده پماد آنتی‌بیوتیکی مانند باسیتراسین بمالید.»
اجرای دقیق این مراحل می‌تواند خطر بروز عفونت، التهاب یا جای زخم را کاهش دهد. با این حال، در صورت تردید، همیشه بهتر است از ترکاندن جوش پرهیز شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
- وجود کیست
- استرس روانی یا اضطراب اجتماعی ناشی از آکنه
- قرمزی شدید اطراف جوش‌ها
- ایجاد جای زخم هنگام بهبود آکنه
- بدتر شدن مداوم آکنه
درمان تخصصی می‌تواند شامل داروهای قوی‌تر، تجویز رتینوئیدها، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا حتی درمان‌های لیزری باشد. درمان سریع و حرفه‌ای مانع از ماندگار شدن آسیب‌های پوستی می‌شود.
جمع‌بندی سریع
ترکاندن جوش‌ها در ناحیه مثلث مرگ صورت می‌تواند خطرناک باشد. این کار احتمال بروز عفونت شدید را افزایش می‌دهد، عفونتی که ممکن است به مغز یا جریان خون منتقل شود.
ترکاندن جوش‌ها معمولاً آکنه را بدتر می‌کند، بنابراین از لمس صورت پرهیز کرده و در صورت نیاز با یک متخصص پوست مشورت کنید.