چالش‌های منحصربه‌فرد گرما برای افراد مبتلا به دیابت
با افزایش دمای هوا، خطر بروز عوارض در افراد مبتلا به دیابت نیز افزایش می‌یابد. هوای گرم و مرطوب می‌تواند سطح قند خون را تحت‌تأثیر قرار دهد، احتمال کم‌آبی بدن را بالا ببرد و بر اثربخشی داروها و وسایل پزشکی اثر منفی بگذارد.
در تابستان، افراد مبتلا به دیابت باید بیشتر مراقب آبرسانی بدن، میزان قرارگیری در معرض آفتاب و پایش منظم قند خون باشند. گرما ممکن است روند درمان را پیچیده‌تر کرده و نوسانات قند خون را تشدید کند، به‌ویژه در افرادی که دچار عوارض مزمن دیابت شده‌اند.
اما با آگاهی از خطرات، علائم بیماری‌های ناشی از گرما، و راهبردهای هوشمندانه برای مدیریت دیابت در گرما، می‌توان تابستان را با سلامت نسبی پشت سر گذاشت. این اطلاعات می‌تواند به بیماران کمک کند تا با اطمینان بیشتر از هوای گرم لذت ببرند، بدون آنکه سلامت خود را به خطر بیندازند.
تأثیر هوای گرم بر افراد مبتلا به دیابت
گرما و رطوبت می‌توانند چالش‌های خاصی برای افراد دیابتی ایجاد کنند، به‌ویژه زمانی که این شرایط با عوارض زمینه‌ای ترکیب شوند. دیابت ممکن است توانایی بدن در خنک شدن طبیعی را مختل کند، به‌گونه‌ای که در هوای گرم، تنظیم دما و حفظ آب بدن دشوارتر شود.
Everyday Health
این اختلال می‌تواند مستقیماً سطح قند خون را تحت‌تأثیر قرار دهد. گرما مانند تقویت‌کننده‌ای برای نوسانات قند خون عمل می‌کند؛ به این معنا که اگر فردی کمی دچار هایپرگلیسمی یا هیپوگلیسمی باشد، گرما می‌تواند این وضعیت را سریع‌تر از حد معمول تشدید کند.
در ادامه، چند راه که گرما می‌تواند بر دیابت اثر بگذارد آمده است:
- کاهش توانایی تعریق: نوروپاتی یا آسیب عصبی می‌تواند عملکرد غدد عرق را مختل کرده و فرایند طبیعی خنک شدن بدن را دشوارتر کند.
- آفتاب‌سوختگی و استرس: آفتاب‌سوختگی شدید می‌تواند باعث ترشح هورمون‌های استرس‌زا در بدن شود و این مسئله ممکن است منجر به افزایش سطح قند خون شود.
از سوی دیگر، افراد مبتلا به دیابت ممکن است سریع‌تر دچار کم‌آبی شوند. با کاهش سطح مایعات، قند خون غلیظ‌تر می‌شود و این می‌تواند منجر به افزایش قند خون شود. علائمی مانند خستگی، سرگیجه و تهوع ممکن است ناشی از کم‌آبی، هایپرگلیسمی، هیپوگلیسمی یا گرمازدگی باشد، که تشخیص علت دقیق آن را دشوار می‌کند.
در هوای گرم، پایش منظم قند خون اهمیت بیشتری دارد، زیرا تشخیص دقیق وضعیت را ممکن می‌سازد. همچنین گرما می‌تواند حساسیت بدن به انسولین را تغییر دهد و باعث شود دارو سریع‌تر عمل کند یا علائم افت قند خون به‌درستی احساس نشود. گرما همچنین با گشاد شدن عروق، جذب انسولین را افزایش می‌دهد که ممکن است منجر به هیپوگلیسمی شود.
در عین حال، دمای بالا می‌تواند کیفیت انسولین، نوارهای تست قند، سنسورهای پیوسته قند خون (CGM) و پمپ‌های انسولین را کاهش داده یا مختل کند، که این موضوع می‌تواند باعث قرائت‌های نادرست و درمان ناکارآمد شود.
توصیه‌هایی برای مدیریت دیابت در هوای گرم
برنامه‌ریزی پیشاپیش، کلید اصلی برای مدیریت موفق دیابت در تابستان است. این موضوع با رعایت سه اصل آغاز می‌شود: آبرسانی مناسب، محافظت در برابر آفتاب و نگهداری ایمن از وسایل دیابتی.
در ادامه، نکاتی کارشناسی برای حفظ سلامت در گرما ارائه شده است:
- از قرارگیری در معرض مستقیم آفتاب در ساعات اوج گرما (معمولاً ۱۰ صبح تا ۳ بعدازظهر) خودداری کنید.
- بدن را به‌طور مداوم با نوشیدن آب یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت آبرسانی کنید. از نوشیدنی‌های الکلی یا پرقند بپرهیزید.
- لباس‌های نازک، گشاد و با رنگ روشن بپوشید و از کلاه لبه‌دار برای محافظت بیشتر استفاده کنید.
- از ضدآفتاب با طیف وسیع و SPF حداقل ۳۰ برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی و افزایش قند خون استفاده کنید.
- قند خون را بیش از حالت معمول اندازه‌گیری کنید، به‌ویژه قبل و بعد از فعالیت‌های فضای باز.
- همیشه خوراکی‌هایی با کربوهیدرات سریع‌الاثر مانند قرص گلوکز یا آبمیوه به همراه داشته باشید.
- از ورزش در گرمای شدید پرهیز کرده و تمرینات خود را در فضای سرپوشیده یا استخر انجام دهید.
علائم و نشانه‌های گرمازدگی
افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با سایرین در معرض خطر بیشتر برای گرمازدگی قرار دارند، زیرا توانایی طبیعی تعریق در بدن آن‌ها ممکن است مختل شده باشد. گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که بدن نتواند پس از قرارگیری در معرض دمای بالا یا فعالیت شدید، خود را خنک کند.
در افراد دیابتی، دو عامل مهم در بروز این وضعیت نقش دارند: اول نوروپاتی که تعریق را مختل می‌کند و دوم افزایش قند خون که اثرات کم‌آبی را تشدید می‌سازد. این دو عامل باعث می‌شوند که بدن به‌سختی بتواند دمای خود را تنظیم کند و دچار عوارض جدی شود.
علائم شایع گرمازدگی شامل موارد زیر است:
- تعریق شدید
- ضعف یا خستگی
- سرگیجه یا سبکی سر
- تهوع یا استفراغ
- افزایش ضربان قلب
- سردرد
- پوست سرد و مرطوب علی‌رغم گرمای هوا
- گرفتگی عضلات
در صورت مشاهده این علائم، باید بلافاصله در محیطی سایه‌دار قرار گرفت، مایعات خنک نوشید، و بدن را با پارچه مرطوب یا کمپرس سرد خنک کرد. از آنجا که علائم گرمازدگی ممکن است شبیه به علائم افت قند خون باشد، بررسی سطح قند خون ضروری است و در صورت افت آن، باید خوراکی مصرف شود.
اگر گرمازدگی در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند به سرعت به گرمازدگی شدید یا سکته گرمایی منجر شود. در این حالت دمای بدن به حدود ۱۰۶ درجه فارنهایت افزایش می‌یابد و وضعیت اورژانسی خواهد بود.
نشانه‌های گرمازدگی یا سکته گرمایی در افراد دیابتی باید به‌عنوان وضعیت اورژانسی در نظر گرفته شود. در چنین مواردی مراجعه فوری به بخش اورژانس الزامی است، چراکه این وضعیت ممکن است به عوارض خطرناکی مانند کتواسیدوز دیابتی (DKA) منجر شود.
نحوه نگهداری داروها و تجهیزات دیابت در گرما
در دمای بالا، کیفیت بسیاری از داروها و تجهیزات دیابتی کاهش می‌یابد. انسولین، به‌ویژه، نسبت به گرما بسیار حساس است و نگهداری نادرست آن می‌تواند به‌سرعت اثربخشی‌اش را کاهش دهد.
کارشناسان سلامت توصیه می‌کنند انسولین بازنشده را در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد (۳۶ تا ۴۶ درجه فارنهایت) نگهداری کنید. اما وقتی انسولین مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان آن را تا ۲۸ روز در دمای اتاق نگهداری کرد. سایر تجهیزات مانند CGM و نوار تست نیز باید در دمای اتاق نگهداری شوند.
قرار دادن انسولین در خودروی گرم یا زیر نور مستقیم خورشید در ساحل، حتی به‌مدت یک ساعت، می‌تواند آن را بی‌اثر کند. برای محافظت از انسولین، می‌توان از محصولات تخصصی موجود در بازار استفاده کرد یا بسته یخ را در کیف دستی به همراه انسولین حمل کرد.
برای محافظت بیشتر از وسایل دیابت، نکات زیر را رعایت کنید:
- انسولین را خنک نگه دارید، اما آن را منجمد نکنید. از یک یخدان با بسته یخ استفاده کنید و دقت داشته باشید که انسولین با یخ تماس مستقیم نداشته باشد.
- از کیف‌های خاصی استفاده کنید که با روش تبخیر، انسولین را بدون نیاز به یخچال خنک نگه می‌دارند.
- هیچ‌گاه تجهیزات یا داروها را در خودروی داغ رها نکنید، حتی برای چند دقیقه. داشبورد یا صندوق ماشین می‌تواند دمایی بسیار بالا داشته باشد.
- تاریخ انقضای داروها و نوارها را مرتب بررسی کنید، زیرا گرما می‌تواند طول عمر آن‌ها را کاهش دهد.
- عملکرد تجهیزات را زیر نظر بگیرید. اگر CGM یا پمپ شما عملکرد غیرعادی داشت، ممکن است گرما علت آن باشد.
جمع‌بندی
گرمای هوا می‌تواند خطر افزایش یا کاهش شدید قند خون را به‌دلیل کم‌آبی، تغییر در اثربخشی دارو و نقص در عملکرد تجهیزات افزایش دهد. علائم گرمازدگی، به‌ویژه در صورت وجود عوارض دیابت، باید جدی گرفته شود.
برای حفظ ایمنی در دمای بالا، بدن را به‌خوبی هیدراته نگه دارید، از پوست خود محافظت کنید و قند خون را مکرراً بررسی کنید. همچنین، نگهداری درست انسولین و تجهیزات، نقش مهمی در دقت و اثربخشی درمان دارد.