مسمومیت خون یک عفونت جدی است. زمانی اتفاق می افتد که باکتری در جریان خون باشد.
علیرغم نامش، عفونت ربطی به سم ندارد. اگرچه یک اصطلاح پزشکی نیست، “مسمومیت خون” برای توصیف باکتریمی، سپتی سمی یا سپسیس استفاده می شود.
با این حال، این نام خطرناک به نظر می رسد و دلیل خوبی دارد. سپسیس یک عفونت جدی و بالقوه کشنده است. مسمومیت خون می تواند به سرعت به سپسیس تبدیل شود. تشخیص و درمان سریع برای درمان مسمومیت خون ضروری است، اما درک عوامل خطر اولین گام برای پیشگیری از این بیماری است.
مسمومیت خون زمانی اتفاق می افتد که باکتری های عامل عفونت در قسمت دیگری از بدن وارد جریان خون شما شوند. وجود باکتری در خون به عنوان باکتریمی یا سپتی سمی نامیده می شود. اصطلاحات “سپتی سمی” و “سپسیس” اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، اگرچه از نظر فنی کاملاً یکسان نیستند. سپتی سمی، وضعیت وجود باکتری در خون، می تواند منجر به سپسیس شود. سپسیس یک حالت عفونت شدید و اغلب تهدید کننده زندگی است اگر درمان نشود. اما هر نوع عفونت – چه باکتری، قارچی یا ویروسی – می تواند باعث سپسیس شود. و لزوماً لازم نیست این عوامل عفونی در جریان خون فرد باشند تا سپسیس ایجاد کنند.
چنین عفونت هایی بیشتر در ریه ها، شکم و مجاری ادراری رخ می دهد. سپسیس بیشتر در افرادی که در بیمارستان بستری هستند، جایی که خطر عفونت در آنها بالاتر است، رخ می دهد.
از آنجا که مسمومیت خون زمانی رخ می دهد که باکتری ها همراه با عفونت دیگری وارد جریان خون شما می شوند، بدون اینکه ابتدا عفونت داشته باشید، دچار سپسیس نمی شوید.
برخی از علل شایع عفونت هایی که می توانند باعث سپسیس شوند عبارتند از:
- عفونت شکمی
- نیش حشره آلوده
- عفونت خط مرکزی، مانند کاتتر دیالیز یا کاتتر شیمی درمانی
- کشیدن دندان یا دندان های عفونی
- قرار گرفتن زخم پوشیده شده در معرض باکتری در طی بهبودی جراحی، یا تعویض نکردن باند جراحی به اندازه کافی
- قرار گرفتن در معرض هر گونه زخم باز به محیط
- عفونت توسط باکتری های مقاوم به دارو
- عفونت کلیه یا مجاری ادراری
- ذات الریه
- عفونت پوست
برخی از افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به سپسیس هستند. کسانی که بیشتر در معرض خطر هستند عبارتند از:
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV، ایدز یا لوسمی
- بچه های جوان
- بزرگسالان مسن تر
- افرادی که از داروهای داخل وریدی مانند هروئین استفاده می کنند
- افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند
- کسانی که از کاتتر استفاده می کنند
- افرادی که اخیراً جراحی یا کارهای دندانپزشکی انجام داده اند
- کسانی که در محیطی کار می کنند که در معرض باکتری ها یا ویروس ها قرار دارند، مانند بیمارستان یا فضای باز
علائم مسمومیت خون عبارتند از:
- لرز
- تب متوسط یا بالا
- ضعف
- تنفس سریع و پی در پی
- افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
- رنگ پریدگی پوست به خصوص در صورت
برخی از این علائم با آنفولانزا یا سایر بیماری ها مرتبط است. با این حال، اگر اخیراً عمل جراحی انجام داده اید یا در حال بهبودی از یک زخم هستید، مهم است که بلافاصله پس از مشاهده این علائم احتمالی مسمومیت خون با پزشک خود تماس بگیرید.
علائم پیشرفته مسمومیت خون ممکن است تهدید کننده زندگی باشد و عبارتند از:
- گیجی
- لکه های قرمز روی پوست که ممکن است بزرگتر شوند و مانند کبودی بزرگ و بنفش به نظر برسند
- شوکه شدن
- تولید ادرار کم یا بدون تولید
- نارسایی ارگان ها
مسمومیت خون می تواند منجر به سندرم دیسترس تنفسی و شوک سپتیک شود. اگر این عارضه فوراً درمان نشود، این عوارض می تواند منجر به مرگ شود.
تشخیص مسمومیت خونی به خودی خود دشوار است زیرا علائم آن شبیه علائم سایر شرایط است. بهترین راه برای تشخیص سپتی سمی مراجعه به پزشک است. ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می دهد که شامل بررسی دما و فشار خون شما می شود.
اگر مشکوک به مسمومیت خونی باشد، پزشک آزمایشاتی را برای بررسی علائم عفونت باکتریایی انجام می دهد. سپتی سمی را می توان با این آزمایشات استنباط کرد:
- آزمایش کشت خون
- سطح اکسیژن خون
- شمارش خون
- فاکتور لخته شدن
- آزمایش ادرار از جمله کشت ادرار
- اشعه ایکس قفسه سینه
- تست الکترولیت و عملکرد کلیه
همچنین، پزشک شما ممکن است مشکلاتی در عملکرد کبد یا کلیه و همچنین عدم تعادل در سطوح الکترولیت مشاهده کند. اگر زخم پوستی دارید، پزشک ممکن است از هر مایعی که از آن نشت می کند نمونه برداری کند تا وجود باکتری را بررسی کند.
برای احتیاط، پزشک ممکن است اسکن تصویربرداری را نیز تجویز کند. این آزمایش ها همگی می توانند به تشخیص عفونت در اندام های بدن شما کمک کنند:
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- اسکن ام‌آرآی
- سونوگرافی
اگر باکتری وجود داشته باشد، شناسایی نوع آنها به پزشک کمک می کند تا کدام آنتی بیوتیک را برای رفع عفونت تجویز کند.
درمان سریع مسمومیت خون ضروری است زیرا عفونت می تواند به سرعت به بافت ها یا دریچه های قلب شما سرایت کند. پس از تشخیص مسمومیت خونی، احتمالاً به عنوان بستری در بیمارستان تحت درمان قرار خواهید گرفت. اگر علائم شوک را نشان دهید، در بخش مراقبت های ویژه بستری خواهید شد. علائم شوک عبارتند از:
- رنگ پریدگی
- نبض تند و ضعیف
- تنفس سریع و کم عمق
- سرگیجه یا بی هوشی
- فشار خون پایین
همچنین ممکن است برای کمک به حفظ فشار خون سالم و خلاص شدن از شر عفونت، اکسیژن و مایعات را به صورت داخل وریدی دریافت کنید. لخته شدن خون یکی دیگر از نگرانی های بیماران بی حرکت است.
سپسیس معمولاً با هیدراتاسیون، اغلب از طریق یک خط داخل وریدی، و همچنین آنتی بیوتیک هایی که ارگانیسم ایجاد کننده عفونت را هدف قرار می دهند، درمان می شود. گاهی اوقات ممکن است نیاز به استفاده از داروها برای حمایت موقت از فشار خون پایین باشد. این داروها وازوپرسور نامیده می شوند. اگر سپسیس به اندازه‌ای شدید باشد که باعث اختلال عملکرد چند اندام شود، ممکن است آن بیمار نیاز به تهویه مکانیکی داشته باشد یا حتی اگر کلیه‌هایش از کار افتاده باشد، ممکن است به طور موقت به دیالیز نیاز داشته باشند.
مسمومیت خون می تواند یک بیماری کشنده باشد. طبق گفته کلینیک مایو، شوک سپتیک دارای یک ۵۰ درصد میزان مرگ و میر. حتی اگر درمان موفقیت آمیز باشد، سپسیس می تواند منجر به آسیب دائمی شود. خطر ابتلا به عفونت های آینده نیز ممکن است بیشتر باشد.
هرچه برنامه درمانی پزشک خود را با دقت بیشتری دنبال کنید، شانس بهبودی کامل بیشتری خواهید داشت. درمان زودهنگام و تهاجمی در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان شانس زنده ماندن از سپسیس را افزایش می دهد. اکثر افراد می توانند پسیس خفیف بدون عارضه پایدار بهبودی کامل پیدا کنند. با مراقبت مناسب، می توانید در عرض یک یا دو هفته احساس بهتری داشته باشید.
با این حال، اگر از سپسیس شدید جان سالم به در ببرید، در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی هستید. برخی از عوارض طولانی مدت سپسیس عبارتند از:
- لخته شدن خون احتمالی
- نارسایی اندام، نیاز به جراحی یا اقدامات نجات دهنده دارد
- مرگ بافت (گانگرن)، که نیاز به برداشتن بافت آسیب دیده یا احتمالاً قطع عضو دارد
بهترین راه برای پیشگیری از مسمومیت خون، درمان و پیشگیری از عفونت است. همچنین مهم است که در وهله اول با تمیز کردن و بانداژ مناسب از عفونی شدن هر گونه زخم باز جلوگیری کنید.
اگر جراحی کرده اید، پزشک احتمالاً یک آنتی بیوتیک را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه در برابر عفونت تجویز می کند.
بهتر است احتیاط کنید و اگر مشکوک به عفونت هستید با پزشک خود تماس بگیرید. اگر مستعد عفونت هستید، از مکان هایی که احتمال دارد با باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها مواجه شوید، خودداری کنید.