تغییرات پوستی و ناخنی پس از ابتلا به کووید-۱۹ پدیده‌ای نادر نیست و بر اساس شواهد، تا ۲۰٪ از مبتلایان به این ویروس چنین تغییراتی را تجربه می‌کنند.۱ اصطلاح «ناخن‌های کوویدی» به مجموعه‌ای از تغییرات ظاهری ناخن گفته می‌شود که ممکن است پس از ابتلا به ویروس کرونا یا حتی دریافت واکسن آن پدیدار شوند.
این تغییرات می‌توانند به شکل نیم‌دایره‌های قرمز و سفید، ضایعات نارنجی‌رنگ، خطوط سفید افقی یا فرورفتگی‌های عرضی در ناخن‌های دست یا پا ظاهر شوند. در موارد نادر، پاسخ ایمنی بدن به دریافت واکسن کووید نیز ممکن است منجر به ایجاد تغییرات مشابهی در ناخن‌ها شود.
انواع ناخن‌های کوویدی
تغییرات مختلفی در ناخن‌ها وجود دارد که ممکن است پس از ابتلا به کووید بروز کنند و شامل خطوط بیو، خطوط میز، نیم‌دایره‌های قرمز، اونیکولیز و تغییر رنگ نارنجی ناخن‌ها می‌شوند.
1. خطوط بیو (Beau’s Lines)
خطوط بیو به صورت شیارها یا فرورفتگی‌های افقی روی یک یا چند ناخن ظاهر می‌شوند. این خطوط زمانی شکل می‌گیرند که رشد ماتریکس ناخن – ناحیه‌ای که رشد ناخن‌ها از آن شروع می‌شود – به‌طور موقت توسط عفونت کووید مختل شود.۴۵
در موارد مرتبط با کووید، این خطوط ممکن است چند روز تا چند هفته پس از ابتلا به ویروس یا دریافت واکسن پدیدار شوند و معمولاً طی چند ماه به طور کامل برطرف می‌گردند.۴
علاوه بر کووید، عواملی مانند آسیب به ناخن، شیمی‌درمانی و کمبود مواد مغذی نیز می‌توانند باعث بروز خطوط بیو شوند.۵
2. نیم‌دایره‌های قرمز (Red Half-Moons)
نیم‌دایره‌های قرمز، نوارهای هلالی‌شکل قرمز رنگی هستند که در اطراف لبه‌ی لونوولا (قسمت سفید و نیم‌دایره‌ای پایین ناخن) شکل می‌گیرند. این حالت ممکن است در تمام ناخن‌های دست ظاهر شود و حتی در عرض دو روز پس از ابتلا به کووید خود را نشان دهد.
علت این پدیده ممکن است پارگی مویرگ‌های بسیار ریز زیر ناخن باشد که باعث ایجاد پاسخ التهابی توسط سیستم ایمنی می‌شود.۲
3. تغییر رنگ ناخن (Nail Discoloration)
در اصطلاح پزشکی، تغییر رنگ صفحه‌ی ناخن را کرومونیشیا (chromonychia) می‌نامند. در موارد مرتبط با کووید، این تغییر رنگ‌ها ممکن است به شکل ضایعات قرمز یا نارنجی که به‌صورت عرضی از روی ناخن عبور می‌کنند ظاهر شوند.
ضایعات نارنجی عرضی می‌توانند هفته‌ها پس از بروز علائم اولیه‌ی کووید، نزدیک به نوک ناخن‌ها پدیدار شوند. معمولاً انتهای صفحه ناخن نارنجی‌رنگ می‌شود و یک خط صاف، ناحیه‌ی تغییر رنگ را از بستر سالم ناخن جدا می‌کند.۲
4. جداشدگی ناخن (Onycholysis)
در موارد شدید کووید، گاهی وضعیت نادری به نام اونیکولیز ایجاد می‌شود؛ در این حالت ناخن از بستر خود جدا می‌شود، که معمولاً این جدایی از نوک ناخن آغاز می‌گردد. اونیکولیز اغلب بدون درد است و ممکن است چند ماه پس از ابتلا به کووید ظاهر شود.
غیر از کووید، عواملی مانند مانیکورهای مکرر، عفونت‌های قارچی و بیماری‌هایی مانند پسوریازیس نیز می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند.
5. خطوط میز (Mees’ Lines)
خطوط میز، خطوط سفید افقی‌ای هستند که عرض ناخن‌های دست یا پا را در بر می‌گیرند. این خطوط به‌طور علمی تحت عنوان لکوونیشیای عرضی (transverse leukonychia) شناخته می‌شوند. واژه‌ی «transverse» به معنی افقی بودن است و «leukonychia» به معنای تغییر رنگ سفید در ناخن‌هاست.
برای تشکیل خطوط میز معمولاً سه تا شش هفته زمان نیاز است. این خطوط موقتی هستند و با رشد ناخن به‌تدریج از بین می‌روند.
خطوط میز ممکن است علاوه بر کووید در بیماری‌هایی مانند نارسایی حاد کلیه، نارسایی قلب، کولیت اولسراتیو و برخی سرطان‌ها نیز دیده شوند. برای درک کامل ارتباط بین این خطوط و کووید، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
علت بروز ناخن‌های کوویدی چیست؟
علت اصلی این تغییرات واکنش شدید سیستم ایمنی بدن به ویروس کووید است که بر سیستم عروقی تأثیر می‌گذارد. سیستم عروقی شامل شبکه‌ای از رگ‌های خونی در سراسر بدن است که مواد مغذی و اکسیژن را منتقل می‌کند.
در جریان مقابله‌ی بدن با کووید، فرآیندهای التهابی ایجاد می‌شوند که می‌توانند به رگ‌های خونی آسیب برسانند. این اختلال در سلامت رگ‌ها ممکن است باعث کاهش تغذیه‌ی مناسب ناخن‌ها شده و رشد طبیعی آن‌ها را مختل کند.
ناخن‌های کوویدی چه مدت باقی می‌مانند؟
علائم ناخن‌های کوویدی ممکن است چند روز تا چند ماه پس از ابتلا به ویروس یا دریافت واکسن ظاهر شوند. این علائم دائمی نیستند و با رشد ناخن به‌تدریج از بین می‌روند. رشد کامل ناخن‌های دست ممکن است تا ۶ ماه و ناخن‌های پا تا ۱۲ تا ۱۸ ماه طول بکشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم ناخن‌های کوویدی با رشد ناخن بهبود نیافت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است نشانه‌ای از بیماری دیگری باشد.
در برخی موارد، عفونت قارچی یا باکتریایی ممکن است در ناخن‌ها ایجاد شود. قارچ یا مخمر می‌تواند شکل، رنگ و بافت ناخن را تغییر دهد. عفونت‌های باکتریایی نیز ممکن است باعث تغییر رنگ یا ایجاد نقاط دردناک در ناخن یا پوست اطراف آن شوند. در صورت عدم درمان، این نوع عفونت‌ها ممکن است باعث از دست رفتن ناخن شوند.
اگر تغییرات ناخن به‌صورت پایدار باقی بماند یا نشانه‌هایی از عفونت قارچی یا باکتریایی وجود داشته باشد، باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کرد.
مرور سریع
ناخن‌های کوویدی به تغییراتی در ظاهر ناخن گفته می‌شود که ممکن است پس از ابتلا به کووید یا دریافت واکسن آن ایجاد شوند. از جمله این تغییرات می‌توان به خطوط میز، خطوط بیو و نیم‌دایره‌های قرمز اشاره کرد.
در بیشتر موارد، این علائم بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شوند، اما در صورتی که بهبودی حاصل نشود، لازم است با پزشک مشورت شود. اگرچه در اغلب مواقع ناخن‌های کوویدی نگران‌کننده نیستند، اما تداوم آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از عفونتی دیگر باشد که نیاز به رسیدگی پزشکی دارد.