لورازپام (با نام تجاری آتیوان) یکی از داروهای بنزودیازپینی پرکاربرد در درمان اضطراب، بی‌خوابی، و برخی شرایط پزشکی دیگر است. این دارو اثر آرام‌بخش قوی دارد و دوز آن باید با دقت، متناسب با شرایط هر فرد تجویز شود. عوامل متعددی مانند سن، بیماری زمینه‌ای، عملکرد کبد و واکنش بدن به درمان، در تعیین دوز موثر و ایمن آن نقش دارند.
💊 لورازپام چیست و چگونه مصرف می‌شود؟
لورازپام در چند شکل دارویی مختلف عرضه می‌شود که رایج‌ترین آن‌ها قرص خوراکی با دوزهای زیر است:
- ۰٫۵ میلی‌گرم
- ۱ میلی‌گرم
- ۲ میلی‌گرم
همچنین این دارو در فرم مایع خوراکی و تزریقی (داخل‌وریدی یا عضلانی) نیز موجود است که بیشتر در مراکز درمانی برای اقدامات سریع مانند کنترل اضطراب حاد یا تشنج استفاده می‌شود.
دوز خوراکی روزانه معمولاً بین ۲ تا ۶ میلی‌گرم است و بسته به نیاز، به چند نوبت در طول روز تقسیم می‌شود. در موارد خاص ممکن است دوز به ۱۰ میلی‌گرم هم برسد، اما این تصمیم تنها با نظر پزشک گرفته می‌شود. نوع بیماری و میزان تحمل فرد به دارو، تعیین‌کننده‌ی اصلی تنظیم دوز هستند.
fizkes / Getty Images
📌 دوز توصیه‌شده بر اساس نوع اختلال
لورازپام برای چند وضعیت مختلف تجویز می‌شود. دوز پیشنهادی بسته به نوع مشکل پزشکی به شکل زیر است:
🔹 اضطراب (Anxiety)
دوز رایج برای اضطراب بین ۲ تا ۶ میلی‌گرم در روز است که معمولاً به دو یا سه نوبت تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی کمک می‌کند تا آرامش در طول روز حفظ شده و از نوسانات شدید اثر دارو جلوگیری شود.
🔹 بی‌خوابی (Insomnia)
برای بی‌خوابی، ۲ تا ۴ میلی‌گرم از دارو حدود نیم‌ساعت قبل از خواب مصرف می‌شود. مصرف شبانه آن به القای خواب و بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند، اما باید تنها برای مدت کوتاه استفاده شود تا از وابستگی جلوگیری شود.
🔹 اضطراب قبل از جراحی
در شرایط قبل از عمل جراحی، لورازپام به‌صورت داخل‌وریدی حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از عمل، یا به‌صورت تزریق عضلانی حدود دو ساعت قبل تجویز می‌شود. هدف، کاهش اضطراب و ایجاد آرامش پیش از بیهوشی است.
🔹 تشنج مداوم (Status Epilepticus)
در شرایط اورژانسی مانند استاتوس اپی‌لپتیکوس، لورازپام به مقدار ۴ میلی‌گرم داخل وریدی تزریق می‌شود. اگر تشنج ادامه یابد، ممکن است دوز تکرار شود. این مورد کاملاً پزشکی است و نیاز به مراقبت فوری دارد.
👥 چه کسانی به دوز خاص نیاز دارند؟
👵 سالمندان
افراد بالای ۶۵ سال معمولاً به اثرات خواب‌آور دارو حساس‌ترند. بنابراین، دوز آغازین برای آن‌ها بین ۱ تا ۲ میلی‌گرم در روز است. در صورت نیاز، افزایش دوز باید به‌آرامی و با فاصله زمانی انجام شود.
🩺 بیماران با اختلال کبدی
لورازپام برخلاف برخی داروهای مشابه، کمتر در کبد متابولیزه می‌شود. با این حال، در افراد با بیماری‌های شدید کبدی، همچنان ممکن است در بدن تجمع پیدا کند. بنابراین، دوز اولیه باید نصف دوز معمول باشد و به‌آرامی تنظیم شود.
👶 کودکان و نوجوانان
مصرف لورازپام برای کودکان زیر ۱۲ سال از سوی سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید نشده است، اما گاهی به‌صورت off-label در شرایط خاص تجویز می‌شود. نوجوانان بین ۱۲ تا ۱۸ سال نیز باید با دوز پایین‌تر درمان را آغاز کنند.
✅ توصیه‌هایی برای مصرف صحیح لورازپام
- دارو را دقیقاً طبق نسخه پزشک مصرف کنید.
- هرگز دوز دارو را خودسرانه کم یا زیاد نکنید.
- اگر یک دوز را فراموش کردید، به‌محض یادآوری مصرف کنید مگر اینکه نزدیک به نوبت بعدی باشد.
- مصرف دو دوز همزمان برای جبران فراموشی، اکیداً ممنوع است.
- لورازپام را می‌توانید با یا بدون غذا مصرف کنید، ولی مصرف با غذا ممکن است از ناراحتی معده جلوگیری کند.
- در صورت نیاز به قطع دارو، باید به‌تدریج و با مشورت پزشک صورت گیرد.
⚠️ هشدارها و نکات ایمنی
لورازپام با وجود اثربخشی بالا، در صورت مصرف نادرست ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد:
- وابستگی فیزیکی و روانی: مصرف طولانی‌مدت باعث ایجاد وابستگی می‌شود که ترک آن ممکن است دشوار و همراه با علائم ترک شدید باشد.
- اثرات شناختی: مصرف مزمن می‌تواند باعث کاهش تمرکز، ضعف حافظه و مه‌آلودگی ذهن شود.
- خطر خواب‌آلودگی شدید: رانندگی یا کار با دستگاه‌های صنعتی تا زمانی که به اثرات دارو آگاه نیستید، خطرناک است.
- تداخلات دارویی: لورازپام با الکل، داروهای مخدر، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و دیگر آرام‌بخش‌ها می‌تواند تداخل خطرناک داشته باشد.
از مصرف این دارو در صورت داشتن گلوکوم زاویه بسته یا حساسیت به بنزودیازپین‌ها خودداری شود.
🚨 در صورت مصرف بیش از حد چه باید کرد؟
مصرف بیش از حد لورازپام می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد. علائم اوردوز شامل:
- خواب‌آلودگی شدید
- تنفس آهسته
- گیجی
- ناپایداری حرکتی
در صورت بروز هر یک از این علائم، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. از خوددرمانی یا تأخیر در مراجعه به بیمارستان پرهیز کنید.
🧠 جمع‌بندی
لورازپام دارویی مؤثر برای درمان اضطراب، بی‌خوابی و برخی شرایط پزشکی دیگر است. با این حال، این دارو باید با احتیاط، دقت و تحت نظارت پزشک مصرف شود تا از عوارض جانبی و خطر وابستگی جلوگیری گردد.
با رعایت دوز مناسب، شناخت تداخلات دارویی، و پرهیز از قطع ناگهانی مصرف، می‌توان از مزایای لورازپام بهره‌مند شد، بدون آنکه در دام خطرات آن گرفتار شویم.