پژوهش جدیدی ارتباط بین نوشیدن روزانه قهوه و پیری سالم در زنان را نشان داده است
نتایج یک تحقیق تازه نشان می‌دهد که نوشیدن منظم قهوه ممکن است منجر به بهبود عملکرد شناختی و فیزیکی در زنان مسن شود. این یافته‌ها می‌تواند برای طرفداران پر و پا قرص قهوه خبری دلگرم‌کننده باشد، زیرا سلامت در دوران سالمندی برای بسیاری از افراد دغدغه‌ای جدی است.
بر اساس این مطالعه، پیری سالم به معنای داشتن عملکرد شناختی و فیزیکی دست‌نخورده و نبود بیماری‌های مزمن تعریف شده است. در این تعریف، سلامت روانی و جسمی توأمان در نظر گرفته شده است که نشان‌دهنده نگاه جامع پژوهشگران به مفهوم “سالم پیر شدن” است.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که مصرف بیش از حد قهوه ممکن است اثر مشابهی نداشته باشد و حتی می‌تواند برای سلامت مضر باشد. این موضوع یادآور می‌شود که حتی مواد غذایی مفید نیز باید با اعتدال مصرف شوند، چرا که میزان مصرف نقش مهمی در تعیین سود یا زیان نهایی دارد.
نتایج دقیق این مطالعه چه بود؟
در این تحقیق، پژوهشگران داده‌های مربوط به ۴۷٬۵۱۳ زن را بررسی کردند تا ارتباط میان مصرف انواع نوشیدنی‌های کافئین‌دار و فرآیند پیری را ارزیابی کنند. این داده‌ها از مطالعه مشهور Nurses’ Health Study استخراج شده‌اند که یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین مطالعات سلامت در زنان است.
Stefania Pelfini, La Waziya Photography / Getty Images
به طور میانگین، شرکت‌کنندگان گزارش دادند که روزانه حدود ۳۱۵ میلی‌گرم کافئین مصرف می‌کنند. این مقدار تقریباً با توصیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مبنی بر مصرف حداکثر ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز برای بزرگ‌سالان سالم مطابقت دارد.
برای هر ۸۰ میلی‌گرم کافئینی که از قهوه دریافت می‌شد (تقریباً معادل یک فنجان کوچک)، احتمال داشتن پیری سالم بین ۲٪ تا ۵٪ افزایش می‌یافت. این اثر مثبت تا سقف حدود پنج فنجان کوچک قهوه در روز ادامه داشت و پس از آن روند فایده کاهشی می‌شد.
حتی پس از در نظر گرفتن سایر عوامل مرتبط با سلامت مانند الگوی تغذیه سالم‌تر، سطح بالاتر فعالیت بدنی و شاخص توده بدنی (BMI) پایین‌تر، ارتباط آماری بین مصرف قهوه و پیری سالم همچنان معتبر باقی ماند. این نشان می‌دهد که خود قهوه (و نه صرفاً سبک زندگی مرتبط با آن) نقشی مستقل در نتایج این پژوهش دارد.
نکته مهم دیگر اینکه، چنین ارتباطی برای چای کافئین‌دار، نوشابه یا قهوه بدون کافئین مشاهده نشد، بلکه فقط برای قهوه معمولی ثبت شده است. این مسئله حاکی از آن است که ترکیب خاص کافئین و سایر ترکیبات منحصر به فرد موجود در قهوه می‌تواند اثرات ویژه‌تری نسبت به نوشیدنی‌های دیگر داشته باشد.
در واقع، پژوهشگران دریافتند که نوشابه‌های کافئین‌دار حتی ارتباط معکوسی با پیری سالم داشتند، یعنی مصرف بیشتر آن‌ها با کاهش شانس سالم ماندن در سالمندی همراه بود. این یافته حتی پس از در نظر گرفتن متغیرهایی مانند مصرف دخانیات، شاخص توده بدنی بالا و الگوهای تغذیه ناسالم همچنان برقرار بود.
آیا محدودیت‌هایی در این مطالعه وجود دارد؟
اگرچه یافته‌های این پژوهش امیدبخش است و حجم نمونه نسبتاً بزرگی را شامل می‌شود، اما این مطالعه هنوز مورد بازبینی همتایان علمی قرار نگرفته و به‌صورت رسمی منتشر نشده است. این بدان معناست که نتایج هنوز به مرحله نهایی اعتبارسنجی علمی نرسیده‌اند.
همچنین این پژوهش به اطلاعات رژیمی خوداظهاری‌شده متکی است که همواره احتمال خطا یا عدم دقت در آن‌ها وجود دارد. افراد ممکن است میزان مصرف واقعی مواد غذایی یا نوشیدنی‌هایشان را کمتر یا بیشتر از واقعیت گزارش کنند.
در نهایت، همان‌طور که دیویس اشاره می‌کند، مانند همه مطالعات مشاهده‌ای، این پژوهش نیز صرفاً یک همبستگی را نشان می‌دهد و نمی‌تواند رابطه علت و معلولی مستقیم را اثبات کند. بنابراین نباید نتیجه گرفت که قهوه مستقیماً باعث سالم ماندن می‌شود، بلکه فقط با آن مرتبط است.
چرا نوشیدن قهوه ممکن است باعث پیری سالم‌تر شود؟
قهوه حاوی بیش از ۱۰۰ ترکیب فعال زیستی منحصر به فرد است که بسیاری از آن‌ها آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها هستند. این ترکیبات گیاهی که تحت عنوان فیتوشیمیایی شناخته می‌شوند، نقش مهمی در ارتقای فرآیندهای زیستی مفید در بدن دارند.
تحقیقات پیشین نشان داده‌اند که فیتوشیمیایی‌های موجود در قهوه می‌توانند رادیکال‌های آزاد را شناسایی و خنثی کنند، رادیکال‌هایی که در صورت تجمع زیاد ممکن است به سلول‌ها آسیب برسانند و فرآیند پیری را تسریع کنند. برخی از این ترکیبات دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد میکروبی، ضد التهابی و ضد ویروسی هستند که می‌توانند از بروز برخی سرطان‌ها، دیابت نوع ۲ و افت شناختی جلوگیری کنند.
روزانه چه مقدار قهوه باید نوشید؟
در خصوص قهوه نیز مانند بسیاری از چیزهای مفید، مصرف بیش از حد می‌تواند نتایج معکوس به همراه داشته باشد. این یعنی اگرچه مصرف کم تا متوسط قهوه خواص ضد التهابی دارد، اما بیش از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز می‌تواند حتی باعث افزایش التهاب در بدن شود.
لینزی مالون، متخصص تغذیه و مدرس دانشگاه Case Western، توصیه می‌کند مصرف قهوه بین دو تا چهار فنجان در روز حفظ شود و ترجیحاً در ساعات ابتدایی روز مصرف شود. زیرا کافئین می‌تواند حتی چندین ساعت پس از مصرف، خواب شبانه را مختل کند.
مالون توضیح می‌دهد که خواب با کیفیت یکی از ارکان کلیدی در پیری سالم و حفظ عملکرد شناختی است. به گفته او، بهترین زمان نوشیدن قهوه صبح‌ها و قبل از ظهر است تا اختلالی در تولید ملاتونین و فرآیند خواب ایجاد نشود.
چه کسانی باید از نوشیدن قهوه خودداری کنند؟
برخی افراد ممکن است بهتر باشد از نوشیدن قهوه صرف نظر کنند. افرادی که دچار فشار خون بالا و کنترل‌نشده، اختلالات اضطرابی، مشکلات خواب یا مشکلات گوارشی مانند رفلاکس اسیدی هستند، ممکن است با نوشیدن قهوه علائم‌شان تشدید شود.
زنان باردار نیز باید مصرف کافئین خود را به حداکثر ۲۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنند تا خطراتی مانند وزن کم نوزاد هنگام تولد کاهش یابد. این توصیه‌ها برای محافظت از سلامت مادر و جنین بسیار مهم است.
سالم‌ترین روش تهیه قهوه چیست؟
مزایای قهوه می‌تواند به‌راحتی از بین برود اگر آن را به یک دسر پرکالری تبدیل کنید. مقدار کمی خامه و شکر در یک فنجان قهوه مشکل‌ساز نیست، اما افزایش مقدار آن‌ها می‌تواند به مصرف بیش از حد کالری، چربی و قند منجر شود.
دیویس هشدار می‌دهد که اگر چهار فنجان قهوه با دو قاشق غذاخوری خامه و یک قاشق غذاخوری شکر در هر فنجان مصرف شود، مجموع آن معادل ۳۵۰ کالری، ۱۳ گرم چربی و ۵۰ گرم شکر خواهد بود که دو برابر حد مجاز روزانه قند برای زنان است.
بهترین روش نوشیدن قهوه، نوشیدن آن به‌صورت سیاه (بدون افزودنی) است، اما اگر این کار برایتان دشوار است، مصرف تنها یک فنجان در روز با خامه و شکر کفایت می‌کند. دیویس همچنین پیشنهاد می‌دهد که می‌توان از ترکیب قهوه و پودر پروتئین یا همان “پرافی” استفاده کرد که اخیراً بسیار محبوب شده است.
همچنین می‌توان از قهوه به‌عنوان مایع پایه در اسموتی یا اوتمیل شبانه استفاده کرد تا هم عطر و طعم مطلوبی به آن اضافه شود و هم از فواید قهوه بهره‌مند شوید.
[su_accordion][su_spoiler title=”منابع علمی”]
- Mahdavi S, Hu F, Sun Q, Willett W, Ardisson Korat AV. Caffeine intake and healthy aging in women. Curr Dev Nutr. 2025;9:106062. doi:10.1016/j.cdnut.2025.106062
- Food and Drug Administration. Spilling the beans: how much caffeine is too much?.
- Ali A, Zahid HF, Cottrell JJ, Dunshea FR. A comparative study for nutritional and phytochemical profiling of Coffea arabica (C. arabica) from different origins and their antioxidant potential and molecular docking. Molecules. 2022;27(16):5126. doi:10.3390/molecules27165126
- Harvard T.H. Chan School of Public Health. Coffee.
- Román-Gálvez MR, Martín-Peláez S, Hernández-Martínez L, et al. Caffeine intake throughout pregnancy, and factors associated with non-compliance with recommendations: a cohort study. Nutrients. 2022;14(24):5384. doi:10.3390/nu14245384
- https://www.health.com/coffee-could-help-keep-women-healthy-as-they-age-11745564
[/su_spoiler][/su_accordion]