NAC که مخفف “N-Acetyl Cysteine” است، فرم مکمل‌سازی‌شده‌ی آمینواسید غیرضروری “سیستئین” محسوب می‌شود. این آمینواسید در کبد به یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند به‌نام “گلوتاتیون” تبدیل می‌شود و نقش مهمی در خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد ایفا می‌کند. همچنین سیستئین به‌عنوان یکی از اجزای سازنده پروتئین‌ها در بدن فعالیت دارد.
با اینکه مطالعات متعددی در حال بررسی خواص NAC هستند، هنوز بسیاری از مزایای آن به‌طور قطعی تأیید نشده‌اند.
⚠️ نکته مهم: مکمل‌های غذایی به‌طور کامل تحت نظارت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیستند. تأثیر آن‌ها ممکن است بین افراد مختلف بسیار متفاوت باشد و به عواملی مانند دوز، مدت مصرف، و تداخل با داروهای فعلی بستگی داشته باشد. پیش از شروع مصرف هر مکملی، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
فواید بالقوه NAC
۱. کمک به درمان اختلالات روان‌پزشکی
تحقیقات بالینی در حال بررسی استفاده از NAC برای بهبود اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و اعتیاد هستند. در یک مرور سیستماتیک مشخص شد که مصرف خوراکی ۲۰۰۰ تا ۲۴۰۰ میلی‌گرم NAC در روز می‌تواند به‌عنوان درمان کمکی مؤثر برای این بیماری‌ها مطرح شود.
دلیل احتمالی این تأثیر، خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی NAC است که می‌تواند عملکرد مغز و مسیرهای عصبی را بهبود بخشد.
۲. کاهش تحریک‌پذیری و بیش‌فعالی در اوتیسم (ASD)
مطالعات اولیه نشان داده‌اند که مصرف NAC در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می‌تواند منجر به کاهش تحریک‌پذیری و بیش‌فعالی شود. در برخی مطالعات ۸ تا ۱۲ هفته‌ای، بهبودهایی در آگاهی اجتماعی نیز مشاهده شده است.
اگرچه این یافته‌ها امیدبخش‌اند، اما محققان تأکید کرده‌اند که برای تأیید این تأثیر، مطالعات بزرگ‌تر و دقیق‌تری لازم است. همچنین در بررسی دیگری، مصرف NAC و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها با بهبود امتیازات چک‌لیست رفتارهای غیرمعمول (ABC) همراه بود، اگرچه این اثر نسبتاً جزئی بود.
۳. حمایت از سلامت در روند پیری
یکی از مزایای قابل توجه NAC، کمک به حفظ سطوح گلوتاتیون داخل‌سلولی است. گلوتاتیون با افزایش سن کاهش می‌یابد و در نتیجه بدن در برابر استرس اکسیداتیو آسیب‌پذیرتر می‌شود.
مطالعه‌ای کوچک نشان داد ترکیب NAC و گلیسین در سالمندان می‌تواند به بهبود فشار خون سیستولیک، کاهش استرس اکسیداتیو، افزایش قدرت عضلانی و سرعت راه رفتن کمک کند. البته به علت کوچک بودن این مطالعه، نیاز به پژوهش‌های وسیع‌تری وجود دارد.
چگونه NAC را مصرف کنیم؟
NAC به‌صورت کپسول، پودر و قرص جوشان عرضه می‌شود. برخی از اشکال NAC بوی گوگرد مانند یا مشابه تخم‌مرغ فاسد دارند. برای پوشاندن این بو و طعم، می‌توان آن را با نوشیدنی‌های طعم‌دار مصرف کرد.
دوز مناسب
در حال حاضر دوز استانداردی برای مکمل NAC وجود ندارد. همچنین زیست‌دسترس‌پذیری NAC نسبتاً پایین است، به این معنا که بدن آن را به‌طور کامل جذب نمی‌کند.
بهتر است پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید تا بر اساس شرایط فردی، دوز مناسب را توصیه کند.
آیا NAC بی‌خطر است؟
تا کنون گزارشی مبنی بر خطرات جدی ناشی از مصرف مکمل NAC منتشر نشده است. با این حال، مطالعات کافی در مورد ایمنی NAC در دوران بارداری یا شیردهی انجام نشده است. بنابراین اگر باردار یا شیرده هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
تداخل‌های دارویی احتمالی
NAC ممکن است با برخی داروها و مکمل‌ها تداخل داشته باشد، از جمله:
- داروهای ضد فشار خون: مصرف هم‌زمان با NAC ممکن است فشار خون را بیش از حد کاهش دهد.
- داروهای ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده‌ها): NAC ممکن است اثر آن‌ها را تشدید کند.
- گیاهان دارویی یا مکمل‌هایی که فشار خون یا لخته شدن خون را تحت تأثیر قرار می‌دهند: مانند آرژینین، نیاسین، گزنه، سیر، زنجبیل، و جینکوبیلوبا.
انتخاب مکمل مطمئن
از آنجا که FDA مکمل‌ها را مانند داروها از نظر ایمنی و اثربخشی بررسی نمی‌کند، بهتر است مکمل‌هایی را انتخاب کنید که توسط نهادهای معتبر شخص ثالث تست شده‌اند. این نهادها شامل موارد زیر هستند:
- U.S. Pharmacopeia (USP)
- NSF International
- ConsumerLab.com
در صورت شک، از پزشک یا داروساز خود درباره برندهای معتبر مشاوره بگیرید.
آیا می‌توان بیش از حد NAC مصرف کرد؟
حداکثر دوز مجاز روزانه NAC تعیین نشده است. بنابراین حتماً دوز درج‌شده روی برچسب محصول را رعایت کنید و از مصرف خودسرانه دوز بالا بپرهیزید، مگر با توصیه پزشک.
عوارض جانبی NAC
برخی از عوارض احتمالی NAC خوراکی عبارت‌اند از:
- درد یا ناراحتی شکمی
- اسهال
- سوءهاضمه
- تهوع
- استفراغ
تفاوت NAC دارویی و مکمل
NAC در شکل دارویی (مایع یا استنشاقی) توسط FDA به‌عنوان دارو تأیید شده است. این شکل معمولاً برای درمان مسمومیت با استامینوفن و بیماری‌های تنفسی مانند COPD استفاده می‌شود.
با اینکه شکل دارویی NAC تأیید شده است، استفاده از NAC در مکمل‌های غذایی هنوز توسط FDA مجاز اعلام نشده. با این حال، از سال ۲۰۲۲ FDA اعلام کرده که در حال بازنگری این سیاست است، اما تصمیم نهایی هنوز اتخاذ نشده است.
خلاصه
NAC مشتق‌شده از آمینواسید سیستئین است و در بدن به گلوتاتیون تبدیل می‌شود. اگرچه نسخه دارویی آن توسط FDA تأیید شده، استفاده آن در مکمل‌های غذایی هنوز در حال بررسی است.
NAC در مطالعات مختلف برای کمک به درمان اختلالات روان‌پزشکی، کاهش علائم اوتیسم، و بهبود برخی مشکلات مرتبط با پیری مورد بررسی قرار گرفته است. اما برای نتیجه‌گیری قطعی به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
اگر قصد دارید NAC را به رژیم مکملی خود اضافه کنید، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.