هپاتیت C
هپاتیت C یک بیماری کبدی است که توسط ویروس HCV ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق تماس با خون آلوده منتقل می‌شود. ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید، اما آزمایش‌های غربالگری می‌توانند عفونت را تشخیص دهند. داروهای جدید قادر به درمان کامل این بیماری هستند. بدون درمان، هپاتیت C می‌تواند باعث بیماری مزمن کبدی شده و به سیروز، نارسایی کبد یا سرطان کبد منجر شود.
هپاتیت C چیست؟
علائم هپاتیت C می‌تواند شبیه علائم آنفلوآنزا باشد. شایع‌ترین علائم شامل درد شکمی، مدفوع خاکستری یا رنگ روشن و خستگی است. این علائم ممکن است طی ماه‌ها یا سال‌ها به تدریج ظاهر شوند. هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب و آسیب به کبد می‌شود. معمولاً بدون درمان از بین نمی‌رود و در طول زمان می‌تواند آسیب جدی به کبد وارد کند. داروهای جدید امروزی می‌توانند عفونت هپاتیت C را به طور کامل درمان کنند. با این حال، بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارند و از وجود بیماری خود آگاه نیستند.
چگونه هپاتیت C منتقل می‌شود؟
ویروس هپاتیت C عمدتاً از طریق خون منتقل می‌شود. این انتقال معمولاً وقتی رخ می‌دهد که افراد از سرنگ مشترک برای تزریق مواد مخدر استفاده می‌کنند. برآورد می‌شود بین ۲ تا ۴ میلیون نفر در ایالات متحده به هپاتیت C مبتلا هستند.
علائم و علل
اکثر افراد مبتلا به هپاتیت C هیچ علامتی ندارند. اگر علائمی بروز کند، معمولاً در مرحله حاد بیماری است که بدن شروع به مقابله با ویروس می‌کند. این مرحله را فاز حاد می‌نامند.
این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
* درد شکمی
* ادرار تیره و مدفوع روشن
* علائم شبه آنفلوآنزا مانند تب، خستگی، تهوع و درد بدن
* زردی پوست یا چشم‌ها (یرقان)
اگر علائم حاد نداشته باشید، ممکن است پس از سال‌ها عفونت مزمن علائمی ظاهر شوند که نشان‌دهنده تأثیر بیماری روی عملکرد کبد است.
در این مرحله ممکن است علائمی مانند موارد زیر نیز دیده شود:
* خون در مدفوع یا استفراغ خونی
* خونریزی و کبودی مکرر یا شدید
* خارش پوست در سراسر بدن
* کف دست‌های قرمز یا تیره
* عروق خونی ریز و عنکبوتی روی پوست
* ورم شکم ناشی از تجمع مایع
راه‌های انتقال هپاتیت C
شما می‌توانید هپاتیت C را از طریق تماس با خون فردی که ویروس دارد دریافت کنید. در آمریکا، شایع‌ترین علت انتقال، استفاده مشترک از سرنگ‌های آلوده در تزریق داروهای وریدی است.
عوامل دیگری که ممکن است باعث انتقال شوند عبارتند از:
* تولد از مادری که مبتلا به هپاتیت C است
* تماس با خون یا سرنگ‌های آلوده در مراکز درمانی
* انجام تتو یا پیرسینگ با تجهیزات غیراستریل
* استفاده مشترک از تیغ اصلاح یا مسواک که ممکن است خون آلوده داشته باشد
هپاتیت C حتی اگر علامتی نداشته باشید، مسری است، اما فقط از طریق خون منتقل می‌شود و از طریق تماس‌های معمولی یا سایر مایعات بدن منتقل نمی‌شود.
تأثیر هپاتیت C بر بدن
حدود ۳۰ درصد افراد ممکن است بتوانند ویروس را در مرحله حاد طبیعی از بین ببرند که ممکن است چند ماه طول بکشد. اما اکثر افراد نمی‌توانند ویروس را به صورت طبیعی دفع کنند و عفونت مزمن ایجاد می‌شود.
عوارض عفونت مزمن هپاتیت C
عفونت مزمن یعنی التهاب طولانی مدت کبد که باعث آسیب تدریجی و تشکیل بافت اسکار یا فیبروز می‌شود. این فرآیند باعث کاهش عملکرد کبد و پیشرفت به سیروز می‌گردد. در نهایت ممکن است منجر به نارسایی کبد شود.
سیروز و نارسایی کبد خطر ابتلا به عوارض دیگری مانند فشار خون پورتال و سرطان کبد را افزایش می‌دهند.
تشخیص و آزمایش‌ها
اگر مشکوک به هپاتیت C باشید یا علائم بیماری کبدی داشته باشید، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا نشانه‌هایی مانند ورم بدن یا زردی چشم‌ها را بررسی کند.
سپس آزمایش‌های خونی انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:
* آزمایش آنتی‌بادی که وجود آنتی‌بادی‌های ویروس را نشان می‌دهد
* آزمایش RNA برای تشخیص فعال بودن ویروس
* آزمایش ژنوتیپ که نوع ویروس را مشخص می‌کند
* آزمایش‌های عملکرد کبد برای ارزیابی سلامت کلی کبد
اگر آزمایش‌ها نشان‌دهنده آسیب کبدی باشد، ممکن است پزشک آزمایش‌های تصویربرداری مانند الاستوگرافی گذرا انجام دهد تا میزان اسکار کبد را اندازه‌گیری کند.
مدیریت و درمان
داروهای ضدویروسی مستقیم‌العمل (DAA) درمان اصلی هپاتیت C هستند. این داروها به صورت قرص مصرف می‌شوند و حداقل دوازده نوع داروی مختلف برای ژنوتیپ‌های مختلف ویروس وجود دارد.
داروهای رایج شامل:
* الباسویر/گرازوپرویر (Zepatier®)
* گلاکاپرویر/پیبرنتاسویر (Mavyret®)
* لدیپاسویر/سوفوسبوییر (Harvoni®)
* سوفوسبوییر/ولپاتاسویر (Epclusa®)
* سوفوسبوییر/ولپاتاسویر/وکسیاپرویر (Vosevi®)
اگر آسیب کبدی گسترده باشد، ممکن است نیاز به درمان‌های دیگر برای عوارض کبدی باشد. بخشی از آسیب‌ها قابل بازگشت است ولی برخی آسیب‌ها ممکن است دائمی باشند.
مدت زمان درمان
معمولاً درمان با داروهای DAA بین دو تا شش ماه طول می‌کشد، اما در برخی موارد ممکن است طولانی‌تر باشد.
عوارض جانبی درمان
شایع‌ترین عوارض داروهای ضدویروسی عبارتند از:
* درد شکم
* اسهال
* خستگی
* سردرد
* تهوع
* تنگی نفس
مراقبت‌های تکمیلی
افرادی که بیماری کبدی دارند باید از کبد خود در برابر آسیب بیشتر محافظت کنند. این اقدامات می‌تواند شامل ترک یا کاهش مصرف الکل، ترک سیگار، واکسیناسیون علیه هپاتیت A و B و مراقبت‌های منظم پزشکی باشد.
پیشگیری
تنها راه پیشگیری از هپاتیت C جلوگیری از تماس با خون آلوده است. واکسن خاصی برای هپاتیت C تاکنون ساخته نشده است، زیرا ویروس دارای تنوع زیاد و سرعت بالای جهش است که توسعه واکسن موثر را دشوار می‌کند.
پیش‌آگهی و چشم‌انداز بیماری
برخی افراد ممکن است در مرحله حاد بتوانند ویروس را دفع کنند، اما بیشتر افراد به عفونت مزمن تبدیل می‌شوند. عفونت مزمن به تدریج به کبد آسیب می‌رساند حتی اگر علامتی نداشته باشید، به همین دلیل انجام آزمایش‌های غربالگری منظم بسیار مهم است.
پس از تشخیص، می‌توان هپاتیت C را با داروهای ضدویروسی درمان کرد. تحقیقات نشان می‌دهد این داروها در اکثر موارد باعث بهبودی کامل می‌شوند، صرف نظر از مدت زمان ابتلا.
با این حال، برخی افراد پس از درمان نیز دارای آسیب‌های برگشت‌ناپذیر کبدی مانند سیروز هستند که در حدود ۲۰ درصد بیماران پس از ۲۰ تا ۳۰ سال دیده می‌شود.
یادداشت
ممکن است پس از تشخیص هپاتیت C شوکه یا نگران شوید، خصوصاً اگر هیچ علامتی نداشته باشید یا ندانید چه زمانی آلوده شده‌اید. اما دانستن وضعیت سلامتی شما را در موقعیت بهتری قرار می‌دهد. هپاتیت C قابل درمان است و با تشخیص زودهنگام می‌توانید از آسیب دائمی جلوگیری کنید.