هیدرونفروز جنینی چیست؟
هیدرونفروز جنینی تورم کلیه زمانی است که ادرار بیش از حد در لگن (یا حوضچه) کلیه جمع می شود. این به این دلیل است که جریان آزاد ادرار معمولاً در حالب (لوله ای که کلیه را به مثانه متصل می کند) مسدود می شود و ادرار اجازه تخلیه به مثانه را ندارد. این انسداد باعث افزایش فشار می شود که باعث بزرگ شدن کلیه می شود. شدت هیدرونفروز جنینی بستگی به بزرگی بالون شدن کلیه و میزان انسداد دارد. اگر اصلاح نشود، می‌تواند باعث از دست دادن کلیه‌ها در تولید ادرار شود. بنابراین، هیدرونفروز واقعی یک نگرانی عمده است.
چه چیزی باعث هیدرونفروز جنین می شود؟
هیدرونفروز جنینی به دلیل انسداد جریان آزاد ادرار از کلیه ایجاد می شود. یک مثال از این حالت، پیچ خوردگی حالب است. همچنین ممکن است ناشی از شستشوی غیرعادی ادرار از مثانه به کلیه باشد. نمونه ای از این رفلاکس مجرای ادراری یا “ریفلاکس” است.
هیدرونفروز جنین چگونه تشخیص داده می شود؟
هیدرونفروز در دوران بارداری (قبل از تولد) با استفاده از سونوگرافی (سونوگرافی) تشخیص داده می شود. پس از تولد نوزاد، ممکن است سونوگرافی یا آزمایشات دیگری برای تعیین علت و شدت هیدرونفروز ضروری باشد. آزمایشات ممکن است شامل پیلوگرام داخل وریدی (IVP)، سیستورتروگرام ادراری (VCU)، اسکن کلیه یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) باشد.
علائم هیدرونفروز جنین چیست؟
هیچ علامت ظاهری برای مادر باردار وجود ندارد که جنین او هیدرونفروز داشته باشد. هنگامی که نوزاد به دنیا می آید، ممکن است پزشک اطفال بتواند تورم را در ناحیه کلیه (زیر زاویه دنده ها در پشت یا عمیق در وسط شکم) احساس کند، اما بسیاری از اوقات معاینه نوزاد طبیعی است. کاهش جریان ادرار پس از تولد، تورمی که بعداً در ناحیه کلیه ایجاد می شود یا عفونت ادراری از دیگر علائم احتمالی این مشکل است.
هیدرونفروز جنین چگونه درمان می شود؟
درمان هیدرونفروز جنینی معمولاً به بعد از زایمان موکول می شود. فقط در شدیدترین موارد (که در صورت عدم درمان تا زمان زایمان، از دست دادن عملکرد کلیه انتظار می رود) در طول بارداری اقدام به جراحی داخل رحمی می شود. در این شدیدترین موارد، سعی می‌شود از طریق پشت نوزاد، مجرای تخلیه به کلیه گذاشته شود تا امکان عبور ادرار و کاهش فشار در کلیه فراهم شود.
این کار با ابزار آندوسکوپی که از طریق شکم مادر به داخل رحم (رحم) وارد می شود، انجام می شود. به دلیل خطرات زایمان زودرس، عفونت، آسیب به نوزاد یا مادر و نتیجه ضعیف، این روش برای شدیدترین موارد در نظر گرفته شده است.
در Lurie Childrens، هیدرونفروز جنین توسط تیم موسسه سلامت جنین شیکاگو درمان می شود. بیشتر بدانید.
اثرات دراز مدت هیدرونفروز جنین چیست؟
موارد با شدت کمتر پس از زایمان درمان می شوند و کلیه معمولاً به خوبی بهبود می یابد و هیچ مشکل طولانی مدتی وجود ندارد. درمان شامل جراحی، بزرگ یا جزئی، برای اصلاح هر چیزی که باعث انسداد ادرار می شود یا ترمیم ساختارهای دریچه مانند حالب برای جلوگیری از برگشت ادرار از مثانه است.
سلام وقتتون بخیر من هفته ۱۸ بارداری هستم و بهم تو سونو انومالی گفتن که جنین هیدرونفروز داره زده یکیش خفیف یکیش زده شدید ولی مثانه حالت طبیعی داره و آب دور جنین هم مقدارش خوب بوده میخوام بدونم آیا امکان داره چون تو هفته پایین هستم خطری برای جنین داشته باشه یا این که ریه تشکیل نشه
تفسیر وضعیت فعلی
در سونوگرافی آنومالی هفته ۱۸ بارداری گزارش شده است که یک کلیه جنین دچار هیدرونفروز خفیف و کلیه دیگر هیدرونفروز شدید است. این وضعیت به معنای تجمع بیش از حد ادرار در یکی یا هردو کلیه است. از آنجا که هیدرونفروز یک‌طرفه می‌باشد، دست‌کم یک کلیه (کلیه ملایم) تا کنون عملکرد نسبی خود را حفظ کرده و ادرار تولید می‌کند. با این حال، اتساع شدید در یک کلیه نشانه احتمال وجود انسداد جزئی در مسیر خروجی ادرار آن کلیه (مثلاً در محل اتصال لگنچه به حالب) است که نیاز به بررسی و پیگیری دقیق‌تر دارد. در بسیاری از موارد، چنین هیدرونفروزی نیاز به مداخله فوری ندارد، ولی بررسی بیشتر برای تعیین علت دقیق و شدت گرفتاری کلیه‌ها ضرورت دارد.
مایع آمنیوتیک و رشد ریه‌ها
مایع آمنیوتیک (مایع اطراف جنین) نقش بسیار مهمی در تکامل ریه‌های جنین ایفا می‌کند. در طی سه‌ماهه دوم بارداری، عمده حجم این مایع از ادرار تولید شده توسط کلیه‌های جنین تأمین می‌شود. کاهش غیرطبیعی مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرآمنیوس) می‌تواند مانع رشد طبیعی ریه‌ها شود و باعث هیپوتروفی ریه گردد. خوشبختانه در مورد شما ذکر شده است که میزان مایع آمنیوتیک طبیعی است. این امر نشانه خوبی است که حداقل یکی از کلیه‌ها به اندازه کافی ادرار تولید می‌کند و فضا و شرایط لازم برای رشد ریه‌ها در حال حاضر فراهم است. بدین ترتیب، در هفته‌های پیش رو و در صورت باقی ماندن حجم طبیعی مایع، احتمال مشکل در تکامل ریه‌ها بسیار کم خواهد بود. البته لازم است همزمان با رشد بارداری، پیگیری منظم مایع آمنیوتیک انجام شود تا هرگونه کاهش آن به موقع شناسایی و مدیریت شود.
اهمیت طبیعی بودن مثانه
عکس‌برداری سونوگرافی گزارش کرده که مثانه جنین در حد طبیعی است. این یافته بسیار اهمیت دارد زیرا وجود مثانه‌ای بزرگ و پر از ادرار معمولاً نشان‌دهنده انسداد پایین‌دستی ادرار (مثل دریچه خلفی مجرای ادراری در پسران) است. از آنجا که مثانه شما طبیعی و بدون اتساع به نظر می‌رسد، می‌توان نتیجه گرفت که مسیر خروجی ادرار باز است و انسداد جدی مثانه یا مجرای پیشابراه مشاهده نشده است. به عبارت دیگر، این نشانه خوبی است که کلیه‌ها توانسته‌اند ادرار را به مثانه برسانند و تلمبه ادراری (لیگامنت) به داخل مثانه صورت گرفته. وجود مثانه نرمال احتمال عوارض شدید ثانویه را کاهش می‌دهد و تا حدودی اطمینان می‌دهد که وضعیت کلیه‌ها تحت کنترل است.
پیش‌آگهی و پیگیری‌های بعدی
برای هیدرونفروز جنینی، بیشتر موارد با پیگیری و مراقبت منظم قابل کنترل است و معمولاً تا بعد از تولد نیازی به مداخله جراحی داخل رحمی نیست، مگر در موارد بسیار شدید و نادری که بدون درمان، عملکرد کلیه‌ها به طور جدی تهدید شود. در هر صورت، با توجه به موارد زیر توصیه می‌شود:
سونوگرافی پیگیری سریال: معاینات سونوگرافی تکراری در اواخر سه‌ماهه دوم (مثلاً حوالی هفته ۲۴) و سه‌ماهه سوم (هفته ۳۰–۳۲ به بعد) انجام شود تا وضعیت هیدرونفروز هر دو کلیه، حجم مایع آمنیوتیک و مثانه جنین پایش گردد. این کار کمک می‌کند روند پیشرفت یا بهبود هیدرونفروز زودتر مشخص شود.
مشاوره تخصصی: معمولاً برای اطمینان بیشتر شما را به یک متخصص پریناتولوژی (متخصص بارداری‌های پرخطر) ارجاع می‌دهند. در صورت نیاز، متخصص نفرولوژی یا اورولوژی اطفال (متخصص کلیه و مجاری ادراری کودک) نیز ممکن است نظر دهد تا پس از تولد راهنمایی‌های لازم فراهم باشد.
پیگیری پس از تولد: پس از تولد نوزاد معمولاً در هفته اول یا دو ماهگی، سونوگرافی از کلیه‌ها و مجاری ادراری نوزاد انجام می‌شود تا بررسی شود هیدرونفروز همچنان وجود دارد یا رفع شده است. اگر پس از تولد اتساع باقی بماند، آزمایش‌های تکمیلی مانند VCUG (از روی مجرای ادراری) یا رتروگرید پیلوگرام ممکن است برای بررسی علل آن (مثل برگشت ادراری یا گرفتگی حالب) انجام شود.
از نظر پیش‌آگهی درازمدت باید گفت که اگرچه هیدرونفروز شدید ممکن است در کوتاه‌مدت نیاز به توجه بیشتری داشته باشد، بسیاری از موارد، به ویژه هیدرونفروز یک‌طرفه یا خفیف، با رشد جنین و بعد از تولد خود به خود بهتر می‌شوند و نیاز به اقدام درمانی ویژه‌ای ندارند. به عنوان مثال، در اغلب نوزادانی که پیش از تولد هیدرونفروز خفیف یا حتی متوسط تشخیص داده شده، با گذشت زمان پس از تولد بسیاری از مشکلات بهبود می‌یابد و تنها درصد کمی نیاز به جراحی پیدا می‌کنند. با این حال لازم است به طور دقیق وضعیت جنین پایش شود تا در صورت هر تغییر مثلاً تشدید هیدرونفروز یا کاهش مایع آمنیوتیک، اقدامات مناسب در زمان مناسب انجام شود.
جمع‌بندی
در حال حاضر وجود هیدرونفروز یک‌طرفه با یک کلیه شدید و یک کلیه خفیف در هفته ۱۸ بارداری با مایع آمنیوتیک طبیعی و مثانه طبیعی همراه است. این شرایط نشان می‌دهد که کلیه‌ها تا کنون ادرار کافی تولید کرده‌اند و ریه‌ها تحت شرایط طبیعی در حال رشد هستند؛ بنابراین نگرانی عمده‌ای در مورد عدم تشکیل ریه‌ها در شرایط فعلی وجود ندارد. با این همه، به خاطر داشته باشید که هیدرونفروز نیازمند پایش دقیق است. با توجه به توضیحات فوق و توصیه‌های پزشک، ادامه پیگیری منظم سونوگرافی‌های دوره‌ای و مشورت با متخصصان مربوطه باعث می‌شود هم روند رشد جنین کنترل شود و هم در صورت نیاز، به‌موقع تصمیم‌گیری انجام گردد. در بسیاری از موارد مشابه، پس از تولد نوزاد مشخص می‌شود که وضعیت کلیه‌ها بهبود یافته است و بدون مداخله خاصی مشکل حل می‌شود؛ اما مهم است تا آن زمان بررسی و مراقبت لازم انجام شود.