ویتامین‌ها و ریزمغذی‌های مفید بر سلامت قلب

مقدمه

سلامت قلب یکی از ارکان اصلی سلامت عمومی بدن است. بیماری‌های قلبی-عروقی همچنان یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شوند. در کنار عوامل ژنتیکی و سبک زندگی، تغذیه نقشی اساسی در پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها دارد. در این میان، ویتامین‌ها و برخی ریزمغذی‌ها نقش کلیدی در حفظ عملکرد قلب و عروق دارند. در این مقاله، به بررسی علمی و دقیق ویتامین‌های مفید برای سلامت قلب و نحوه تأمین آن‌ها می‌پردازیم.

نقش ویتامین‌ها در عملکرد قلب

ویتامین‌ها ترکیبات آلی هستند که در فرآیندهای زیستی متعددی دخالت دارند؛ از تولید انرژی گرفته تا تعدیل واکنش‌های التهابی و حفظ عملکرد عضلات. برخی از این ویتامین‌ها به‌طور خاص در کاهش خطر بیماری‌های قلبی نقش دارند، از جمله با کنترل سطح هموسیستئین، حفظ سلامت دیواره عروق و کاهش استرس اکسیداتیو. دریافت کافی این ویتامین‌ها از طریق رژیم غذایی کامل می‌تواند تا حد زیادی از بروز مشکلات قلبی جلوگیری کند.

ویتامین A و سلامت قلب

ویتامین A و پیش‌ساز آن یعنی بتاکاروتن معمولاً به دلیل نقش‌شان در سلامت چشم و پوست شناخته می‌شوند، اما شواهدی وجود دارد که این ویتامین می‌تواند در کاهش فشار خون، کاهش آترواسکلروز (تصلب شرایین) و حفظ بافت عضله قلب نیز مؤثر باشد. مطالعه‌ای در سال 2024 نشان داد افرادی که ویتامین A بیشتری از منابع غذایی دریافت می‌کردند، کمتر درگیر بیماری‌های قلبی، دیابت و چاقی بودند. با این حال، مصرف بیش‌ازحد مکمل‌های بتاکاروتن می‌تواند خطر مرگ‌ومیر قلبی را افزایش دهد.

منابع غذایی: سبزیجات نارنجی و زرد (هویج، کدو)، زرده تخم‌مرغ، جگر، لبنیات.

ویتامین‌های گروه B و سلامت قلب

ویتامین‌های B6، B9 (فولات) و B12 با کاهش سطح هموسیستئین خون، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب به عروق دارند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که این ویتامین‌ها می‌توانند خطر سکته و حمله قلبی را کاهش دهند.

مطالعه‌ای در سال 2023، ارتباط معناداری بین مصرف ویتامین B6 و کاهش خطر بیماری قلبی نشان داد، در حالی‌که نتایج برای B9 و B12 متناقض‌تر بودند.

منابع غذایی: گوشت، جگر، تخم‌مرغ، حبوبات، سبزیجات برگ‌دار.

ویتامین C و سلامت عروق

ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که با محافظت از دیواره عروق، تحریک تولید کلاژن و تسهیل جریان خون نقش حیاتی در حفظ سلامت قلبی دارد. همچنین با افزایش تولید اکسید نیتریک، باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شود. با این حال، هنوز مشخص نیست که مصرف بیشتر ویتامین C به‌طور مستقیم باعث کاهش بیماری‌های قلبی می‌شود یا خیر. ولی کمبود آن قطعاً می‌تواند عامل خطرزا باشد.

منابع غذایی: فلفل دلمه‌ای، مرکبات، گوجه‌فرنگی، کیوی.

ویتامین D و سلامت قلب

ویتامین D که به «ویتامین آفتاب» معروف است، از طریق پوست در معرض نور آفتاب تولید می‌شود و از طریق ماهی‌های چرب، تخم‌مرغ و لبنیات غنی‌شده نیز قابل دریافت است.

کمبود ویتامین D با بروز آترواسکلروز، سندرم متابولیک، چاقی، دیابت و افزایش خطر حمله قلبی مرتبط است. اگرچه تحقیقات هنوز اثربخشی مکمل‌ ویتامین D را در کاهش مستقیم خطر بیماری قلبی تأیید نکرده‌اند، اما کافی بودن سطح این ویتامین برای سلامت عمومی بدن، از جمله قلب، ضروری است.

گروه‌های پرخطر: افراد با پوست تیره، سالمندان، افرادی که در خانه یا مناطق کم‌نور زندگی می‌کنند.

ویتامین K (K1 و K2)

ویتامین K در دو نوع اصلی K1 (در سبزیجات) و K2 (در محصولات حیوانی و تخمیری) وجود دارد. ویتامین K2 به‌ویژه نقش مهمی در جلوگیری از رسوب کلسیم در دیواره عروق، افزایش انعطاف‌پذیری عروقی و کاهش التهاب دارد. مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی سرشار از ویتامین K با کاهش خطر بیماری‌های شریانی، سکته و تصلب شرایین همراه هستند.

هشدار: افرادی که داروی وارفارین مصرف می‌کنند باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از منابع ویتامین K استفاده کنند.

ریزمغذی‌های مکمل برای سلامت قلب

منیزیم:

تنظیم ریتم قلب، کنترل فشار خون، و بهبود حساسیت به انسولین از جمله نقش‌های منیزیم هستند. کمبود این ماده معدنی با اختلالات قلبی مرتبط است.

کوآنزیم Q10:

یک آنتی‌اکسیدان مؤثر در سطح میتوکندری که در بهبود عملکرد قلب در بیماران نارسایی قلبی و کاهش فشار خون مفید واقع شده است.

اسیدهای چرب امگا-۳:

باعث کاهش تری‌گلیسرید، فشار خون و کاهش التهاب می‌شوند. شواهد قوی‌تری از تأثیر مثبت امگا-۳ در بیماران قلبی نسبت به افراد سالم وجود دارد.

فیتواسترول‌ها:

ترکیبات گیاهی مؤثر در کاهش جذب کلسترول در روده که به کاهش LDL کمک می‌کنند.

ویتامین‌هایی که نیاز به احتیاط دارند

ویتامین B3 (نیاسین):

اگرچه در گذشته به‌عنوان ویتامینی مفید برای کاهش کلسترول شناخته می‌شد، اما مطالعات جدید، از جمله تحقیقی در سال 2024، نشان داده‌اند که مصرف زیاد آن ممکن است خطر التهاب عروقی و بیماری قلبی را افزایش دهد.

ویتامین E:

مطالعات نتایج متناقضی را گزارش کرده‌اند؛ برخی تأثیر مثبت و برخی دیگر اثرات منفی مانند افزایش خطر سکته هموراژیک را نشان داده‌اند. بنابراین مصرف مکمل این ویتامین بدون توصیه پزشکی توصیه نمی‌شود.

نتیجه‌گیری

برای حفظ سلامت قلب، دریافت متعادل و کافی ویتامین‌ها از طریق رژیم غذایی متنوع بسیار مؤثر است. مصرف خودسرانه مکمل‌ها، به‌ویژه در دوزهای بالا، ممکن است نه‌تنها مفید نباشد بلکه به قلب آسیب برساند. بهترین راهکار برای حفاظت از قلب، سبک زندگی سالم شامل تغذیه کامل، تحرک بدنی، مدیریت استرس و پیروی از توصیه‌های پزشکی است.

https://www.healthline.com/health/heart-health/vitamins-and-heart-health